|
| |
Over het huwelyk en Chamounix
door L. Veuillot.
(Vervolg en slot, zie bladz. 155, 6e Jaergang).
X.
Geneve en Rousseau van Geneven.
De gegoede inboorling van Geneven spreekt zacht, hy is barsch in den woeker. Hy bidt staende, en hy bukt zich om eene duit uit de goot op te rapen.
Buiten s'huis heeft hy het aenzien van eenen prins; te huis is hy scherp en nauw en zyne meid moet hem rekening doen over de assche uit den haerd. Hy noemt zich ‘het gezegend volk des Heeren.’
Gelooft hy aen God? Dit vraegstuk is duister. In allen geval de God van Geneve is de God van Calvin. Een God die geen tegenboek houdt van den bankhandel.
Gastvrye Geneven, ik mag myn gedacht over uwe schoonheden uitdrukken; ik heb er het gezigt duer genoeg van betaeld! daer ik noch bankroutier noch banneling was, hebt gy my als vyand behandeld.
Ik ben bestolen geweest door uwe hotelhouders, bestolen van uwe koetsiers, bestolen in uwe winkels; uwe eerlyke badhoudsters die my in het bad den bybel bragten hebben my bestolen.
Aen tafel werd ik gediend door schoone jongens met lang haer, die met eenen minzamen glimlach tot de vrouwen spreken en die immer en altoos neigen.
De opgepronkte telloordragers boden my dikwyls uitgediende kiekens aen, die hunnen laetsten veldtogt niet deden; hunne aerdappels hadden dikwyls het vuer gezien.
De hotelhouders van Geneve volgen het voorbeeld van den ouden Brandenburger, vader van Frederik den Groote, die zyne burgers in kleine franschmannekens verkleedde.
Wy waren in gezelschap met eenen heer van vyftien jaer, zoon eens bankiers, en met mynheer zynen onderwyzer, die er zoo straetjongens uitzag als hy.
Die twee snaken babbelden en uitten hun gedacht over staetkunde, over letterkunde, over Godsdienst en over de vrouwen. Men was verpligt hen te doen zwygen, maer men had ze moeten een oorveeg geven.
Zoo ik van daeg vernam dat ze ridder zyn van het eer-legioen, hooge beambten, geleerden, zelfs leden der academie, het zou my in 't geheel niet verwonderen, en het zou geen mirakel zyn.
Ik ga buiten, loop rond op goed valle het uit: Op eens bevind ik my op het eiland Rousseau, vóór het standbeeld van Rousseau. De kans is dan inderdaed voor goed aen de Geneven, aen de straetjongens en aen de neuswyzen!
Ik geloof dat ik dien zelfden Jean-Jacques, reeds op het zelfde voetstuk uitgefloten heb. Het is een gemeen en plomp beeld. Indien ik dit reeds gezegd heb, waerom zou ik het dan niet herzeggen?
Die mannen van de achtiende eeuw doen myn hart zeer. Ik heb hunne wysbegeerte altoos gehaet, zoo als hunne spotterny en hunne losheid. Rousseau bovenal is my onverdragelyk.
Hy is myn doeseman. Myn hart walgt van hem. Hy walgt my in zyne redenering, in zyne liefde, in zynen persoon, in zyne begaefdheden.
Die Rousseau is de onbeschaemdheid in persoon, de ondankbaerheid, in persoon, de opgeblazenheid in persoon. Hy is vuil. Hy is van dit slach van dienstboden die uw huis vervuilen.
Ik bewonder niets van al het geen hy gezegd heeft, ik heb eenen afkeer van al wat hy gedaen heeft. Als hy in het ware is, wacht ik met ongeduld dat hy er van afgâ.
Ik beklaeg hem niet in geen enkel zyner ongelukken. Hy heeft alle zyne ongenadens achterna geloopen, en alle zyn wettige straffen of van zyne laegheid of van zynen hoogmoed.
Die lage mensch, met zyn armeniaensch kleedsel, zyn priem, zyne Julia, zyne Theresa, zyne tranen, zyne gemaekte houding, zyn burgerregt in Geneve, zyne zwarte en kwaedaerdige dwaesheid!
En wat is hy vervelend! en wat leerlingen heeft hy opgekweekt! al de onderwyzers, al de meesters, al de geletterde en vryzinnige vrouwen zyn opgeblazen en verzot op Rousseau.
Hy is de voorganger van Robespierre, van Mynheer Jules Simon, van Madame Sand; de leeraer der normaelschool, de man van Geneve.
