De Vlaamsche School. Jaargang 13

Herinnering.
III
(Eerste Vervolg.)

Songes riants, projets de bonheur et d'amour,
Fraiches illusions du matin de la vie,
Pourquoi ne pas durer jusqu'à la fin du jour?
Th. Gautier.
O! wat vloeide er een stroom
van herinnring hem tegen!...
...........
......... het lispte
Alles hem toe: Zeg, weet ge
nog dit, en herinnert ge u dat nog?
J. van Beers: De Bestedeling.

Ja, de zuivere lelie eener eerste liefde was in het hart van den jongeling ontloken.

Reeds in de speeljaren der eerste jeugd hadden Hendrik en Maria voor elkander bijzondere toegenegenheid gekoesterd. Vermaken, wandelingen waren hun altoos gemeen. Het was lief, voorwaar! ze, in de bloeiende weide eenen vlinder, een gulden kerfdiertje te zien nahuppelen. - En, wanneer een van hen er in gelukt was het vlugge beestje te vangen, wat vreugde dan, wat blij gejuich! - Eilaas! die schoone tijd vloog voorbij, op rappe wieken.

De rozen van het leven waren geplukt.

Ach, mochten die jaren van onbezorgdheid en harterust voortduren! Mocht men kind blijven! Niets van het leven dan het zoete, het aangename kennen; geene andere wetenschappen bezitten dan van de twee handjes samen te voegen, en stamelend 't goede Jesuken te bidden; - van de moeder te beminnen die zorgvuldig over ons waakt en liefderijk de traantjes afkust van het kinderlijk verdriet; den vader die voor ons den ganschen dag arbeidt, en 's avonds, hoe vermoeid ook, nog gewillig onze kinderlijke spelen deelt.

Edoch, de jaren komen te spoedig, wanneer geluk en harterust niet meer zijn dan flarden van azuur in een donker hemelgewelfsel. De ondervinding leert ons te vroeg de wereld kennen, te vroeg worden ons de bronnen der wetenschap geopend, der wetenschap die ons, eilaas, te dikwerf twijfel inboezemt over al wat heilig, goed en waar is, daar ze dit alles zou moeten

[p. 94]

leeren kennen en beminnen. En is het zoo niet, voldoet zij aan haren hoogeren roep, dan toch leert zij ons die schrikkelijke waarheid, dien goddelijken vloek: ‘Gij zult uw brood eten in het zweet uws aanschijns,’ - dan leert zij de smarten van het leven, den eeuwigdurenden strijd tusschen het goed en het kwaad.

Voor Hendrik, welhaast ook voor Maria zou die tijd komen; de speeljaren waren ten einde, de leerjaren begonnen. - De scheiding was dusdanig als men die van twee kinderen verwachten moest: treurig, maar toch vol hoop in de toekomst. Eens zou men elkander wederzien; alle zorgen, alle verdriet zouden voor eeuwig voorbij zijn, want nooit zouden zij dan meer scheiden! En, intusschentijd, o! wat al beloften van aan elkaâr te denken, van de gedachtenis der vroolijke dagen, samen gesleten, altoos, als het duurbaar pand der vriendschap, getrouwelijk in het hart te bewaren!

En die beloften werden gehouden. - Wanneer de jongeling, verre van zijne speelgezellin, in eene studiezaal waar stilzwijgendheid heerschte, onder de oogen eens strengen meesters, zijne lessen bestudeerde, meer en meer, dank zijnen voortdurenden moed, en zijnen stagen arbeid, in de wetenschap vorderde, dan scheen het hem onder de bescherming van eenen beminden, van eenen bevalligen Genius te zijn. Hij droomde Hem, over zijne schouder leunend, zijnen voortgang goedwillig naspeurend; Hij was het die hem goede gedachten, moed en standvastigheid inboezemde, hij voelde schier zijnen zoeten adem - en die Genius had de trekken van Maria.

Edoch jaren verliepen, Hendrik was van het Collegie tot de Hoogeschool gekomen; hij had aan den vollen beker der wetenschap gedronken, en dien beker die aan de oningewijden bitter schijnt, zou hij willen ten gronde toe ledigen hebben. Ja, zoo verre ging zijn ijver, dat hij ter nauwernood den tijd der vacantie waarnam om bij zijne moeder een kort bezoek af te leggen, - Doch hiertoe had hij nog andere redenen, namelijk, hoe standvastiger hij studeerde, hoe korter zou die studietijd zijn, en hoe vroeger zou hij voor altoos bij de goede moeder mogen wederkeeren.

