De Vlaamsche School. Jaargang 12

[p. 29]

Kijkjes in het natuurleven.
De begrafenis van een vogellijn.

Wanneer de bladeren rijzen en het eene na het andere op den grond valt, verwelkt en dood - dan is het in de natuur een treurige tijd. Waarheen wij ons dan wenden, waarheen wij dan ook blikken, overal zien wij leven dat afbreekt: sterven en vergaan.

De meeste vogels zijn reeds weg getrokken en de laatsten rusten zich uit tot het vertrek. Op hen volgen de bloemen der velden: zij keeren terug in den schoot van moeder aarde. En alle de andere wezens bereiden zich en nemen voorzorgen tegen het slechte weder, dat nadert: zij betrekken hunne kamerkens, die zij met voorraad hebben opgepropt, zij verwisselen hunne lichte zomerkleederen tegen dichte winterpelsen of zij scheiden uit het leven. Deze laatsten zijn de arme kleinen en zwakken, wie slechts een zeer kortstondig bestaan wordt geschonken, soms maar eenen enkelen dag van zonneschijn: zij kunnen de woede en het akelig getier van het slechte jaargetijde niet doorstaan: zij verstijven bij den eersten kouden wind.

Doch, te midden van alle die droefheid en rouw, is er nog een schoone zanger, wien er een frisch en vrolijk hart in den boezem slaat. Alles in woud en veld is stom, elk gejuich, elke vreugde is weggestorven - alleen ons vogeltje, dat stoute en blijmoedig winterkoningje,¹ laat zijn moedig lied herschallen. En hoe heviger het stormt, hoe luider klinkt van den hoogsten twijgtop zijn eenvoudig schoon gezang. Onwillekeurig blijft de reiziger, die voorbij trekt, staan om naar die bekoorlijke toonen te luisteren.

Er zijn zeer weinige vogelen, die zonder op het bulderen des noord-oosten winds acht te geven, nog in den achterherfst hunne liederen kweelen. Tot deze, behooren, buiten het winterkoningje, de lustige, koene spreeuw en de teedere, zachtzinnige kuifleeuwrik². De laatste is een allerliefst vogeltje. Beide echtgenoten blijven, in trouwe liefde, jaar in jaar uit, bijeen en niets dan de dood kan het zachte kleine paar scheiden. Overal waar men op straten, in kanten, enz., eenen kuifleeuwrik ziet, mag men zeker zijn dat de tweede in de nabijheid is. En terwijl het manneken, op eenen huisgevel gezeten, zijn liedje laat trillen, zit het wijfje beneden hem op het dak en luistert stil, men zou zeggen met aandacht, naar het waarlijk allerbevalligste gezang. De meeste menschen gaan voorbij zonder op dit herfstliedje te letten, - omdat de kleine zanger zoo maar een gewone vogel is; maar hij die, ware het maar eens, de moeite wil nemen deze zachte, milde toonen na te luisteren, die zal dadelijk vinden dat de kuifleeuwrik met recht tusschen de aangenaamsten onzer gevleugelde zangers mag geteld worden.

Daarbij zijn die diertjes in geheel hun voorkomen zoo onnoozel beminnelijk, zoo gemoedig, zou ik zeggen, dat wij ze, wanneer wij ze eenigszins nauwer betrachten, liefhebben eer wij het denken. Zij trippelen beiden, in steden en dorpen, zoo dicht bij elkaar op straten om, en zoeken dan korreltjes en kruimeltjes waar die te vinden zijn, om hunnen honger te stillen. Zij weten dan zoo goed den knaap die op den loer staat, met steen of met strop, uit den landman te onderscheiden die daar achteloos voorbij gaat en welhaast leeren zij de vrijgevige, weldadige hand kennen die voor hen broodhapjes uitstrooit, te midden in den prangenden nood van den schralen winter.

Ongelukkiglijk worden, in den achterherfst, wanneer alle vogeltjes zeer vet en smakelijk zijn, onze lieve laatsten ook onbarmhartig vervolgd.

De nog warme stralen der herfstzon betintelen tegen middag zoo vriendelijk het dak eens boerenhuizes. Beneden zien wij nog in het bloementuintje vóór de deur, veelkleurige asters en andere gewassen hunne kopjes in de koel ademende lucht omhoogsteken. Van boven af, valt de zang des vogels zoo bekoorlijk en het geheele landschap dat zich voor ons uitstrekt praalt zoo schoon in den bonten tooi van het afwisselendste kleurenspel.... waarlijk, wij zouden wel kunnen vergeten dat de ruwe winter voor de deur staat en ons terugdroomen in den lachenden, guldenen lentetijd.