Maer toch gansch natuerlyk huldenbewys, daer Rousseau zyn heel leven lang niets anders gedaen heeft dan dry dingen af te zweeren: God, zyn vaderland en zyne kinderen.
Keer uwen rug naer het beeld; het eiland geeft u een schoon bewonderensweerdig uitzigt. De goede natuer lacht ons daerom toch nog wel toe, alhoewel in tegenwoordigheid der menschen ongerymdheden.
De plaets zou allerbest geschikt zyn voor een schoon beeld van den heiligen Franciscus de Sales. De inwooners van Geneve zullen er toekomen, ik twyfel er niet aen. Ik raed hun aen zich te haesten.
Zy hebben wel voorheen de geschriften verbrand van Rousseau. Het is de schoonste trek hunner geschiedenis sedert Calvins tyd. Nu zyn zy er over beschaemd.
Maer de yzeren weg werpt de vesting van Geneve af, en brengt het katholiek voorgeborgt in de protestanten stad. Met alles overhoop te werpen zal hy toch wel iets goeds tot stand brengen.
Maer wat zal men met het beeld van Rousseau doen? men zal het smelten; het zal de klok worden van de eene of andere kleine parochie.
Oh! hoe vreugdevol zal zy dit volk tot het gebed byeen roepen! Ik beeld my tusschen beiden in dat die tyd niet zeer verwyderd is.
Ik weet het wel, de menschen willen het niet. Maer God doet hetgeen de menschen niet willen, en de menschen doen niet wat ze willen.
Toen men in 1815, een stuk katholiek grondgebied Geneve toevoegde, moest de oude calviniste onverdraegzaemheid achter uit trekken. Zy zal het wel op een loopken zetten.
Er is geene omwenteling zoo slecht als zy wel zou willen, en de Voorzienigheid slaept niet. God schudt den boom wanneer de vrucht ryp is.
Arme inwooners van Geneve, die reeds zusters van liefde bezitten!
| |
| |
Arme inwooners van Geneve die openbaerlyk den heiligen Fransiscus van Sales eeren!! arm, arm volk.
| |
XI.
In Savoeijen.
Laet ons vertrekken. Zie hier ligt Cluses en hier ligt Sallanches. Hier zyn ook nog afspanningen. Zoo wy hier niet gestroopt worden, dan ten minsten zyn wy toch geschoren.
Maer het is in Savoeijen, eene goede katholieke landstreek. Vrede zy in de afspanning van Sallanches! Propter fratres meos et proximos meos loquebar pacem de te.
Aen de poort te Sallanches zit een blinde die de Marseillaise speelt op eene verratelde viool: O blinde! wat denkt ge toch wel?
Heeft de koning van Sardiniën u bevolen ons uit te lachen? of wilt ge in tegendeel onze fransche ooren kittelen? dáér, daer is uwen halven stuiver, en ik dank u voor uwen goeden wil.
Maer het is geen wonder dat de blinden de Marseillaise zingen in een land waer de zienden Rousseau lezen. De koning van Sardiniën is toch een goede koning.Ga naar voetnoot(1)
Hy geeft zyn volk wel juist al de vryheden niet die de adovcaten verlangen, maer hy geeft zyn volk de geregtigheid en den vrede, en dat kost niet duer.
Hy is een koning met goede zeden. Een zekere mevrouw vroeg hem eens eene gedenkenis, hy liet haer de Navolging Christi overhandigen. Hy weert zich goed tegen die schoone hofvlinders.
Hy vult voor niet de snuifdoozen der capucienen; die snuifdoozen zyn dikwyls zoo nuttig om een gesprek te beginnen en met eene bekeering te eindigen.
Groote openbare werken, kleine belastingen, volkomen rust! Niet de vorm, onder de wysheid des bestuers, maekt de volkeren gelukkig.
In der waerheid, wanneer de vorm goed is, vindt men gemakkelyker de wysheid. Een koning te huis meester en zyn eigen meester, goede grondwet!
Koning! God beware u langen tyd! dat uwe opvolgers met den zelfden geest bezield de naneven diergenen, die u beminnen, lang in vreden behouden!
De volkeren blyven den koningen, die getrouw zyn aen God, ook getrouw. Zulke beheerschers waekzaem en regtvaerdig, voorkomen de misbruiken, welke de muitergeest belooft te doen verdwynen.
