De Vlaamsche School. Jaargang 14

Van Beethoven's grootvader.

Beethoven (Lodewijk van) de oude, muzikant, geboren te Antwerpen, op 23 December 1712, overleden te Bonn, den 24ⁿ December 1773. Deze kunstenaar is afkomstig van eene familie sedert de XVI^e eeuw gevestigd te Rotselaer, Leefdael en Berthem, in de omstreken van Leuven. Zijn grootvader, Willem van Beethoven, echtgenoot van Catharina Grootjans, was, in 1705, wijnslijter te Antwerpen; zijn vader, Hendrik-Adelardus van Beethoven (geboren te Antwerpen in September 1632 en aldaar overleden in September 1745), echtgenoot van Maria-Catharina de Herdt (gestorven te Antwerpen in November 1753), was meester kleermaker. Deze laatste, na gedurende eenige jaren in welstand te hebben verkeerd en namelijk een huis te hebben gekocht, in 1713, het huis Sphera mundi, dat hij bewoonde in de Nieuwstraat, zag zijne middelen stil aan verminderen, en weldra kon hij slecht toekomen om zijn huisgezin te voeden, samengesteld uit 12 kinderen. Tot overmaat van ramp, sloop er oneenigheid in het huisgezin en de tweespalt kwam tot het punt, dat, zekeren dag, Lodewijk, die de jongste was, het vaderlijk huis verliet om niet meer weêr te keeren.

Met eene schoone stem begaafd en reeds een goed muzikant zijnde, begaf hij zich naar Leuven, waar hij zijne diensten aanbood bij het kapittel der collegiale kerk den H. Petrus toegewijd; den 2ⁿ November 1731 werd hij aanvaard bij de zangers van het hoogzaal. Eenige dagen later, had de muziekmeester, Lodewijk Colfs, wegens ziekte, zich tijdelijk moeten doen vervangen, en Lodewijk van Beethoven werd aangenomen, om gedurende drie maanden, in 's meesters plaats werkzaam te zijn. Deze tijd verschenen zijnde, begaf onze jeugdige kunstenaar zich naar Bonn, waar hij in de maand Maart 1733 zijne benoeming ontving als vaste zanger van het hof en de kapel des keurvorsten Clemens-August van Beieren. Met het vooruitzicht eene aanstelling te bekomen, had hij, volgens het gebruik, deze betrekking reeds gedurende het vorige jaar vervuld. Er werd hem eene jaarwedde toegekend van vier honderd gulden, eene aanzienlijke som voor dit tijdstip. Den 7ⁿ September 1733, dus vóór hij nog zijn een-en-twintigste jaar bereikt had, trad Lodewijk van Beethoven te Bonn in het huwelijk met de negentienjarige Maria-Josepha Poll. Sedert dien sleet hij zijn

[p. 94]

leven te Bonn, en gedurende lange jaren was hij een der meest geliefde kunstenaren van het half wereldsch, half godsdienstig hof van den keurvorst-aartsbisschop. Deze prins, die te Brussel werd geboren, in 1700, toen zijn vader, Maximiliaan-Emanuel van Beieren, gouverneur-generaal der Nederlanden was, betoonde den Antwerpschen muzikant voortdurend eene groote welwillendheid. Na zijnen dood bekroonde zijn opvolger, Maximiliaan-Frederik, de aan den kunstenaar betoonde goedheid, door hem, in 1763, tot het hooge ambt van hofkapelmeester te verheffen, welke betrekking van Beethoven waarnam tot het einde zijns levens.

De kapelmeesterschap was van Beethoven, die zijne fraaie stem had behouden, geen beletsel om voortdurend verschillende rollen te vervullen in de luimige zangspelen, die 's winters op den keurvorstelijken hofschouwburg werden vertoond.

In 1771 speelde hij, in het Fransch, de rol van vader Dolmon, in Gretry's Sylvain, en in 1773, in het Italiaansch, die van Brunoro, in Luchesi's Inganno Scoperto.

Uit zijn huwelijk met Maria-Josepha Poll, overleden te Bonn, op 30 September 1775, liet Lodewijk van Beethoven, de oude, onder andere kinderen, een zoon achter, met name Jan, geboren omtrent 1740, en die hem in 1763 opvolgde als werkelijk kapelzanger, na sedert 1759 hulpzanger te zijn geweest. Deze Jan was de vader van den uitstekenden meester, den beroemden toonzetter Lodewijk van Beethoven, den jonge, welke op 17 December 1770, door zijnen grootvader over de doopvont gehouden werd in de kerk van den H. Remigius, te Bonn, en in 1827 te Weenen overleed.

Het portret van Lodewijk van Beethoven, de oude, op het einde zijns levens geschilderd door den hofschilder Radoux, was in 1866 nog te Weenen, bij de weduwe van Karel van Beethoven, zijne aangetrouwde kleindochter. De oude Vlaamsche vader (dat is de naam die men hem nog geeft), is levensgroot ten halven lijve afgebeeld; op het hoofd draagt hij eene met bont gevoederde muts, en in de hand houdt hij een stuk muziek.

Andere van Beethoven's van den Antwerpschen stam hebben de schoone kunsten beoefend, namelijk Pieter van Beethoven, schilder, leerling van Abraham Genoels, den jonge, in 1689, en Geeraard van Beethoven, beeldhouwer, in 1713 als meesterszoon bij de St-Lucas-gilde aanvaard. Lodewijk-Joseph van Beethoven die de lessen der koninklijke academie volgde in 1743 was de jongste zoon van Lodewijk van Beethoven, den oude.

Ridder L. de Burbure.

Archieven van Antwerpen. - Ludwig van Beethoven's Leben von Alexander Wheelock Thayer.