De Vlaamsche School. Jaargang 9
(1863)– [tijdschrift] Vlaamsche School, De–
AuteursrechtvrijJakob van ArteveldeGa naar voetnoot(1).
| |
[pagina 201]
| |
Waerom trekt gy uwe vlerken
Van één enkel plekje weg?
Is het slechts uit medelyden?
Of - kunt gy niet langer stryden
Tegen uwen vyand, zeg?...
Deze vyand, roemryk Vlaendren,
Is het licht dat uit U straelt!
Gansch alleen zyt ge in de weereld
Thans met majesteit ompeereld,
Met een' hemelglansch bemaeld!...
Poëzy, der Almagt sprankel,
Die Homerus goden schiept,
Die Petrarca's hoofd deed kroonen,
Gy, die Maerlant's geeseltoonen,
Schiller's Tell in 't leven riept;
Gy, die Godes heilige tolken
Tot de volkren spreken doet,
Gy, die weerelden doet leven,
De tirannen kunt doen beven,
Harten blaken doen van moed;
Heil'ge Dichtkunst, gezellinne
In des levens duisternis,
'k Wil een vlaemschen held bezingen!
Laet U thans een lied ontwringen
Dat zyns luisters weerdig is!
Artevelde; groote burger
Voor wien nu gansch Vlaendren knielt,
't Is Uw naem die, - steeds aenbeden
Wen Uw' zonen moedig streden, -
Thans myn snarentuig bezielt!...
II.
Laet 't oude Griekenland maer vry zyn' grootheid roemen!
Laet het Lycurge's hoofd met bloemen
Omkransen, eeuwig hem doen leven door 't gedicht;
Laet het Leonid's, den held der Thermopielen,
Beloonen met een' zerk en voor zyn' schimme knielen,
En weenen op het graf waer Pericles in licht!
Laet Roma Scipio, gehuld in purperkleêren,
D'ivooren staf in d'hand, met een' triomf vereeren;
Laet het Pompeus' beeld doen pryken in 't Senaet;
Den grooten Cicero, - door dankbaerheid bewogen
Als Vader van het land doen blinken voor onz' oogen,
En vloeken 't laf gebroed dat Cesar nederslaet!
Wy hebben ook, wy, onze helden!
De Schepper heeft ons land ook rykelyk bedeeld!
Wy hebben Boduognat, wiens moed Romeinen melden,
(Ja, Cesar zelf!) en ginds, ginds leeft hy door zyn beeld!
Doorloopt met uwen geest ons schitterend verleden
En ziet: Urbanus spreekt: uit dorpen en uit steden
Rukt plotseling een ontzach'lyk heir,
En Godfried van Bouillon stort op de heidnen neêr!
En ginds, in Vlaendrens frische beemden
Herblaekt het vryheidsvuer, men vloekt het juk der vreemden,
En vreemden zyn niet meer!
Dank, Zannekyn! Dank, Ackermann! Dank U, ô Artevelde!
Gy beefdet, Lodewyk, toen m'u Gents opstand meldde;
ô Vlucht! het Vlaemsche Volk wil geenen franschen heer!....
Want ja! reeds lang is men het moede,
't Gedoemde vreemde juk! Dael neêr, ô Wraekgodin,
Leen 't kroost der Vlaemsche Maegd uw' fakkel en uw' roede,
En zweep 't uitheemsch gebroed het ryk der dooden in!
Dael neêr! in Kortryks naekte velden,
Daer wacht men reeds op u! Zy die te wapen snelden
Voor 't dierbaerst van een volk: zyne onafhanklykheid,
Zyn - zoo het wezen moet, - tot sterven gansch bereid!
ô Loop de rangen door der vyandlyke drommen
Om door uw wraekgehuil hun' spotlust te verstommen,
En om der vaedren grond, geschonden door hun' voet,
Van deze schandge vlek te wasschen in hun bloed!.....
Gedankt, ô troosteres der wreed miskende zielen!
De vyandlyke drommen vielen,
Als geele bladren voor den wind,
Uw' zeissen maeide ze af als 't ryp geworden koren!
De bloedge slag der Gulden Sporen
Verloste 't Vaderland van 't vreemde schrikbewind! -
De vryheidszon zendt weêr haer stralen
Glimlachend op den lande neêr,
En gilden, neeringen en handel
't Krygt al zyn' glans van vroeger weêr!