De leugen is onmachtig zoo zy de openbare verontweerdiging niet tot steun hebbe. Laet de blinden de Marseellaise maer zingen in uwe straten.
Te Chervoz komen wy een Piemontezerofficier tegen, hy is een dikke ronde kerel. Hy heeft eene schoone stem, die hem heel wel tot verzet zyner schoone vrouw dient; zyn zang is treurig en zonder gevoelen.
- Heer overste, vele uwer piemontezerschryvers zyn by ons heel wel gekend. Onder andere Silvio Pellico, - Silvio Pellico? ach! ja... een kleine oude...
- Dan hebt ge nog Vincent Gioberti. - Gioberti? Hy is dood? - Neen hy is gebannen - ach ja! in Ezilio; Gioberti in ballingschap.... non mi ricordo questo Gioberti.
- En Balbo - si si Balbo. Ik heb hem gekend; é un geografo. - Neen de aerdrykskundige is Balbi. - Bene Balbi Lo conosco molto, hy heeft gemaekt uno geografia... zeer schoon bellissima!
Ik verlangde zyne denkwyze te kennen over de Speranze d'Italia. Ik bevond dat hy my die nog al goed deed kennen. Goede man, ik zou hem omarmd hebben.
Zeker, men zou zonder schaemte geleerder konnen zyn. Maer er zyn er zyn er zoo veel die alles weten! Het doet soms goed menschen te ontmoeten die te vrede zyn met te weten wat zy moeten weten. Deze kende dus de aerdrykskunde en de geweerlading in twaelf tyden; hy kon zingen tot verzet zyner vrouw. Wat mogt ik van hem nog meer vergen?
| |
XII.
Gevoelens, grondregels en spreuken der gids.
Een goede gids, met een eerlyk gezigt en die nog al veel wist te verhalen en te vertellen, leidde ons op den Montanvers en op de ‘Yszee.’
Daer staen schoone dennen boomen, er zyn schoone rotsen, wonderbare afhellingen, alleraengenaemste geuren. Wat zou ik u zeggen van de lichtstralen der zon, van den nevel, en van de verre doorzigten en gezigteindens.
Dit alles is lief, plegtig, grootsch, wonderbaer, verheven en, wat meer is, verbazend. Maer wat de ‘Yszee’ betreft, die is geheel en gansch mislukt.
Die verduivelde gidsen, die zulke grootspreuken uitvinden! De inbeelding bouwt daer toovertafereelen op en de wezentlykheid werpt ze dan in duigen.
Ik zou zeker die uitgestrekte ysstrepen tusschen die groote bergen bewonderd hebben. Maer eene zee! ik liet my pramen om er maer wat ys te zien.
Ge vindt er ook dien boek waer die dommerik, dien men overal moet ontmoeten, die rymen ingeschreven heeft, die ge overal gelezen hebt en die ge overal zult moeten lezen.
De menscht heeft de meeste zottigheden gezegd in rymen. Nogthans heeft hy in proza ook veel gezegd; veel, veel!
Gids, wat dunkt u van de engelsche ladies? - Mynheer, als ik jong was, heb ik ze bewonderd. Maer toch zyn het maer vrouwen gelyk de andere.
‘Over het algemeen zyn ze blond. Maer daer zyn er ook rosse. Ze hebben lange tanden, eene frische kleur; ze drinken uitermate geerne the met rhum.
Van godsdienst zyn ze protestant, daerby komt het dat er vele u bybels geven. Wy dragen die naer M. pastoor en die steekt er zyn vuer meê aen.
- Gids, bemint gy uw land? - Mynheer, gy kent het spreekwoord: Te Chamounix is het elf maenden winter en dertig dagen slecht weder.
Wy zeggen ook nog ondereen, gedurende de winteravonden - en onze winteravonden zyn lang - wy zeggen dan al lagchende ondereen; laet ons wat over het gebergte klappen, maer we zullen toch in het dal blyven.
Nogthans daer zyn we gewonnen en geboren, dáér staet onze dorptoren ons huis en dáér ligt ons kerkhof. Daer hebben wy als knapen gespeeld, dáér zyn wy getrouwd, dáér zyn onze kinderen gekomen.
- Wie bemint zyn land niet? Ah, myn goede man, hy die geen kerktoren heeft, die geen huis, die geen kerkhof heeft.
| |
| |
Hy die jong is en niet trouwt, die trouwt en geen kinderen krygt, die kinderen heeft en ze niet bezorgt; zulk eene, goede man, zulk eene, bemint zyn land niet. En zulke komt men niet zelden tegen in de uitgestrekte wereld?