Ook had hij vrienden gevonden: vrienden die hem vleidden, omdat zij wisten dat hij eene hooge plaats in de maatschappij zou beklimmen; vrienden die met hem verkeerden om, buiten zijne tegenwoordigheid, zijne meeningen, zijne woorden, zijne minste gedachten, te beknibbelen, te beschimpen of te laken; vrienden, die tot hem hunne toevlucht namen, uit hoofde hunner eigene zwakheid; die hem de gevoelens, hem de gedachten ontleenden die zij voor hunne eigene deden doorgaan; en eindelijk, God lof, ook ware vrienden, die hem in het hobbelig pad der deugd geleidden; wen zij het konden, de doornen voor hen hielden, en hem de rozen lieten plukken; vrienden die hem dikwijls laakten, in zijne tegenwoordigheid, van wie hij weinig lof ontving; ware vrienden, zeldzamer dan het kostbaarste kleinood, want dit toch kan men met veel gelds verkrijgen; gene zijn de hoogste gave Gods.

Dit nieuw leven waar hij ingetreden was, sedert zijne komst ter Hoogeschool, had aan de gedachten van Hendrik eene andere richting gegeven; Maria was niet vergeten, neen verre! maar zij verscheen hem slechts als een schoon en zuiver beeld zijner kindschheid, aan dit beeld waren lange stonden van zaligheid gehecht; - dit was alles.

Eindelijk toch keerde Hendrik weder tot zijne geboorteplaats, om ze, eilaas! niet meer te verlaten. De liefdebetuigingen die hij thans van zijne moeder ontving spraken hem nog van den tijd wanneer hij haar teeder toelachte, vroolijk rond haar heên huppelde, haar een tuil veldbloemen ging plukken, en deze in eene lieve kroon geschikt hebbende, ze rond haar hoofd slingerde. - Hier was de plaats waar zij hem in de christelijke leering onderwees, waar, ja, vader zelf soms zijne vorderingen kwam naspeuren; vader, zoo lang reeds aan beider liefde ontrukt! Ginds was het kerkje waar hij gedoopt werd, waar hij voor de eerste maal de tafel des Heeren naderde. Welk zoet genot, welke harterust, die slechts het deel der gelukzaligen en der kinderen is, vervulde dan zijn hart! - En Maria, die ook hare eerste heilige communie deed, hoe engelachtig was haar gelaat, hoe zoet hare stem! - En daar, daar, rondom het huis Gods, was het kerkhof waar zij samen op de graven hunner voorouders gingen bidden, waar zij ook de namen der levenden met die der dooden mengden, en den goeden God het lange leven van vader en moeder, van vrienden en magen afsmeekten.

Al de grafsteenen waren er nog; alleen de Tijd had, met zijne onverbiddelijke hand, eenige vriendennamen weggevaagd; de Dood had eenige nieuwe graven gedolven. - En verder is de boomgaard waar zij vruchten gingen lezen, en vogelnestjes zoeken; - de weide waar zoo lieve bloempjes groeiden; - het beekje met duizende vlugge vischjes; - ginds de hoeve waar ze soms eenen vroolijken disch gingen bijwonen, waar altoos, lekkere, versche koemelk voor de kinderen te krijgen was. - De brave eerbiedwaardige pachters woonden er nog, en ontvingen Hendrik met dezelfde gulhartigheid als voortijds. Alles was nog in denzelfden staat bij zijne terugkomst, er ontbrak niets, niets, - dan de zorgelooze kinderjaren, - dan de beminnelijke gezellin, Maria. De kinderjaren waren onherroepelijk voorbij; - edoch, Maria leefde nog, Maria zou hij nog zien..., nog minnen! Dit was dan het uitwerksel dier herinnering! Ja, het zoeltje tusschen de bladeren spelend, het zoete geruisch van het beekjen, de vogelen in het loover zingend, de bloemen zelfs der weide, op hunnen stengel lispelend, - alles scheen hem eenen naam toe te fluisteren, - Maria. En meer en meer werd hem die naam duurbaar; en meer en meer smachtte hij naar het oogenblik wanneer hij de vriendin zijner kindschheid zou wederzien.

