De Vlaamsche School. Jaargang 14

[p. 109]

Het slot Wijnendaal.

Mijn oog dwaalt langs de velden rond,

Met duizend bloemen bont doorweven,

En door den frisschen ochtendstond.

Bezield met een verjeugdigd leven.

De dauwdrop spreidt zoo wonderschoon,

Met onbeschrijfbre fonkelingen,

Op gras en halm zijn pracht ten toon,

En komt den bloemkelk binnendringen.

De dagheraut begroet den trans,

Het Oosten heeft hij overtogen

Met eene zee van licht en glans,

Die schittren langs de hemelbogen.

De vogel, zingt, het landhoen kraait,

De rundren hupplen in de velden,

Waar 't paard met staart en manen zwaait,

En brieschend zijne vreugd komt melden.

Het beekje kabbelt dartel voort,

Bewogen door de morgenwinden,

Die fladdren door dit heerlijk oord,

Waar 't zoetst genoegen is te vinden.

Weleer rees hier een slot omhoog

Met dikke muren, steil van transen;

Met torens, somber voor het oog,

Met valbrug, breede gracht en schansen,

Begroeid met mos en menig loot,

Die tusschen 't metselwerk ontsproot.

Dààr leefden eertijds Vlaandrens graven

(In middeleeuwsche heerlijkheid)

Met heel hun oorlogsstoet van braven;

Voor 't opperhoofd gestaâg bereid

Den driesten vijand af te weren,

Die opdaagde, in het blaauw verschiet,

Met zwaarden, beukelaars en speren,

(Zoo digt en golvend als het riet)

Met aks en morgenstar, en pijlen,

Met pekton, ijzren ram en haal,

Met ladders en met eiken stijlen,

Benoodigd voor de zegepraal.

Of op een moedig paard gezeten

Reed Vlaandrens graaf de slotpoort uit;

Niet om te vechten wegens veten,

Maar om een grooten jagersbuit.

Vlug fladderden de witte pluimen

Op 't zwart fluweel van zijn barret,

Als 't vurig paard 't gebit deed schuimen,

En 't stoof, waar 't fier zijn hoeven zet.

De kolder van het kostbaarst laken

Sloot zwierig om het krachtig lijf,

Waarop devies en wapen blaken,

Van zijde en goudborduursel stijf.

De hartvang, sierlijk ingelegen.

Met diamant en blank ivoor,

Hing in een breeden strik geregen,

En blonk gelijk zijn gouden spoor,

Gegespt om 't fijn bewerkte leder,

Dat strak 't gespierde been omsloot;

[p. 110]

 

Vlug zat hij in den zadel neder,

 

Wijl moed het donker oog ontschoot.

 

En naast hem reed een schoone vrouwe

 

Op weidsch getoomde hakkenij;

 

Een sluier zwierde, los van vouwe,

 

(Van achter en ter weder zij')

 

Langs 't hoofd en 't fulpen keurslijf henen;

 

Hij strooide duizend loovers rond

 

(Helschitterend als edelsteenen)

 

Op 't overkleed met gouden grond,

 

Omboord met sneeuwgelijkend bont.

 

De zijden hoed lag los te zweven

 

Op lange lokken, blond van tint,

 

Met parelsnoeren rijk doorweven,

 

En menig net gevlochten lint.

 

De mouwen, los gewerkt in reepen

 

Van purperrood en wit damast,

 

Vertoonden bolsterende strepen,

 

Bevallig naast elkaâr gelascht

 

Tot aan den pols, waar gouden banden

 

De lelieblanke hand omspanden,

 

Waarin 't fluweelen toomsnoer lag,

 

Wijl m'in de linker, op dien dag,

 

Een pauwenveêren waaier zag.

 

Een aantal groen satijnen wrongen

 

Van 't lange en breed geplooide kleed,

 

Aan 't einde van de keurs ontsprongen -

 

(Door zilvren nestels zacht bedwongen)

 

Voltooiden haar die naast hem reed.

 

Van oog en boezem zal ik zwijgen,

 

Want parels, goud en diamant,

 

Satijn, fluweel, en zijde en kant,

 

Wat zijn ze, bij het golvend hijgen

 

Der vrouwenborst, bij 't oogenpaar,

 

Waarin m'een hemel wordt gewaar!

 

 

 

Een reeks van ridders en van knapen,

 

Van schoone maagden, rijk in dos,

 

Voor vreugde alleen, naar 't scheen, geschapen -

 

Verzelden 't echtpaar naar het bosch

 

Met slanke en snelle hazewinden,

 

Die midden door het struikgewas

 

Den weg naar 't vliedend herte vinden,

 

Ter neêrgeveld bij hun gebas

 

En 't klinken van den schellen horen,

 

Die de overwinning luid verkondt,

 

Wijl 't vaandel op den hoogen toren

 

Dees blijmaar verder spreidt in 't rond.