Hier by ons, God dank, ontmoet men zulke lieden niet. Onze landstreek is guer, maer wy vinden ze toch schoon. Wy zyn er gedurig in levensgevaer, maer wy hebben er onze vrienden.
Indien wy van hier weggaen, dan moet ons het noodlot aen vaste banden verknochten, ons voor onoverwinnelyke hinderpalen staen houden, om ons te beletten hier terug te komen!
Zoo als gy my hier ziet ben ik vertrokken. Ik heb als soldaet gediend, ginder wyd aen den anderen kant der bergen in Piemont. Ik heb den olyfboom, den oranjeboom, den wyngaerd gezien.
O! ja! ja; ik vertrok zoo als de gems. Toen ik de bergen beklouterde dacht het my eerst dat ik voortging, en het scheen my toe alsof dit sedert jaren niet meer gebeurd was.
Toen ik den sneeuw terug zag, stak ik de armen uit en ik weende. Het was dom! maer ik kon my niet inhouden. Ik smaekte eenen overvloed van genot.
Ge zoudt misschien denken dat ik verloofd was? in 't geheel niet, ik kwam vry terug, ik was vry vertrokken. Ik weende slechts om den sneeuw en om de vryheid.
De bergbewooner, dat is de echte vrye mensch! Toen ik met myne hand myn vuerroer vastpakte, myn zot soldaten geweer niet, maer myn eigen vuerroer, myn karabien.
En toen ik den witten-berg beklom, alleen, heel alleen in de volle lucht in 't midden der sneeuw, tusschen myne arenden, myne beeren en myn gemsen.
Dan nam ik mynen hoed af, ik laedde myn vuerroer. Op de kniên in de sneeuw, - wie is er ooit gelukkiger geweest! - dankte ik God dat hy my vry geschapen had.
En zonder op iet te mikken, alleen om my te overtuigen dat ik te huis was, dat ik deed wat ik wilde, loste ik den scheut met den roep: leve de koning!
En de weêrklank herhaelde tienmael: leve de koning! Ik was de koning! dien dag schoot ik eenen arend en twee gemsen. - Ja, ik lief myn vaderland!
Zoo sprak onze gids. Ik geraekte in uitgebreide beschouwingen op den mensch, op de vaderlandsliefde, op de vryheid. Stof voor vier of vyf strofen, zes op zyn hoogste.
God verspreidt overal het welzyn ruimschoots en overvloedig. Om gelukkig te leven, behoeft er ons niets dan te leven daer waer God ons geplaetst heeft, en zoo als God het beschikt heeft.
Des menschen vreugd bestaet in zyne pligt. Hy is inderdaed geschapen om te werken en zich te vernederen. Als God hem zegde: ‘Leef voor elkaer en wees ootmoedig’ dan bevool hy hem gelukkig te zyn.
Het bevallige des geboortengronds is eene veropenbaring van deszelfs verborgene schoonheid. Het is een aenloksel tot pligtvervulling. Daeruit vloeit de ware vaderlandsliefde voort, die des landmans.
Het hart des menschen bemint de pligtdwang, de rede kent den dwang der noodzakelykheid. De mensch gebruike nog zyne kracht om iet te bedwingen, en hy is vry.
De landman gevoelt zich vry, omdat hy geene muren ziet, en omdat hy de aerde dwingt. Hy lieft die dorre aerde omdat hy daer een autaer en eene grafplaets bezit.
De ledigganger in de steden heeft noch grafplaets noch autaer; hy verslyt de kasseijen der straten, leeft omringd met muren, hy verzet zich en hy is ongelukkig, hy onttroont koningen, en voelt toch dat hy immer slaef blyft.
| |
XIII.
Claudina, een Savoyardsch verhael.
Een kleine arme knaep komt van achter eenen hoek. Van achter alle hoeken kwamen kleine arme jongens, en boden ons vruchten, bloemen, melk en zelfs water aen.
Wat my betreft, - wetten myns lands vergeeft het my! - Het is my overal eene pligt het bedelen aen te moedigen, zelfs onder den eerlyken schyn des handels.
Maer een onzer gezellen deed eenen hevigen uitval tegen de bedelende onderdanen zyner sardinische Majesteit. Hy ging zoo ver dat hy dien vorst den toenaem gaf van: koning der bengels.
