De Vlaamsche School. Jaargang 9

Merten-Geldolf vander Buecken van Loven.

Merten-Geldolf Vander Buecken⁽¹⁾, plebaen van St-Peeter te Loven, wiens treffelyke ouders Geldolf en Maria-Teresia Bollens heetten, werd den 23 Nov. 1711 ten doop geheven in S^te-Geertruides kerk, door Merten Phil. Willemaers en Joanna Petron. Bollens, beiden oom en moeie, en had in 1719 tot vormpeter Lodewyk Crombeeck, een anderen oom. Hy hoorde de lessen van wysbegeerte in 't Castrum, en behaelde in 1731 de 23^e plaets op 115 mededingers. In Meert van 't volgende jaer is de jonge Vander Buecken theologant geworden in 't Pauselyk kollegie, waer hy vyf jaren verbleef, en in van Dieve's kollegie twee jaren, dus tot in 1739. Hy werd formele basselier, doch wanneer hy dien graed ontvangen heeft, heb ik in 't geschreven boek der Baccalaureati niet gevonden; alleenlyk las ik gedrukte Theses ‘de Deo et attributis, ejus essentiam non operationem concernentibus’ welke hy den 1 Julie 1739 openbaerlyk verdedigde, onder het voorzitterschap van Natalis Du Bois. Hy ontvong zyne eerste wyding den 25 Febr. 1736, werd diaken den 22 Sept. daerna, en priester den 16 Meert van 't volgende jaer door den kardinael Thomas-Philippus, aertsbiskop van Mechelen. Op St-Josefs dag celebreerde hy plegtiglyk zyne Eerste misse in de kerk der Half-straet. Dry jaren was hy biechtvader en predikant in S^t-Jacob, en nog meer dan dry andere jaren in S^te-Geertruide, waer hy ook pastorele bedieningen uitoefende.

By regt van benoeming door de Universiteit, is hy den 23 Junie 1745 naer Campenhout gegaen om, naer luidt een handschrift, dat nog by Vander Bueckens bloedverwanten berust ‘de pastory te bedienen tot profyte van de H. Religie ende tot eere ende glorie Godts ende syne siele saligheyt⁽²⁾’ Na de dood des eerw. Vander Wauwen⁽³⁾ dacht Lovens Magistraet aen Campenhouts pastoor, om den ontslapen stadgenoot door dezen anderen te vervangen, en de eerw. Vander Buecken werd den 16 April 1750 plebaen van St-Peeter. De plegtige inleiding werd den 24 gevierd. Om zyn herderlyk ampt met meer gezag uit te oefenen, wilde de nieuwe en geleerde plebaen zich vereerd zien door den lofweerdigen graed van licentiaet in de Godheid, dien hy den 20

(1) Lovens Nieuws, 1773, 2^e deel, blz. 580. 2^e Eendragt, jaer 1859, n^o 3.

(2) Archief van Campenhouts kerk, waer nog te lezen is dat de Eerw. Van der Buecken daer stichtte een eeuwigdurend jaergetyde, telkens op S. Mertens dag te doen tot laefnis zyner ziel. Te dien einde verpandde hy 100 guldens wisselgeld op eene de St Nicolaes weide genoemd.

(3) Laureis Vander Wouwer was ook een weerdige Lovenaer, die in 1692 geboren werd van AEgidius en Anna Wauquier. Na zyne kleine scholen in de H. Dryvuldigheid geëindigd te hebben, studeerde hy de Konsten of Wysbegeerte in 't wild Verken, en bekwam in de kamping der vier Pedagogien met elkander eene goede plaets, juist over de helft Baïus kollegie onder 't bestuer des Eerw. With. Renardi Theologant zynde, ontvong hy den 20 Sept. 1721 de priesterlyke wyding en verkreeg twee jaren na dien de onderplebany van S. Peeter. Den 4 April 1737 deed hy zyne Licentie in de godgeleerdheid, en verkreeg in 1739 den 27 November een kanonikaet der eerste fondatie. Doch na 't afsterven des Eerw. J.-B. Schoeps, die in 1713 den Lovenaer Nicolaes Pauwels in de plebany vervangen had, is Vander Wauwen hem den 18 Mei 1742, opgevolgd in de zelfde weerdigheid, die hy maer zeven en half jaren bekleedde, want den 27 Januarie 1750 is zyne ziel naer de eeuwigheid vertrokken, terwyl zyn lichaem op 't klein kerkhof onder een blauwen zerk ter ruste werd geleid.