De volk'ren juichen om den vrede;
De vlaemsche vrolykheid herleeft!
Gedankt zy God, die na het lyden
Den mensch een' stond van vreugde geeft!
Wees bly, wees bly nu, Vlaemsche Maget,
En wisch uw' laetste tranen af;
Uw' neêrgevallen' zonen daelden
Met moed en glorie in het graf!
Het land is vry van vreemde kluisters;
Kom aen: een lied uit volle borst!
Uw kroost heeft na het bloedvergieten
Ook naer een weinig blydschap dorst!...
Maer God! wat raer gerucht ginds in de gentsche straten?
Het volk heeft zyn woonst verlaten
En staet in groepen by elkaèr!
Waerom dat moordgeschreeuw? Waerom het bitter weenen
Die bleeke moeders en die kleenen?
ô Zeg! is weêr de vyand daer?...
ô Hemel, ja!... Maer niet de vyand die met speeren,
Met byl en goededag de Vlaming af kan weeren
| |
[pagina 202]
| |
En stervend rollen doen in 't zand;
Ach, neen! een vyand is 't, die wreed u aen komt staren,
Uw' boezem openscheurt, uw bloed zuigt uit uwe âren,
En tegen wien noch moed, noch wapens zyn bestand!
De honger woedt in Gent! Reeds velen zyn gevallen?
Zoo God geen' hulpe zendt wacht 't zelfde lot u allen,
ô Wakkre Gentenaers, wier tuigen roerloos staen!
De koning Eduard wil u geen' wolle geven
Zoolang uw snoode Graef de Franschen aen blyft kleven!....
Steeds ligt de schietspoel stil; 't gebrek groeit immer aen!....
ô Artevelde, Uws volleks redder,
ô Groote burger, Wyze Man,
Sta op en gryp des opstands vaendel!
Bekreunt gy U om een' tiran?
Hy is, by God! uw trouw niet weerdig,
Hy die zyn vollek dus miskent;
Die by het zicht van Vlaendrens lyden
Zyn hoofd spotlachend ommewendt!....
Hy spreekt: in 't oor van Engelands koning
Rolt 't woord onzydig uit zyn mond;
En ziet: de honger wykt en de arbeid
Plant weêr zyn vlag op Vlaendrens grond.
Het vollek juicht, van vreugde dronken,
En blyde tranen rollen neêr....
God zegene U, Van Artevelde,
Gy gaeft uw broêrs het leven weêr!
Ga voort, ga voort! tot groote daden
Heeft U de Godheid voorbereid;
Voor U alleen heeft ze op de toekomst
Van Vlaenderen wat licht gespreid!
Ga voort! Uw taek is niet ten einde,
Het vaderland dreigt een orkaen;
Sluit in één bond de zustersteden,
Aenroep uw' vaedren - en val aen!
Val aen! Gy hebt den dood te wreken
Van eenen gryzaerd, U verwant;
Zyn' eerbiedweerdgen blanken schedel
Bezoelde eene beulenhand!
Ontrol 't aloude leeuwenvaendel
Van 't vreemde bloed reeds jaren rood,
Hef aen den schreeuw van vroeger tyden:
Wat walsch is valsch is! Slaet al dood!...
Een schoone dag te meer te voegen by 't verleden!
Als leeuwen hebt gy weêr, ô Vlamingen, gestreden:
Van 't vreemde rot is 't land bevrydt.
ô Wees gezegend, God, Gy die van uit de wolken
Uw bystand nederzendt aen de onderdrukte volken,
En zy Uw naem gebenedyd!....
Daer staet gy nu Filips, van spyt uw' vuist te wringen;
De schaemte heeft uw' wang gekleurd.
Hoor 't vlaemsche land nu luid uw' nederlaeg bezingen,
En zie 't zich rond den held verdringen,
Die al de schuldpapieren scheurt! -
Uw' moeijelykste taek begint nu, Artevelde,
Het land dat aen zyn hoofd u stelde
Hoeft een bestuer, een sterk bewind;
Laet uw welsprekend woord, zoo overtuigend hooren,
En, schoon het moordend stael u tweemael wil doorbooren,
Ga voort en zoek uw' kracht in 't volk dat u bemint!
Gy zyt den burgerstand ontsproten;
Maekt ze nu groot, de burgery.