‘Ten eerste, zegde de gids, dees gaet den koning in 't geheel niet aen. Wy zouden het heel slecht vinden zoo hy de onkosten deed van hier, in onze dalen, onze veldjagers te leggen.
Om te belletten dat u eenige weeskinderen vruchten of bloemen verkoopen, en hun bygevolg zou genoodzaken te stelen of van honger te sterven.
De gemeenteraed, - ik ben daervan, - laet die arme kinderen die kleine nyverheid toe; en met uw oorlof, mynheer, ik keur dit goed.
Ge moet nadenken, mynheer, dat wy de vreemdelingen niet roepen. Hunne pragt, hun voorbeeld, hunne woorden, veroorzaken meer dan eene zwarigheid!
Het zyn trekvogels. Zy verwoesten iet of wat, wel niet zoo veel als zy willen; men schiet er eens onder, maer niet zoo veel als men wil. Men trekt hun eenige pluimen.
De weerd is de groote jager; wy gidsen zyn de kleine jagers. Die arme kinderen spannen hunne kleine netten. Wat blyft er in? en wat verliest gy?
Niemand onder u gaet minder ryk van hier dan hy gekomen is. De pastoor zou u kunnen zeggen of gy ons zoo rustig verlaet als gy ons gevonden hebt!
God dank! er zyn hier geene boden, en wy zien er geene voorbygangers. Nogthans sedert dat men hier doortrekt, zyn er reeds onheilen voorgevallen die ons vroeger onbekend waren.’
Toen de gids ophield met spreken, bereikten wy juist de Pelgrims-waterval. Daer was geen schyn van pelgrims, en heel weinig waterval.
Maer daer zat een jong meisje, redelyk schoon, die ons aerdbeziën aenbood. De waterval is afgelegen. Ik dacht op Claudina, savoyardsche novelle door Florian.
Dat is, hoop ik, eene stoute stof voor een roman. De heldin wordt schoenblinkster in de straten van Turyn!.... De inbeelding is wel juist niet met u geboren, o George!
En welken byval! omtrent 1829 zag men nog overal het groote tafereel diens drama's door wassen beelden vertoond, het tafereel van aendoening en tranen:
Claudina frisch als de dageraed, geknield voor haer werk, herkent in hem wiens laerzen zy blinkt, den man die haer liet blinken. De borstel ontvalt hare hand!
Ik bewonder de letterkundige inbeelding wanneer zy zich tot het
| |
| |
dramatische verheft! Onze George heeft zulkdanige of nog schoonere werktuigen met honderden uitgevonden.
En zeker wel! geef ik die mevrouwen gelyk die rond weg verklaren dat George de roem huns geslachts is, en verre boven die oude mevrouw de Sevigné.
George gaf in de liefde de eerherstelling: aen den myneedigen bedrieger, aen den kwakzalver, aen den kroeghouder; beroepen die tot hier toe maer slechts op Cythera gezien werden.
Maer Florian, vyftig jaer vóór George, had insgelyks maer in één boekdeel in hunne eer hersteld de schoenblinker en schoenblinkster.
O George, o mevrouwen, men vindt dan toch ook eenige geestkracht in het zwakke geslacht, waeruit men de kapiteins der dragonders uitkiest!
Toen wy den Pelgrimswaterval verlieten, ging Marian tot het jonge meisje. Wy zagen dat zy haer iet om den hals hing.
Zy geeft haer eene gedenkenis der heilige Maegd. zegde Sylvester - Gids, er is geen kwaed by dat uwe arme kinderen hier hunne netten spannen, maer hier is het een gevaerlyke post, ge moet het bekennen.
| |
XIV.
Het bedelen.
Onze gezel, die op het kapitel bedelary zoo wel door onze gids was afgehekeld, hield staen dat hy geene voldoende afrekening hadde. Men had hem niets wederlegd, zegde hy, dan met drogreden.
- Hoor! zegde Sylvester; bedelen is een regt, een staet, eene natuerlyke noodwendigheid des menschen. Waer op de wereld ontmoet men geen bedelaer?
In Frankryk is de bedelary wettelyk ingerigt, zy wordt er dagelyks en gedurig uitgeoefend. M. Bolandier riep op eens uit: - Dit is nu nog schooner, byvoorbeeld!
- Eh wel! byvoorbeeld, uwe schouwburgen: hunne plakkaerten op alle de muren der stad, hun oproep, hun lawyd in de dagbladeren, bedelen en liegen alle dagen.
