Brussel het eerste ontwerp met toejuiching ontvangen; te Utrecht, Antwerpen, 's Hertogenbosch en Brugge het bericht van de goede vorderingen der zaek met vreugde begroet, en de redactie aengemoedigd door de ondubbelzinnigste blyken der algemeene sympathie.
Veel arbeid en onderzoek, veel rustige voorbereiding heeft deze zaek gekost; met tallooze bezwaren had zy te kampen: doch door volharding mochten wy dat alles te boven komen, en eindelyk valt ons de voldoening te beurt u het begin der uitvoering aen te kondigen. Welaen dan, taelgenoten, schenkt ons krachtig uwe hulp, om de uitgave ook op stoffelyk gebied te ondersteunen en in ieder opzicht wel te doen slagen.
Om het woordenboek zoo algemeen mogelyk te verspreiden, hebben de uitgevers (een drietal der meest geachte boekhandelaren van Noord-Nederland; met anderen uit Zuid-Nederland verbonden) den prys zoo buitengewoon laeg gesteld, dat daervan nauwelyks een tweede voorbeeld is aen te wyzen, zelfs niet het beroemde fransche woordenboek van Littré, dat om zyn lage prys bekend is.
Maer by de zorg en moeite, die de uitgevers aen het woordenboek ten koste, leggen mogen zy aenspraek maken op de ieverige medewerking van allen, die Neerlands tael liefhebben.
In Noord-Nederland is hun die medewerking boven verwachting ten deel gevallen: binnen weinige weken was het getal der inschryvers tot 3000 gestegen, en dat getal neemt nog aenhoudend toe.
Laet Vlaemsch België nu niet achterblyven! Het geldt hier niet alleen de belangen onzer gemeenschappelyke tael van wier eenheid het woordenboek tot onderpand zal verstrekken; niet alleen den broederlyken band tusschen de twee groote afdeelingen van den Nederlandschen stam; maer het geldt ook vooral eene levensvraeg voor de vlaemsche zaek, die u allen in uwe heiligste rechten betreft.
Mag eenmael het woordenboek tot stand komen, dat al den rykdom en de schoonheid onzer Nederlandsche tael zal tentoonspreiden, dan is u, Vlamingen, de zege verzekerd; gy behoeft de mededinging van het fransch niet langer te duchten; de innerlyke weerde uwer eigene landstael zal zich wreken op iedere miskenning van haer onbetwistbaer recht.
Te meer mogen wy dat vertrouwen, daer de beraedslagingen der hooggeachte kommissie, onlangs door uwe Regering benoemd tot regeling der vlaemsche spelling, ons reeds het verblydende uitzicht hebben gegeven dat eerlang, door vruchtbare wisseling van gedachten, tusschen Noord en Zuid de zoo lang gewenschte eenheid van spelling zal tot stand komen. Slaet dan alle de handen ineen, om het woordenboek, dat u als bondgenoot te gemoet komt, te ondersteunen.
Overal waer het vlaemsch gesproken wordt, moet dit hulpmiddel te vinden zyn. In de scholen, waer het vlaemsch onderwezen wordt, in de vergaderzalen der gemeenteraden, die zich door de moedertael bedienen; in de boekverzamelingen der rechtbanken, die over de belangen van vlaemsche burgers uitspraek doen; in de leesbibliotheken voor het volk bestemd, overal, in een woord, waer het uwe tael en uwen volksaerd betreft, moet men in staet zyn de schatkamer te raedplegen, die onze vereende poogingen voor de tael van Nederland zullen uitsluiten.
Bevordert door onze zaek, die bovenal de uwe is met al uw vermogen, door inschryving, door aenbeveling, door alle middelen die u ten dienste staen. Toont, dat de Vlamingen op hunne moedertael waerachtig prys stellen en hare belangen eendragtig weten te handhaven.
Yverige en krachtige sympathie zal ons op nieuw een prikkel zyn, om de groote taek, die uw vereerend vertrouwen ons opdroeg, met inspanning van alle krachten tot stand te brengen, in het belang onzer nederlandsche nationaliteit. Ons streven geldt de eer en den roem onzer tael, en ‘de tael’ (zoo luidt uwe kernachtige zinspreuk) ‘de tael is gansch het volk.’
Te gelyk met de eerste aflvering van het ‘Woordenboek der Nederlandsche tael’ zal ook het eerste gedeelte van het ‘Middel-Nederlandsche Woordenboek,’ door den ondergeteekende bewerkt, het licht zien. Het zal de middeleeuwsche tael van Vlaenderen, Braband en Holland, de tael van Maerlant, Boendal en Stoke, uit al de oude gedenkstukken onzer letterkunde volledig verzameld bevatten, en alles verklaren wat thans verouderd is.
Het zal de eenheid van den Dietschen stam nog duidelyker in het licht stellen, door aen te toonen dat die eenheid niet van gisteren of heden dagteekent maer reeds in de gryze oudheid worstelde. Roemryke herinneringen zyn voor u inzonderheid. Zuidelyke Nederlanders, aen dat middeleeuwsche tydperk, aen den bloeityd van Vlaenderen en Braband verbonden, en die herinneringen spiegelen zich af in de tael onzer vaderen. Maer tevens is deze de grondslag onzer thans levende spraek, het ‘Middel-Nederlandsch Woordenboek’ der hedendaegsche tael. Beide werken gezamenlyk hebben een doel, het ontwerpen van een volledig beeld van ons nederlandsch in de gansche ontwikkeling zyner historie.
Welaen dan, ondersteunt ook hier de poogingen, die in ons nationael belang worden aengewend.
Beschaem de vrees van hen, die duchten dat een woordenboek, aen de verouderde tael gewyd, weinig kans heeft van wel te slagen.
Toont hun, dat Nederland niet alleen zyne tegenwoordige beschaving waerdeert, maer ook die van een roemryk verleden in eere weet te houden.
Ontvangt onzen broederlyken groet en onze warmste heilwenschen voor de vlaemsche zaek.
Leiden, 16 mei 1864.
M. De Vries.
Auteursrechtvrij