[p. 87]

April 1751 van de Hoogeschool verkreeg. Goede vrienden spraken dan ook voor hem ten beste by prins Karel van Loreine te Brussel, en wel met zulk gevolg, dat hy den 28 Febr. 1752 kanonik van de eerste fondatie benoemd is geraekt in 't kapittel zyner hoofdkerk, en den 18 April in 't bezit ervan getreden. Was het daermeê uit? Neen, de verdienstelyke plebaen, een warme vriend der vermaerde Hoogeschool zyner dierbare vaderstad, en die, zoo als elk verlichte Lovenaer 't behoorde, derzelver klimmenden bloei betrachtte, werd president aengesteld van 't kollegie Busleyde of der Dry-Tongen (op de Vischmerkt). Van moeders zyde stamde onze eerw. Vander Buecken af van het zeer adelyk geslacht de Rycke: uit dien hoofde werd hy den 28 Okt. 1752 aengenomen onder de St-Peetermannen der zeven edele geslachten van Loven. Op den zelfden dag werden met hem nog aenveerd de volgende zyner bloedverwanten, namelyk: 1^o Leopold-Frans Willemaers, advokaet by den Soevereinen Raed van Braband, en zoon van Cathrina Bollens, Vander Bueckens moeie; 2^o Willem-Antoon Hendrickx, geheimschryver der Hoogeschool en zoon van Barthel en Johanna-Petronil Bollens, een andere moeie onzes plebaen; 3^o en 4^o Hendrik-Frans-Josef en Barthel Michiel Van Langendonck, zonen van Jan-Michiel, advokaet by Brabands Oppergeregtshof, raed en schryver der stad Loven en van Maria-Theresia Hendrickx, dochter der voornoemde Barthel en J.-Petr. Bollens⁽¹⁾. De thans veredelde plebaen van St-Peeter deed zyn wapen op een koperen plaetje snyden by K. Becker, een etser van Loven⁽²⁾, om er meê zyne boeken te merken. Men leest er de spreuk op: Candide et Confidenter, en onder: R. adm. Ampl. ac erud. D.M. Geld Vander Buecken, Patricius Lov. S.T.L. Plebanus ac Can. S. Petr. Lov. Coll. Trilinguis Praeses 1754. Naer luidt zyne spreuk en volgens wat wy van zynen handel en wandel konnen vernemen, schynt de wel eerw. plebaen Vander Buecken waerlyk een ongeveinsd en vertrouwelyk man geweest te zyn, een priester vol godsvrucht en godsdienstiever, die het kristen volk niet alleen met woorden en voorbeelden, maer tevens met zyne vlytige pen onderrigte en tot zedenverbetering aenwakkerde. Trouwens om de broederschap van den H. Engel-Bewaerder, In 1703 begonnen, meer leven en luister te geven, schreef hy in 1755 naer Roomen om van den Paus derzelver erkenning en eenige aflaten te verkrygen. Benedictus XIV stond alles toe, by brieve van 10 Nov. 1755. Vander Buecken liet er een uittreksel in 4 blz. van drukken getiteld: ‘Kort begryp van de aflaten vergunt door Zyne Heiligheyt Benedictus XIV, paus van Roomen aen het Broederschap ofte Vergaederinge onder de aenroepinge van de HH. Engels Bewaerders, ingestelt door Zyne Eminentie Thomas-Philippus, enz. (den 25 Mei 1756)⁽³⁾. Daermeê was 't niet gedaen, maer onze ievervolle plebaen zette zich dadelyk aen 't schryven van een twintigtal ‘regelen van het Susterschap, dat is van de loffelycke en profytige vergaederinge van doghters onder de bescherminge van den Heilighen Engel-Bewaerder,’ welke regelen, onderteekend den 9 Augusty 1756 door Mart.-Geld. Vander Buecken, pleb. St-Petr., aen 't hoofd des boeks van gemeld Zusterschap, want toen was het slechts eene vergadering voor meisjes.

