De Vlaamsche School. Jaargang 14

Evenwicht der vloeibare lichamen.

Dit evenwicht kan niet bestaan tenzij de bovenste vlakte van het vloeibaar lichaam eene liggende richting hebbe, of, om beter te zeggen, tenzij deze richting eenen rechten hoek uitmake met de richtlijn der krachten die het tot beweging aansporen, en wel bijzonder met de rechtstaande richtlijn der zwaartekracht; ten tweede moet elk der gedeelten van het vocht langs alle kanten aan gelijke en tegenovergestelde drukkingen onderworpen zijn.

Om de noodzakelijkheid der eerste voorwaarden van het evenwicht te doen beseffen, zullen wij voor 't oogenblik veronderstellen dat de bovenste vlakte van het vocht, in plaats van liggend te zijn, de kromlijnige richting a b c d e heeft, daar, integendeel, de zwaartekracht volgens de



rechtvallende lijnen Z Z Z werkzaam is. Het is klaarblijkend dat in dit geval de horizontale laag b d door het gewicht der gedeelten vocht, die boven haar zijn, gedrukt wordt, en dat volgens den grondregel der gelijkheid van drukking, deze drukking zijdelings wordt overgebracht, zoodat de gedeelten b en d, waaraan niets eenigen tegenstand biedt, door deze drukking buitenwaarts gedreven worden. Hetzelfde gebeurt voor de volgende gedeelten tot dat het vocht eene volkomen liggende richting verkregen hebbe.

Wanneer men dezen grondregel op de vlakte der zee toepast, dan begrijpt men licht dat, voor eene groote uitgestrektheid, deze vlakte bol moet zijn, aangezien die bolte alleen eenen rechten hoek uitmaakt met de richtlijnen der zwaartekracht, welke alle naar het middelpunt der aarde samenloopen. Bovendien moeten de vlakten der verschillige zeeën zich alle op denzelfden afstand van dat middelpunt bevinden, want anders zou het water der hoogere zeeën tot de lagere moeten dalen. Zulk iets gebeurt echter niet, en wel uit hoofde dat de waters der zee niet alleen aan de zwaartekracht, maar ook nog aan andere krachten onderworpen zijn; en het is met de gemeene uitkomst dezer verzaamde krachten dat de vlakte der wateren eenen rechten hoek uitmaken moet. Onder deze andere krachten telt men de middelpuntvliedende kracht door het draaien der aarde op hare as veroorzaakt, en noodzakelijk voor uitwerksel hebbende dat de vlakte der zee platter is aan de polen des aardrijks dan op de linie. Daarenboven, wanneer de maan boven of onder den gezichteinder der zee is, vermengt zich de aantrekkingskracht der maan op de waters met de

[p. 60]

zwaartekracht om eene gemeene uitkomst te weeg te brengen; en het is met de richtlijn dezer uitkomst dat, om des evenwichts wille, de vlakte der waters een rechten hoek moet uitmaken. Doch dit bestendig evenwicht bestaat nooit, uit hoofde der gedurige omloopsbeweging der maan, waarbij natuurlijk de richtlijn der gemeene uitkomst onophoudelijk verplaatst wordt; ook is het niet-bestaan van een bestendig evenwicht, de reden waarom de vlakte der zee op bepaalde tijdstippen beurtelings verhoogt en verlaagt.

De noodzakelijkheid der tweede voorwaarde van het evenwicht der vloeibare lichamen, te weten: dat al hunne gedeelten langs alle kanten aan gelijke en tegenovergestelde drukkingen onderworpen moeten zijn, is licht om begrijpen en wordt daarbij nog dagelijks door menigvuldige voorbeelden bewezen. Wanneer vochten, die elkander niet oplossen, en wier betrekkelijk gewicht verschillig is, onder elkander in een vat gemengeld worden, dan worden de gedeelten van het lichtste vocht naar boven gedrongen door de gedeelten van het zwaarste. Ook bestaat voor hen het evenwicht niet, zoolang elk vocht geene afzonderlijk liggende richting heeft, en het zwaarste vocht niet terzelfder tijd het onderste is. Het is daarom dat olie, welke lang met water ondereen is geklopt geworden, zich allengskens van het water ontlost en eindelijk naar boven drijft.

D^r F.-J. Matthyssens.