Eilaas! de zeevaarder haakt ook naar den stond wanneer hij de welbekende kusten van zijn vaderland mag genaken; hij droomt van de vreugde zijner grijze ouders, hij droomt van liefde, geluk. Doch het schip loopt op eene bedekte klip; - hij ontwaakt, en de schrikkelijke waarheid ligt hem voor de oogen! de Engel der dood zweeft reeds over de geborsten hulk, en toch heeft hij moeite zijnen geest aan de zoete droomerij te ontrukken; toch denkt hij nog aan ouders, aan vrienden, aan liefde, geluk.

Dit werd het lot van Hendrik. Nog niet lang was de liefde in zijn hart geslopen, nog had hij de beminde niet kunnen zien, daar ze slechts binnen weinige dagen van de beroemde kost-

[p. 95]

school zou terugkomen waar hare opvoeding werd voltooid, en reeds had de Dood haren arm over zijn hoofd gestrekt.

De natuurlijke gesteltenis van zijn lichaam, de onverpoosde studie, andere, kleinere oorzaken nog, wrochten de ziekte, de treurende, wreede ziekte die, volgens het zeggen des dokters, geene hoop op genezing meer overliet. Hendrik, wij hebben het reeds gezegd, kende zijnen staat, hij wist dat hij zou bezwijken, en toch, en misschien meer dan het anders zou geweest zijn, zweefde het beeld van Maria hem altijd voor de oogen; van Maria die hij thans niet meer wilde zien, want de liefde die, meer dan de ziekte hem martelde, zou hij in zijn hart verborgen houden; niemand, inzonderheid Maria, mocht zijne droefheid deelen. Nogtans, hij voelde het, dit was hem zoet geweest, dit had zijne smart verlicht. - Maar soms sprak hij toch wel eens van Maria, en al wat men van haar zegde prentte hij in zijn hart, en al wat hij vernam vergrootte nog, zoo mogelijk, zijne ongelukkige liefde. - Wij hebben verhaald hoe zijne moeder het geheim vernam.

IV

Elle était belle comme sont belles les âmes aimantes et pures.
X.-B. Saintine: ‘Picciola.’

't Is morgen, een morgen vol licht en leven, een morgen van vreugde en vroolijk gezang, een morgen van liefde! Want 't is lente! de zon, koningin des dags, stijgt ten trans; voor haar wijken de zwarte wolken, als de sneeuw voor het vuur, het verraad voor de rechtzinnigheid, als de dwingelandij voor de vrijheid, als al wat afschuwelijk en laag, voor al wat beminnenswaardig en verheven is. Hare gouden stralen spelen tusschen het nieuwgeboren loover, en de dauwdruppeltjes die van de bladeren op het gras biggelen, schijnen zoovele kostelijke parels te zijn. De bijtjes vliegen snorrend van bloempje tot bloempje, de vlinders dartelen vroolijk samen, de vogelen zingen 't zoetluidend morgenlied, terwijl hunne gaaitjes de kleine wormen en vliegjes zoeken, om het jonge kroost te spijzen. De landman, met de zon uit de sponde gerezen, spoedt zich tot het dagelijksch werk, met vreugde reeds denkende aan het oogenblik wanneer hij de beminde gade en de blozende kinderen, rond den vadelijken haard gezeten, mag wederzien, en hij dankt den hemel voor zijn lot, hetgeen hij tegen dit eens konings niet wisselen woû.

- Ja, 't is een schoone morgen.

- Neen, 't is een morgen vol tranen en rampen! Neen, de Dood spookt in 't rond (afschuwelijk rif), hare onverbiddelijke zeis zwaaiende, en de teedere bloemen als de knoestige eiken nedervellende. - 't Is een morgen vol akeligheid, en toch, 't is ook een morgen van liefde!

Ach! steeds bezoeken vreugde en droefheid, als twee gezusters, het menschdom, - de dood zetelt midden in het leven. - Even helder schijnt toch de zon op blijden en droeven, op armen en rijken, op jongen en ouden, op wie haat en nijd in het hart koestert als op wie er de warmste liefde in voedt, even helder op de gelukkigen der aarde, en op den zieken, den ongelukkigen, den jongen, den minnenden Hendrik; - op Maria...