Uwe schryvers: wat geweld doen ze niet om het geld uit den zak te kloppen, om in de academie te geraken, om het eerekruis te krygen! zy liegen en bedelen.
Uwe zoo trotsche burgeren, wat doen ze? Vertoogen aen de kiezers, verzoekschriften aen het bestuer, smeekschriften aen de openbare gunst, kruipschriften aen de volksgezindheid. Leugenaers en bedelaers!
M. Bolandier schreeuwde nog eens: - drogrede! drogrede! maer toen hy zyn stelsel begon te ontwikkelen riepen wy ook - drogrede! drogrede! En wy deden hem opkramen.
Marian was bedroefd om dat de heer Bolandier zoo haestig en toornig moest ontvluchten. - Maer wat vindt ge toch zoo bekoorlyks in hem? - ‘Hy is in 't geheel niet bekoorlyk die man! zyne denkbeelden hebben my afgeschrikt.
Maer gy hebt hem ook die zaken zoo voorgebragt dat hy ze niet kan verstaen. Uitgelachen, overrompeld, ontevrede gaet hy henen. Hy heeft u daer ontmoet zonder voordeel voor zyn hart, voor zynen geest voor zyne ziel. Dat doet my pyn.
Waerom hebt gy hem niet met bedaerdheid zoo vele goede reden, die hem zouden getroffen hebben, voorgebragt en uitgelegd? Gy weet heel goed waerom wy, kristenen, ons hart voelen kloppen by het zien van eenen bedelaer.
Hy is ons een broeder, maer een ongelukkige broeder. Wy wandelen blyde en vergenoegd op die plaets waer hy in armoede rond dwaelt; hy ontbeert het noodige, wy hebben overvloed. Zoo wy nu voorbygaen zonder iet in zyne schamele hand te steken!
Wanneer wy des avonds in ons bedde gaen en hy zich op zyn strooi nederlegt, dan zullen wy de stem des vaders des huisgezins hooren. Dan zal hy ons toeroepen: - Wat hebt gy gedaen voor uwen broeder?
Ik twyfel of wy dan op de vraeg die God ons toestuert zullen mogen antwoorden: - Die broeder was misschien een luijaerd; ik wilde zyne ondeugd niet voeden. Want weten wy wel of hy een luijaerd is?
Daerenboven zyne luijaerdy is ook eene ziekte. Dewyl wy den tyd niet hebben om die ziekte te genezen, moeten wy toch beletten dat zy hem van honger niet laet sterven. Die kleine aelmoes zal aen hun, die werken, toch niets te minder geven.
Wy bidden voor de geloovige zielen, alhoewel zy geregtig lyden en dat God hen straft voor hunne feilen. Indien wy de zielen des vagevuers vergaten omdat zy gezondigd hebben.
Wie zal er dan medelyden hebben met ons, die toch ook zondaers zyn? Zeker is het, wy mogen niet vreezen dat God ons de kleine penning zal terug eischen, dien wy gegeven hebben, al ware het dan ook aen een luijaerd!
Bidden wy God dat hy aen onze aelmoes de kracht van een goed woord verleene, opdat die arme, zoo hy zondaer is zich bekeere; en zoo zullen wy niet schrikken de ondeugd aengemoedigd te hebben. Phariseër vreesachtigheid.
Maer waer toe dienen al die woorden en gezegdens, wy weten immers dat de arme het beeld is onzes Heeren? Dat was het, het welk gy dien ongelukkigen M. Bolandier, dien gy uitgejouwd hebt, haddet moeten zeggen.
Hoe zoo! Mynheer, wy zouden onze hand moeten sluiten voor den lydenden Kristus! Wanneer hy onze hulp inroept, hem moeten met harde woorden van ons afstooten, wy zouden begeeren dat hy in 't gevang ware opgesloten! denk gy, weet gy wel wat gy zegt?
Die dwazen die den armen verstooten, zeggen dat het gezigt der armen onaengenaem, terugstootend is. Maer zoo haest men aen Kristus denkt, dan ziet men hem niet meer met dezelfde oogen; dan wordt de arme lief om zien.
Er zyn geene schoonere bloemen, dewyl zy ons de ootmoedigheid afschilderen, geene heilzamer schouwspel dewyl zy van God spreken; geen vruchtrykere boomen, dewyl zy ons de vruchten des eeuwigen levens verschaffen.