De boekskens, die opvolgens zyne geleerde pen ontvloeiden, getuigen van zyn vlyt en iever voor de zaligheid zyner stadsgenoten.

Hy schreef:

I. Korte verhandelinge van de aerd-bevinge tot bekeeringe der Sondaeren ende volherdinge der rechtveerdige. In 't licht gegeven door den eerw. heer Martinus-Geldolphus Vander Buecken, plebaen van St-Peeters-kerk tot Loven, S.T.L. tot Loven by Henricus Vander Haert in den Gulden-Helm by de Merckt, 1756, in-12^o van 61 blz.

II. Wonderen bystandt van de Alderheyligste Maegdt ende Moeder Godts Maria, betoont aen haere getrouwe dienaers in de vermaerde collegiale ende parochiale hooft-kercke van den Heyligen Petrus binnen Loven hooftstadt van Brabant met den list der H. Reliquiën berustende inde voorz. kercke, in 't licht gegeven door enz. 1757. Loven by Theod.-C.-J. De Zangré, 64 blz. in-12^o.

III. Uytlegginge van de H. vruchten der Aflaeten, H. Sacramenten, H. Sacrificen der Misse, ende alle andere goede wercken, als hulpmiddelen tot ontslaeginge der tydelycke pynen voor de geloovige van de strydende ende lydende Kercke met eenige regels der canoniecke poenitentie door enz. tot Loven by Theod. De Zangré 1758, 253 blz. in-12^o.

IV. Sermoon ofte lyck-reden op het solemneel uytvaert gehouden tot laeffenisse der Geloovige Sielen in het Vagevuer van alle degene dewelcke in den oorlogh overleden syn ten dienste van haere koninghlycke en keyserlycke Majesteyt door het vermaert Broederschap van den Sielendienst in de coll. en parochiale kercke van St-Peeter uytgesproken door enz. op den 11 Nov. 1758. Loven by Henr. Vauder Haert, 48 blz. in-12^o.

Men ziet dat onze ieverige plebaen wakker met de pen arbeidde; elk jaer zag een nieuw en nuttig gewrocht zyner vlytige hand verschynen: en had de dood, die niemant ontziet, hem zoo ontydig niet getroffen, gewis ware 't getal zyner vlaemsche boeken nog merkelyk vermeerderd geworden.

De afgeschreven titels van Vander Bueckens werkjes kunnen den lezer bereids als staelken dienen van wat 's mans spelling is. De schryfwyze onzes Lovenaers heeft zeker niet veel om 't lyf; doch men moet weten dat hy op een tydstip leefde, wanneer de Vlaemsche tael en letteren het laegste vervallen waren. Men verwaerloosde toen teenemale het beoefenen der moedertael, welke ieder alsdan schreef, gelyk hy ze sprak en hoorde spreken, dat is zonder eenige kennis der zelver. ‘Deze schryver, zegt de heer Serrure (C.P.)⁽¹⁾ waegde het ten minste in zyne moedertael te schryven en dit mag hem reeds voor eene verdienste aengeteekend worde. Behalven eenige godsdienstige werkjens, hebben wy ook ongedrukte leerredenen van hem in handen gehad, die alle bewyzen dat hy het Nederduitsch gemakkelyk behandelde. Het ontbrak hem echter, zoo als aen vele dergelyke schryvers, aen kracht en nadruk en daerdoor heeft zyn styl een eentoonigheid die de lezing hinderlyk is.’ Dat is waer: ook zyn de iever en de liefdadigheid van S. Peeters plebaen meer te pryzen dan zyne letterkundige verdienste. Wat laetstgemelde deugd betreft, deze blonk wonderlyk uit, onder andere in de volgende omstandigheid: Een zeker getal borgers waren in hevigen

(1) P. Divaei Rer. Lov. bl. 40, waer men leest dat Vander Bueckens blazoen was ‘d'argent au chevron de sinople accompagné de trois feuilles de ban ou hêtre de même.