Verhef den ambachtsman ten koste van de grooten,
Verneder ze, verbreek hun trotsche dwinglandy!
Te lang reeds heeft hun schimp aen 's werkmans oor geklonken,
Uit smaed alleen voor hem zyn ze aen Filips verkleefd!
ô Grooten, lang genoeg heeft uwe ster geblonken,
Verzaekt aen uwen trots - of beeft!....
ô Nyverige werreklieden,
Hoe groot en machtig zyt gy nu!
In vrede lacht u 't welzyn tegen,
In d'oorlog beeft een vorst voor u!
Wie is 't die u zoo roemryk maekte
Dat gansch de wereld u beneed?
Ontbloot uw hoofd voor Artevelde,
Voor hem, die 't al herleven deed! -
Ga voort, myn geest, ga voort met in 't verleên te lezen;
Dring verder door den nacht waer 't schitterend voor dezen
Meer dan vyf eeuwen onder ligt!
Klink luider, ô Poëzy myn' zang met harpakkoorden!
Laet geestdrift, uwe stem doen dondren in myn dicht!
Maer hemel! wat rumoer! wat yselyk wapenklettren!
Wat schreuwt m'in gindsche straet van moorden en verplettren,
Van landverrader en van dood?
Waerheen, Denys, waerhêen spoed gy uw woeste schreden?
Bedreigt de vyand Gent of een der Zustersteden?
Is recht en vryheid wêer in nood?...
‘Dood, Artevelde, dood!’ hoor ik rond my wêerklinken;
‘Wy willen onzen dolk het vuige bloed doen drinken
Van hem die ons verraden heeft!’
Laet af ontaerd gebroed! Vermoordt men zynen vader?
Laet af, in 's hemels naem!... Maer neen, gy komt steeds nader!
Laet af! Hoort gy dan niet? de donders knallen... beeft!...
Vergeefs! 't is reeds volbracht!... Zyn oogen zyn gesloten!
Zy sleuren nu het lyk in plassen en in goten;
Zyn edel bloed besmeurt hun hand!
In 't sterven liet zyn borst geen' enkel klacht ontglippen;
Uw naem ontrolde alleen aen zyne grauwe lippen,
Uw naem, o dierbaer Vlaenderland!...
| |
[pagina 203]
| |
Hoû op, myn geest, en lees niet verder;
ô nacht, spreid weêr uw' vleuglen uit;
En gy myn' lier, hoû op met trillen;
Ik vraeg u thans geen treurgeluid!
III.
De blydschap alleen mag myn' snaren doen beven,
Daer Gent zynen held in ons midden doet leven
Met feeste en met zang zynen held nu begroet!
O luister, hoe Roelandt zyn stemme laet dondren!
Komt allen, o Belgen, komt allen bewondren
Wat vaderlandsmin 't vlaemsche land juichen doet!
Treed nader, ô vreemdeling, treedt nader en luister!
En hoe ook uw land moge ryk zyn aen luister,
Wat helden uw grond moge hebben gebaerd, -
Ontbloot toch uw hoofd voor den man dien wy vieren,
Wiens beeld wy met kransen en bloemen versieren,
Wiens naem tot in 't verste geslacht wordt bewaerd!
Voor 't welzyn zyns lands had de Heer hem geschapen;
By zyne geboort' blonk een licht om zyn' slapen,
En Vlaenderens Maegd wiegd' hem zacht in haer' schoot;
En later, wanneer zyn jeugd was verloopen,
Toen wist hy de banden der vreemden te ontknoopen,
En werd voor zyn zwoegen beloond met den dood!
ô Vollek van Vlaenderen, kniel neder, kniel neder,
En roep in uw geest de oude grootheid eens weder,
Herzeg wat gy waert en denk na wat gy zyt!
En mocht gy vergeten wat in het verleden
Voor recht en voor land meenig held heeft gestreden,
Aenschouw dan dat beeld! - 't worde een eeuwig verwyt!....
Nog eenmael, ô vollek, een: ‘heil Artevelde!’
ô Gent, 't is een jeugdige zoon van de Schelde
Wiens nedrige lier voor den Wyze thans klinkt!
Myn' broeders, aenveerdt mynen groet, myne zangen,
En wilt voor het laetst nog den handdruk ontvangen
Van een' die met u op 's lands glorie nu drinkt!
Henry Lenaerts
Antwerpen, 14 september 1863. |
|