Zelfs indien M. Bolandier hadde willen op- en tegenwerpen, vitten en knibbelen tot wy in Parys waren, dan toch haddet gy op het einde zyne denkwyze kunnen hervormen en op het goede spoor brengen! Oh ware ik een man, hoe zoude ik van den goeden God spreken!’
| |
XV.
De klok van Chamounix.
Een wagen met vreugdevlaggen behangen, door opgesmukte muilezels voortgetrokken, begeleid door mannen wier aenzigt van blydschap glansden, reed het dorp binnen. De gids hield ons staen,
- ‘Het is onze klok, eene klok van vyftien honderd pond, wy
| |
| |
hebben die aen de kerk geschonken; die gidsenklok! wy zullen haer geluid in het gebergte hooren.
Zy zal den Angelus kleppen; zy zal voor den doop luiden, zy zal luiden by ons huwelyk, by onze begrafenis, zy zal luiden en bidden voor levenden en dooden.
Zy zal de schoonste klok zyn van al de dorpen onzer dalen. Onze afgestorvene dorpsgenooten zullen haer in het vagevuer hooren; de gebeden die zy zal verwekt hebben, zullen hunne zielen laven en troosten.
Onze heiligen zullen haer in den hemel hooren, want de stem des gebeds klimt hooger dan de adelaer en dan al het gedruisch der wereld; zy zal hun smeeken om voor ons te bidden.
Indien Chamounix zoo voortgaet, zullen wy welhaest eene orgel eene doopvont in graniet, en eikenhouten biechtstoelen, fraei gebeeldhouwd, bezitten.
Op den autaer zilveren kandelaren, een gouden kruis; op het hoofd der heilige Maegd eene gouden kroon. Chamounix zal Sallanches, Bonville en Thonon vooruitstreven en op den achtergrond zetten!
| |
XVI.
Eenige jaren waren verloopen toen Louis dit reisverhael aen Sylvester overgaf, opdat hy het aen Marian, alsdan ziek en lydend, voorlaze. Toen Sylvester hem het schrift terugbestelde, had hy er de volgende bladzyde aengeschreven:
et cecidit flos.
Schoone klok van Chamounix, die zelfs, alvorens zy nog luidde, zulke schoone mymeringen opwelde, ik loof en prys de edelmoedige godsvrucht die u den almachtigen God toewydde! Maer zoo ik ooit dit dal terug zag, waer gy zwygend aenkwaemt toen ik zingend vertrok, waer gy nu zingt, terwyl myn zang nu ophoudt; dan toch zou ik u niet, schoonluidende klok, verlangen te hooren.
Wy hadden nu al de byzonderste omliggende plaetsen afgeloopen. Wy hadden onzen gids bedankt, onze gezellen waren van ons afgegaen. En dien avond na dat wy in de kerk hadden gebeden, wandelden wy beide gansch alleen, arm in arm, hand in hand, de ziel vol vreugde, het hart zuiver; het was de aengenaemste wandeling van dien dag en wel de schoonste dier gansche toovervolle reis.
Wy loofden den Heer voor die vriendelyk gesletene uren. Wy herinnerden ons den tyd dien wy samen doorgebragt hadden. Die tyd was nog zoo kort, maer toch zoo blyvol verloopen - Onze vreugden hadden zich snel verhaest en verdrongen. - Maer de toekomst onbewust, waren wy verwonderd dat God met zulke milde hand zyne weldaden toezondt aen twee menschen die nog niets voor Hem gedaen hadden.
Wy herhaelden elkander dat wy tot hier toe niet gekend, ons zelf niet ingebeeld hadden, hoe goed en aengenaem het is te reizen, maer wy bekenden dat al die schoonheden toch maer schoon werden door den vollen vrede onzes harten. Wy koutten over den vreedzamen haerd dien wy gingen bewoonen, schatryk aen die eerste herrinneringen die wy onder ons beide hadden verzameld, en die ons nog langen tyd zouden geneeren.
En zoo als die uitverkorene ziel nooit van God was verwyderd, en ieder voorwerp er haer onweêrstaenbaer naer toe leidde, zoo kende ik reeds de vreugde, de droefheid heb ik later gekend: - Vriend, zegde ze my, er is nogthans eene zekere onrust te midden onzes geluks. Ik vrees niet zoo het van korten duer zy, neen: De heilige wil des Heeren geschiede. Maer ik vrees dat wy misschien zullen ondankbaer worden.
