De Vlaamsche School. Jaargang 14

Franciscus-Andreas Durlet.
Vervolg, zie blz. 77, 1867.

In 1844 werd Durlet gelast met de herstellingswerken van het kerkgevaarte dat zich destijds in eenen erbarmelijken staat bevond. Sedert dien werden al de goede en schoone werken buiten en binnen de hoofdkerk van Antwerpen, onder zijne leiding uitgevoerd, waar hij dan ook, zeer dikwijls tegen menige vooroordeelen en kleingeestigheden te worstelen had, doch dit voor later.

Behalve het meesterlijk gestoelte, waarvan wij het eerste gedacht in eene sterkwaterplaat door den meester zelve uitgevoerd op de naastgaande bladzijde mededeelen, kunnen wij in de hoofdkerk nog wijzen onder andere op de altaren van het H. Hart Jezus en de St-Lucasgilde; het hangende kruis der hooge koor; het gedenkteeken aan de nagedachtenis van F.-A. Verdussen opgericht;¹ de kerkportalen; de trouwkapel; de wijwatervaten; de voetstukken en de omlijstingen der tafereelen van Rubens, alsook op de zoo prachtige onuitgevoerde ontwerpen tot afsluiting van de hooge koor; van het hooge altaar; van de kapel van het H. Sacrament en het gestoelte in de kapel van het H. Hart van Maria. Wat het hooge altaar betreft, daarover deelde reeds in 1844 het alsdan te Brussel verschijnende blad Vlaemsch België, het volgende mede:

‘Ieder weet dat het hoofd-altaer in Onze-Lieve-Vrouwekerk te Antwerpen, niet met den bouwtrant van dien schoonen gotischen tempel overeenstemt. De koninglyke kommissie van monumenten heeft aen de kerkmeesters geschreven om den prys te weten waervoor men het hoog-altaer, de schildery van Rubens er niet in begrepen, zou willen afstaen.

Men ontving dezen voorstel van verkooping met blydschap, alzoo men er waerschynelyk de middelen in ging vinden, niet alleen tot het opbouwen van een groot gotischen altaer, maer ook tot het voltrekken van het wonderbaer kunstryke gestoelte waervan de uitvoering by gebrek aen geld, is gestremd geworden.

Wat schoone gelegenheid ware dit geweest voor den voortreffelyken bouwkunstenaer Durlet! Wat meesterstuk van gotische stigting had Antwerpen aengewonnen! De eerw. heer Plebaen en de kerkmeesters waren gereed om in de vraeg toetestemmen; maer het kerkfabriek byeen geroepen zynde, zoo verwierpen deszelfs leden den voorstel der koninglyke kommissie; de hoop op meerdere versiering van den schoonsten onzer tempels verging in rook, en Antwerpen verloor met een enkel woord een meesterstuk, dat welligt alreeds in het vernuftige brein van Durlet lag ontworpen.’

Desaangaande kunnen wij verzekeren dat de talentvolle meester, een prachtig, grootsch en indrukwekkend volledig ontwerp voor het hoog altaar heeft nagelaten en wij hopen vuriglijk, dat men er eenmaal in gelukken zal, hetzelve uit te

1 Zie de Vlaemsche School, 1861, blz. 33.

[p. 125]

GESTOELTEN VAN ONZE-LIEVE-VROUWEKERK, TE ANTWERPEN.
sterkwaterplaat door franciscus-andreas durlet. - zie dê beschrijving blz. 77, 1867.