Hendrik vinden wij in denzelfden staat terug waarin wij hem hebben gelaten. Ontzenuwd, ligt hij op zijne sponde uitgestrekt, de naam van Maria komt hem soms op de lippen, maar 't is in de vurige bede die hij tot den Hemel stuurt, want hij behoort dezer aarde niet meer; zijn geest zweeft tot hoogere sferen, den God nabij die hem welhaast in zijn rijk zal ontvangen. Immers, vandaag - hij heeft het gevraagd, en de geneesheer, en zijne moeder hebben er gewillig in toegestemd; - vandaag zal hij dien God, voor de laatste maal gewis, ontvangen, en hij tracht er zich toe te bereiden.

Eene huurvrouw bewaakt en bezorgt thans den zieke, daar sedert verscheidene uren zijne moeder de kamer verlaten heeft, zonder de oorzaak van haar vertrek te laten kennen, eene korte sluimering van haren zoon te baat nemend. - Waarom? - te kort, zouden immers voor het moederlijk hart de stonden wezen die zij nog samen konden doorbrengen; moesten die stonden nog verminderd worden?

De zaak die haar bijzijn gevergd had kon dan geen uitstel dulden? En waarom had zij hem die zaak niet kenbaar gemaakt?

Daaraan had Hendrik waarschijnlijk ook al gedacht, toen hij eindelijk in de benedenplaatsen de stem zijner moeder hoorde. Doch eene andere stem nog, eene stem die hem diep in het hart drong, eene stem die dit hart meende te herkennen mengde zich met de hare. - Was het zij! - O! dit denkbeeld verrukte hem, stroomen leven bruisten hem op nieuw door de aderen, hem, die reeds met den voet tegen de koude tombe stronkelde, en een vuur, eilaas! lang gedoofd, vlamde nog eens in zijne oogen.

De morgenzonnestralen doen het geknakt bloempjen, met dauw beladen, een oogenblik nog herleven, dan, ach! welhaast hangt het weder van alle vocht berooft, en stervend op zijnen stengel.

Hendriks moeder trad de ziekekamer binnen.

Hij had zich in zijn bed half opgelicht, twijfel en vreugde waren tevens op het bleeke aangezicht te lezen:

‘Zij, zij, moeder? Ach vrees niets! Haar te zien zal mij goed doen. Geleid ze tot mij, ik smeek u, verwijl niet langer!’ - En ziende dat de goede vrouw weenend wederkeerde: ‘Moeder, heb dank, heb dank!’

Wij zullen thans het beeld der geliefde Maria trachten te schetsen.

Heerlijk, voorwaar, is het de trotsche Roos, koningin der bloemen, op haren stengel te zien pronken, glansrijk zijn hare kleuren, goedriekend haar wijdverspreide geur!

Ja, edoch ik min nog meer de Lelie in heuren hagelwitten tooi: zij ook is fier in hare houding, maar 't is fierheid zonder waan, 't is de fierheid der onschuld; zij ook verspreidt in de verte haren geur, maar die geur is aangenamer, is zoeter dan die der roos; zij ook heeft eenen verheven stengel, maar die stengel heeft geene doornen.

Welnu, Maria was der blanke Lelie gelijk, voor de eerste maal bij de weldoende zonnestralen eens lentemorgens ontloken, of, ja, den spiegel, door den minsten adem bezoedeld, het meir dat het flauwste windje rimpelt.

Was zij schoon? Voor velen misschien, neen, voor mij, voorwaar! want zij droeg den stempel der onschuld; want zij kende

[p. 96]

nog niets van de wereld, niets van de menschen dan het goede, het schoone, het ware. Maar wat zij kende, was haren God, en beter dan de trotsche geesten der hooggeleerden dezer aarde; wat zij kende, was de liefde eener teedere moeder, de plichten van een gehoorzaam kind; wat zij, eilaas! ging kennen, was de liefde, de zuivere, de ongelukkige liefde van Hendrik.

Maria was van middelmatige gestalte; blonde haren golfden wederzijden van het hoofd; de lieve wangen droegen den blos der gezondheid; in de donker blauwe oogen kon men goedheid en zielerust lezen; zoetluidend was hare stem; ongekunsteld, en toch edel, haar gang. Er was iets, ik weet niet wat, bovennatuurlijks in haar, of ten minste men zou het gezegd hebben; zij was als een engel, den Hemel ontvlogen. - Zoo zeldzaam is, op deze aarde, de schoonheid, met zuiverheid en goedheid gepaard!

(Wordt voortgezet.)

De buik heeft een oog voor het brood, dan zelfs als dit hard is; doch hij heeft geen oor voor den raad, dan zelfs als deze met de zachtmoedigste woorden gegeven wordt.