 

 

 

De graven hielden hier tournooien,

 

Waarheen het land- en stadvolk toog

 

In allerhande vreemde tooien,

 

Veelkleurig als de regenboog.

 

Dààr dongen fiere riddergroepen

 

Naar d'uitgeloofden eereprijs;

 

Hun aanval, bij het leuzen roepen,

 

Klonk wijd en zijd met wild gekrijsch.

 

De poorters en de dorpers zamen

 

Vermaakten zich in 't handboogspel,

 

Zij schoten naar de hooge ramen

 

Op mast en torens, wonderwel.

 

De winnaars in de beide spelen

 

Ontvingen van de landgravin

 

De prijzen, fel betwist door velen

 

Met riddertrots en burgerzin.

 

 

 

Maar thans is 't stil in deze streken;

 

De middeleeuwen zijn geweken,

 

De ridderstoet rust zacht in 't graf

 

Naast hen, die deze feesten gaf.

 

Het slot verviel; de muurkanteelen

 

Vergruisden, en de torentrans

 

Verdween allengs met zijn rondeelen,

 

Gelijk de laagre buitenschans.

 

De ridderzaal werd doodsch en duister,

 

De harptoon zweeg - geen liedren meer;

 

De aloude pracht en wapenluister

 

Zonk in het stof der eeuwen neêr.

 

De vledermuis vloog in de gangen,

 

Waardoor de herfstwind huilend streek

 

Met weemoedvolle klaaggezangen

 

Om 't schoon weleer, dat droevig week.

 

De raven krasten, waar de toonen

 

Der minstreels klonken door de hal,

 

Ter eere van de slanke schoonen,

 

En van het dapper riddrental.

 

Wat eeuwig, naar het scheen, kon duren,

 

Werd door den tand des tijds verknaagd,

 

Die ongemerkt de hoogste muren

 

Verscheurt, vermorselt en verlaagt.

 

 

 

Nu golven dichte korenaren

 

Op dezen wijd vermaarden grond;

 

Wij kunnen flauw de plek ontwaren,

 

Waar Wijnendaal zoo achtbaar stond.

 

De landman stoot nog vaak, bij 't ploegen,

 

Op brokken steen van muur en trans;

 

En soms ontdekt hij met genoegen

 

Een muntstuk, een gebroken lans,

 

Een roesten dolk met kruisgeveste,

 

Een ring van zilver of van goud:

 

't Is al wat van het slot er reste,

 

Voor Vlaandrens graven eens gebouwd.

 

 

 

M.-H. de Graaff.

Antwerpen, 1868.

[p. 111]

Aanteekeningen over Wijnendaal.

Wijnendaal was een groot en sterk slot van de graven van Vlaanderen, door graaf Robert, bijgenaamd de Fries, gesticht, die aldaar den 12ⁿ December 1093, overleed. Het was voorzien van dikke muren en zes hooge, ronde torens, waarvan drie het gebouw aan de buitenzijde versierden, en drie zich op het binnenplein verhieven. Van rondom werd het door diepe en breede grachten ingesloten, en was alleen toegankelijk door eene valbrug. Vóór hetzelve lagen bouwgronden; van achter grensde het aan een uitgestrekt bosch. In het werk van Sanderus, Flandria illustrata, vindt men eene nauwkeurige afbeelding van dit slot, met het onderschrift: Famosa Arx et Velusta Ditionis Winendalensis in Comitatus Flandriae.

Gwyde, 22^e graaf van Vlaanderen, bracht een groot gedeelte van zijn leven op dit kasteel door. Zijn jongste zoon, uit zijn eerste huwelijk, Filips, kastelein van Wijnendaal, teekende op dit slot, in den jare 1284, een huwelijksverdrag met de jonkvrouwe Mathilda van Courtenay, gravin van Thiette en Lorette. De koning Eduard van Engeland, met Frankrijk in oorlog zijnde, zocht zich bij Vlaanderen aan te sluiten en het tot een verbond tegen Frankrijk over te halen, ‘zendende (volgens Despars Cronycke van Vlaanderen) den bisscop Heyndrick van Licol, metten grave van Garenne, in schoonder ambassade te Wijnendale waert, totten grave Guy van Vlaanderen ende van Namen, omme aldaer (up hope van noch meerder hulpe ende bystandicheit) een huwelick te slutene tusschen den prins Eduaert van Wales, zynen oudsten zuene (naermaels ghezeit van Kinchoorne) ende vrau Philippine, svoorzeits graven joncste ende liefste dochtere.’

Het slot Wijnendaal verkeert thans in een diep vervallen toestand; onderscheidene gedeelten zijn geheel verdwenen, van andere bestaan nog eenige overblijfselen. Het ligt in West-Vlaanderen, bij het dorp Wijnendaal, niet verre van Thourout.