De Vlaamsche School. Jaargang 12

De keizerlijke bibliotheek te Sint-Petersburg.

Deze belangrijke bibliotheek is voor het publiek dagelijks geopend van 10 ure 's morgens tot 9 ure 's avonds, behalve op zon- en feestdagen, alswanneer de toegang alleen van 12 tot 3 ure wordt verleend. De katalogus der boekverzameling is 1^o gerangschikt naar de verschillende vakken, 2^o alfabetisch en 3^o naar de plaatsing der boeken. De bibliotheek bezit vele oude Russische handschriften en plaatwerken. Bij de nieuwe aankoopen heeft men voornamelijk getracht alles te verzamelen wat in de Russische of in kerkelijke Slavonische taal hetzij in Rusland, hetzij elders is gedrukt, als ook alle vreemde werken die over Rusland handelen. Onder de kostbare werken der bibliotheek, bekleeden die over de natuurlijke geschiedenis en de aardrijkskunde eene eerste plaats.

De keizerlijke bibliotheek te Petersburg is beroemd door hare rijke verzameling Slavische handschriften, tot wier uitbreiding zij vooor geene uitgaven terugdeinst. In den jongsten tijd heeft men in de kloosters der Kophten verscheidene zeer oude en hoogst belangrijke handschriften ontdekt. Daardoor is de keizerlijke bibliotheek, door tusschenkomst van een geleerde die met dat doel Egypte heeft bezocht, in het bezit geraakt van vier kostbare handschriften, uit een der kloosters in de woestijn gehaald en bestaande in: 1^o de vier boeken van Samuël; 2^o de zendbrieven van den H. Paulus; 3^o een uittreksel van de geschriften der kerkvaders en van hunne legenden, en 4^o eene Syrische vertaling van de geschiedenis der Kerk door Eusebius. Volgens de meening van den vermaarden orientalist Dorn, zijn al die handschriften vóór de VIII^e eeuw vervaardigd. Dat van Eusebius voert het jaartal 463, en is derhalve slechts 123 jaren jonger dan het oorspronkelijke geschrift van Eusebius. Het Britsche museum alleen bezit een handschrift van gelijke waarde, en dit bevat nog slechts de vijf eerste boeken, terwijl dat van Petersburg het 8^e, 9^e en 10^e boek behelst.

Onder de kunstwerken der bibliotheek, telt men eene groote hoeveelheid heiligenbeeldjes op lindenschors, die bepaald in Rusland worden aangetroffen, zijnde afbeeldingen gemaakt voor het volk en eertijds door hen die ze vervaardigden, in al de dorpen aangeboden. Het schijnt dat de bibliotheek thans de meest volledige verzameling bezit, welke van die gedenkteekenen eener nog in de geboorte zijnde kunst bestaat. Daar deze voorstellingen een wezenlijk deel uitmaken van de kunst in Rusland niet alleen, maar ook van de letterkunde van dat land, zullen wij er iets meer van zeggen. In Rusland, zoo als in alle andere landen, waren de priesters en monikken de eerste geleerden, dat wil zeggen dat zij de eersten waren die schrijven konden, en gedurende langen tijd was hun geschrift het eenige bekende. Van de geestelijkheid ging die kunst tot de andere standen over, en toen vormde zich eene bijzondere klasse van schilders van afbeeldingen, die niet vreemd waren aan de leerstellingen der godsdienst, maar waaronder zeer dikwijls bijgeloof en dwaling waren vermengd. Die schilders vergenoegden zich niet met schetsen van heiligenbeeldjes op berken- of lindenschors (sommigen bezigden ook steen, tin en koper), maar zij vervaardigden ook zinnebeeldige voorstellingen, legenden en andere tafereelen van een geestelijk en tevens wereldlijk karakter. Waren de onderwerpen van zuiver godsdienstigen aard, dan bezigde men uitsluitend cypreshout en men bediende zich daarbij van het oliepenseel. Voor de andere onderwerpen was gewoon hout voldoende; doch daar altijd de taal, de stijl en het schrift der Kerk daarbij werden gevolgd, waren die voorwerpen in de oogen des volks onfeilbaar.

Deze kunst van heiligenbeeldjes te schilderen is tot onze dagen overgebracht en geheele dorpen in de gouvernementen Wologda, Wladimir, Jaroslaw, Moskou, vinden hun bestaan in dien tak van nijverheid, doordien zij de vruchten van hunnen arbeid ruilen

[p. 146]

tegen koopwaren, daar in Rusland de heiligenbeeldjes niet kunnen worden verkocht.

Onder de gedenkstukken der oudheid, in de keizerlijke bibliotheek te Petersburg bewaard, bevindt zich een hoogst belangrijk voorwerp, namelijk eene wereldkaart met een opschrift in de Slavonische taal, waarin wordt gezegd dat de bijschriften die de kaart versieren uit het Latijn zijn vertaald. Zij voert geen jaartal en is blijkbaar zeer vele malen verbeterd en vermeerderd. Zij stelt voor de geheele wereld, verdeeld in vier deelen: Azië, Afrika, Europa en de Nieuwe-Wereld. Hier en daar leest men zeer naïve en vreemde bijschriften, bijv.:

‘Dit eiland is woest; men ziet er slechts draken met een wit gezicht en een menschelijk lichaam, die tot basilisken worden gevormd:’

Voorts:

‘In dit land leven menscheneters, die de apostel Andreas bezocht, zonder dat hij door hen verslonden werd.’

Verder:

‘Het eiland Malta, alwaar men veel geleerden en wijzen, onkruid en groenten vindt.’

Op dezelfde kaart heeft de vervaardiger, als een ware patriot, de stad Moskou met haren gordel van muren en torens even breed als Amerika voorgesteld; later heeft een ander kunstenaar Petersburg erbij gevoegd, doch op het tijdstip dier bijvoeging moet die stad nog weinig van belang zijn geweest, want zij is slechts aangewezen door eenige nietige berken- en pijnboomen met geknotten stam.