‘Wat zullen wy op ons zelven vermogen, opdat wy niet lauw worden in onze erkentenis, of in ons geloof niet verflauwen? Myne ziel verheft zich niet, zoo als ik het zou verlangen, tot den troon van dien zoo goeden meester, die my zoo goed verzorgd heeft, die my het verrukkend genoegen gaf van te aenbidden, te bewonderen en te beminnen! - juist op dien oogenblik klepte de Angelus.
De Angelus klepte zacht, langzaem, statig. Wy vielen op de kniën en baden innig en stil. Ik weet niet de toon der klokke was zoo klagend, zoo gebroken. Ik weet niet welke hartsklop my op eens zulk mistrouwen des geluks en des levens opwierp: eene heldere maer diepe droefheid, overschaduwde al de pracht, al de genoegens voor dien schoonen dag.
‘- Neen, sprak ik, terwyl ik de gepeinsen die het gebed my ingegeven had, voorts overwoog, neen onze ziel misgist zich niet in de vrees, die de menschelyke vreugd ons mededeelt! zy vreest, en met regt, lust te scheppen in die bedwelming en alzoo in te slapen. Zy wil hooger streven. Ik durf den Heer geene beproeving vragen; maer nogthans zyn wil geschiede. En moet de gouden zonnestrael die nu myn leven opheldert eens wegsterven, het zy zoo, ik onderwerp my.’
‘- En ik, sprak zy op hare beurt, in myn huidig geluk, bedank ik den Heer op voorhand voor al de kwellingen en pynen die hy my zal overzenden. Zoo als ik het goede van hem ontvang, zoo verklaer ik ook dat ik het kwade wil aenvaerden; ik geloof stellig dat hy my het kwade niet zal laten geworden dan uit liefde tot my. O Heere Jezus, die uit liefde tot ons de kruisdood gestorven zyt, geef dat wy van tusschen deze paden met bloemen en genoegens omplant, toch den weg naer den Golgotha lief hebben, en den last des kruizes beminnen!’
Wy drukten innig elkanders hand en gingen stilzwygend voort. Ik zie de plaets nog, ik herinner my nog die woorden, ik hoor nog den toon. Van alle de wederwaerdigheden dier reis, is deze de eenigste waervan ik niets heb vergeten. De zon is gansch aen den gezigteinder verdwenen, de balsemgeur is gansch vervlogen, al de vreugdekreten zyn verstorven in der eeuwige stilte; en de klok zelve die ons gebed begeleidde zal niet meer luiden.
Indien ik ooit Chamounix terug zag, zou ik niets anders herkennen dan die plek des weges, die grasbosch waerop zy geknield heeft, en ik zou er niet willen terug keeren dan om die plek te zien en te kussen. Neen, God, myn goede en regtvaerdige Heer, neen, ik zou niet weenen, en zoo ik weende, zouden mynen tranen u toch niet beschuldigen! Ik beb nooit uwe bermhertigheid ontkend, en in al uwe bestraffingen heb ik immer uwe liefde erkend en gevoeld.
Hetgene gy my voor eenen stond gegeven hebt, hebt gy my na een luttel tyds ontnomen. Wat geeft het dat die bloemen verwelkt zyn, dat die liederen niet meer herklinken, en dat die heldere zon door eene dikke duisternis is vervangen? Wat gy my voor der eeuwigheid hebt gegeven, heb ik nog, is nog het myne, alhoewel ik het niet zie. De dood is van uwentwegen in myn huis, vol kinderwiegen, binnen gekomen. Zy heeft de jonge moeder meêgenomen, zy heeft de kleine kindren medegenomen, en ik heb de dood geloochend.
Uwe kerk, die onsterfelyke moeder, ontsteekt toortsen in 't byzyn der dooden, als het zinnebeeld des levens, en met eene krachtige en statige stem zingt zy Uwen zegeprael op de dood. Diegene, o Heer, die niet meer by my zyn, zyn by u. Ik weet dat zy leven en ik weet dat ik ook zal leven. Zy zyn uit het leven verscheiden, maer toch niet uit myn
| |
| |
leven. Zou of kan ik gelooven
sterkwaterplaet van hendrik schaefels.
dat zy, die in myn hart leven dood zyn!
Maer, o God, hoe kunnen al diegene het leven verdragen, die men op den weg des levens ontmoet, en die u niet kennen, die de vreugde naloopen en die de dood schrikken? Sommige vroegen my al schimpende wat de hel is, en ik heb hun geantwoord: zy is het voortdurende leven.
|
|
Auteursrechtvrij