[p. 126]

voeren zooals het door den befaamden meester ontworpen is. Dit ware de schoonste hulde aan zijne nagedachtenis en de nuttigste versiering der kerk. Niet alleen in de statige en zuivere bouwkundige werken blonk 's meesters talent uit, maar de belangrijkste tot de minste sieraadvoorwerpen wist hij eenen eigenaardigen en echt godsdienstigen stempel te geven, die nog in langen tijd niet zal nabij gekomen, dat is verre van overtroffen te worden. Als dusdanig wijzen wij ook op de verschillende plaats gehad hebbende versieringen der kerk, te weten: bij gelegenheid der plechtige uitvaart van H.M. Ludovica-Maria, koningin der Belgen (1850); de versieringen in de maand Mei; het troongehemelte en de lantaarnen die men in de processie draagt; blijft dan nog het zoo eigenaardig en prachtig rust-altaar, in 1848 uitgevoerd en dat sedert dien elk jaar tweemaal de Meir versiert. Dit altaar werd verrijkt met drie tafereelen, door Gustaaf Wappers geschonken: de Zaligmaker, O.-L.-Vrouw en de H. Joseph. Wij hebben reeds vroeger gezegd, dat de heropbeurder der Vlaamsche schilderschool Durlet's meester in het schilderen was en later zijn boezemvriend werd. Wappers wist het talent naar waarde te schatten. Door het schenken der gezegde drie tafereelen wilde hij zijnen naam met dien zijns jeugdigen vriends, in dit werk, vereenigen. Verders melden wij nog bij de menigvuldige teekeningen van sieraad werken door Durlet voor de hoofdkerk vervaardigd, de schrijfdoos aan ridder de Burbure geschonken in 1857 (zie de Vlaemsche School 1858, bladz. 89), de keurige sieraadschildering die de tafereelen van den kruisweg omringen, enz.

In het godsdienstige vak, werden nog in en voor Antwerpen de volgende werken naar zijne teekeningen en onder zijne kundige leiding uitgevoerd: in de St-Antoniuskerk, de omlijstingen der tafereelen boven de gestoelten, het voetstuk en de troon voor O.-L.-Vrouw, de staf der broederschap van O.-L.-Vrouw van Goed-Succes, gebeeldhouwd door Jos. Ducaju; in de St-Joriskerk de orgelkassen, predikstoel,¹ altaartroon; de ontwerpen van het gedenkteeken van wijlen B^on de Caters, van de gestoelten, biechtstoelen enz.; van het altaar en lichtblakers in de kapel van het genootschap van den H. Vincentius-a-Paulo. Verders werden de kerken van Wellin en van Archennes, volgens zijne plannen gebouwd en van meubelen voorzien; die van Wanfercée-Baulet, bij Fleurus, van Vedrin, van de Onze-Lieve-Vrouwezusters, te Luik, van Gerpinnes, bij Charleroi, werden insgelijks geheel door hem van meubelen voorzien. Voor het gestoelte der kerk van Aalst, leverde Durlet ook de teekening. Verscheidene kerken in het bisdom Luik bevatten insgelijks werken, naar 's meesters teekeningen uitgevoerd. De hoofdkerk van Luik kan zich beroemen het meesterstuk van Durlet te bezitten; de gestoelten der hoofdkerk van Antwerpen vertoonen de kracht van Durlet's geniaal talent bij zijn ontluiken; de Luiksche hoofdkerk bezit in haar gestoelte de vrucht van des meesters door de ondervinding en de aanhoudende studie gerijpt vernuft. Dit werk bekroonde om zoo te zeggen zijne korte, doch schitterende loopbaan.

Behalve de meesterlijke gestoelten der hoofdkerk van Luik, vervaardigde men er nog volgens zijne teekeningen de kerkportalen en den bisschoppelijken troon, glasramen enz.; maar hetgeen alles overtreft, is het ontwerp van het hoogaltaar voor de Luiksche hoofdkerk. Nooit zagen wij, in dit vak, eene grootschere en meer indrukwekkende kunstschepping. Dit altaar moest in koperverguld en de half verhevene beeldwerken in wit marmer, kristallen enz. uitgevoerd worden, terwijl de relikwiekas van den H. Lambertus, in goud zou vervaardigd worden. De bekostiging van het geheele werk werd door Durlet op een half millioen geschat.

1 De uitvoering van den predikstoel werd ongedragen aan 's meesters broeder, Lodewijk Durlet, beeldhouwer, welke zich sedert jaren met goed gevolg met de vervaardiging en levering van kerkmeubelen bezig houdt; ook hebben wij vernomen dat hij met de uitvoering der biechstoelen is gelast.