Doch niet dan te haastig zullen onze droomen wreedelijk vernietigd worden. Duistere opeengepakte wolken benemen ons plots de laatste milde zonnestralen en onze zanger fladdert bedroefd, van zijne hooge zitplaats af, naar omlaag; maar voor hij op den grond komt.... daar knalt een schot en het lieve vogeltje licht dood in zijn bloed. Onder nare weeklacht, schiet het arme wijfje des vermoorden weg en terwijl de knal donderend in den omtrek weergalmt, betrekt de lucht nog meer en een bruischende herfststorm rukt aan, loeiend en bulderend, in dolle woede de grauwe bladeren, het stof en allen afval ondereenwarlend. Te vergeefs zoekt de onmenschelijke mensch naar zijnen buit; de storm stuift hem blind en een hoopje gele bladeren bedekt, als uit medelijden, het kleine lijkje.

Des anderen morgens, is alles weer stil. De heldere, doorzichtige herfstlucht laat ons wijd weg het geheele landschap overzien - doch zoo wijd wij zien en hooren kunnen, nergens is er geluid noch beweging. Geen levend en werkend wezen is er ergens te bespeuren. Ook, zijn de laatste vogels over nacht weggetrokken en eene onmeedoogende vorst is over de bloemen gevaren en heeft ze ter neer geworpen, de trotsche georginen en de zachtgeurende violieren en alle de anderen. Zij liggen dan daar, verwelkt en

1 Troglodytes europaeus. duitsch: Zaünkönig. engelsch: Wren. fransch: Troglodyte.

2 Alauda cristata; d. Haubenlerche; eng. Crested lark; fr. Cochevis.

[p. 30]

zwart, verstorven en bedorven. Ook, wanneer tegen den middag de zon weder lachend doorbreekt, is er rondom geen leven te zien noch te hooren. Alleen het wijfje des vermoorden zangers zit daar op den grond, treurig en roerloos, en de geheele natuur schijnt hare smart te eeren en te eerbiedigen, door hare majestatische stilte.

Niet lang duurt het nogtans, of daar komen kleine werkzame knapen af om eene betamelijke begrafenis te bereiden. Het zijn kleine zwarte kevers, met gele strepen op de vleugels; sedert honderd jaar en langer zijn zij algemeen gekend onder den naam van doodgravers (necrophorus vespillo), en toch zeer weinig nagespeurd. Door de nog verwarmende zonnestralen opgewekt en door den reuk geleid, komt er welhaast een hunner brommend bijgevlogen en op dien volgen er nog vijf anderen. Eerst loopen zij vol geslis rond den doode, bezichtigen hem met veel zorg en verstaan zich dan over de maatregelen die behoeven genomen te worden. Dan kruipen zij allen onder den vogel, stellen en schikken zich volgens zijne zwaarte, tillen hem op en dragen hem langzaam en statig - gelijk het doodgraveren past - naar de begrafenisplaats, dat is van den harden bodem naar een dicht bijgelegen zachter grondplekje. Zij halen dan, zonder ooit den arbeid te onderbreken, de aarde onder den doode uit, zij scharren die namelijk met de beenen achter zich weg, op zulke wijze dat zij rondom als eenen dijk vormen en het lijk altoos, door eigene zwaarte, lager en lager zinkt. Op bijna ongeloofelijk korten tijd kunnen de kevers aldus het doode dier eenen halven, ja, en ook eenen heelen voet diep begraven.

Onze lezeressen kunnen dien merkwaardigen arbeid onder eigene oogen zien gebeuren, indien zij eenen dooden vogel, mol, kikvorsch of eene doode muis ergens in den hof willen leggen. Onze kleine bazen weten daar bij de oprecht groote moeilijkheden te overwinnen, die in hun werk mochten voorkomen; zoo heeft men, bij voorbeeld, ondervonden dat zij eenen kleinen rechtstaanden stok, waaraan eene doode muis vastgebonden was, insgelijks ondermijnden tot hij neerviel en zij hem dan, te samen met het lijk, konden begraven.

Ons vogeltje is welhaast ter aarde besteld; terwijl nu nog een kleine heuvel hem overwelft en die ook welhaast gelijk is geloopen - krassen daar boven hoog in de ruwe herfstlucht de trompetten-toonen der voorbijvarende groote trekvogels. En hunne weemoedige afscheidsroepen zijn als treur- en doodgeluid over het graf van hunnen verwante, van den kleinen gemoedigen zanger.

Dan sluipen eenige der kevers nog eens in het graf - om er hunne eieren te leggen - met welk doel zij het doode lichaam gezonken hebben - en weinigen tijd daarna, nu zij de zending hebben volbracht waarvoor zij in leven waren geroepen, sterven zij op hunne beurt. Zoo volgen op elkander, in eeuwigen omloop der verhevene natuur, zonder verpoozing, het scheiden en het komen, - het leven en het sterven. En gelijk uit de verstorvene lichamen weder stof ontstaat tot nieuw en frisch leven, gelijk, zelfs in den droeven tijd des akeligen winters, de slapende knoppen ons de terugkomst beloven der guldene lente - zoo smeult ook in 's menschen harten, te midden des bittersten lijdens, de levendige vonk der hoop, der hoop op wederkomst van verzwonden geluk.

Karl Russ.