(2) Messager des Sciences, 1859, blz. 467-72.

(3) In 1848 liet de wel Eerw. Heer M.F. Craessaerts, pastoor van S. Peeter en Deken van Loven, dit boekje, 't welk in 1791 met byvoegsels vermeerderd, nogmaels was verschenen, herdrukken.

(1) Nederduitsche Letteroefening, Gent 1834, art. over de beoefening der Moedertael te Leuven en over de Kamers van Rhetorika dier stad, bl. 238-39.

[p. 88]

twist geraekt met de studenten in de wysbegeerte der vier Pedagogies, en hadden den 2 Januarie 1758 die jongelingen een duchtige klopping gegeven. Maer ze werden daerom tot de gevangenis gevonnisd en 't is de goede plebaen van S. Peeter, die ongewoone pogingen deed om ze los te krygen. Edoch laten wy liever de zaek door Pelckmans (Lovensche Chronyk, 1^e Deel) verhalen: ‘Wy komen alhier de aengename tydinge te ontfangen dat onze Borgers, de welke ter oorzaeke van het geveght met de Philosophen op de Steen Poort en op Treurenberg, te Brussel, gevangen sitten, hunne absolutie over de door hun begaene feytelykheden van Syne Koninglyke Hoogheyd Carel Alexander van Loreynen, Stadhouder, Gouverneur en Capiteyn-Generael deser Nederlanden bekomen hadden en dat zy uyt hunne gevangenissen moghten naer Loven terugge keeren, mits de costen de welke er des aengaende geresen waren, te betalen, en dese waeren voor ieder in het besonder zoo exorbitant groot dat het voor al die daer saten, geenen uytgenomen, eene onmogelykheyd was van die te betalen. Maer ziet in deze ongelukkige omstandigheyd heeft den eerw. heere Martinus Geldolphus Vander Buecken, plebaen van onze parochiale kerke van S. Peeters alhier, zyne vaderlyke liefde en zorg betoont. Allen syn geld, het welk hy bezat hier aen besteed hebbende en op verre na niet genoegh zynde om de arme gevange borgers te verlossen, en dit noyt genoegh volpresen werk ten uytvoer te brengen, is met eene borse in de hand van deur tot deure geheel onze stad rond gegaen om de verzoghte somme te konnen bekomen, de welke dan verzamelt hebbende is daer mede naer Brussel vertrokken, en waerop sy successivelyk op den 4, 5, 6, 7 en 8 dezer loopende maend April 1758 alle losgelaten syn en met groote vreugde en blydschap door hun maegschap en vrienden ingehaelt zyn,’

Vander Buecken, voorzitter of bestierder benoemd zynde van het kollegie Houterlé, was bezig met verhuizen, wanneer eene plotselinge dood den eerbiedweerden, zoo veel belovenden volksvriend kwam weg rukken in den vollen bloei zyns levens, op den 15 September 1759. Zyn onverwacht afsterven veroorzaekte eene algemeene droefheid. ‘De dood van dezen eerw. heere Vander Buecken, zegt Pelckmans, is zoodanig door alle de inwooners en zelfs door de boeren van Campenhout, die nogh alle hunnen troost by hem quamen soeken, betreurt geweest, dat degene die het niet gesien en hebben, het niet sullen gelooven. Op syne begrafenisse was den toeloop soodanig groot dat het onmogelyk was dat allen het volk soude hebben konnen in de kerke komen, en, hetgene tot nog toe niet gebeurt en was, voor eenen stoel om te knielen moest men twee oorden geven. Wanneer het dood⁽¹⁾⁽²⁾ lichaem naer de kerk van St. Peeters gedragen werd, weenden en huylden de hoveniersvrouwen en andere over het verlies van soo eenen geestelyken vader en pastoor. De ambachten, de confrerien en anderen hebben alle daer naer nog solemnele uytvaerden doen doen tot laefenisse syner siele.’

Het lyk diens zoo diep betreurden herders werd op het klein kerkhof, thans de Kalvermerkt, begraven voor de trappen der kerkdeur onder eenen blauwen zerk.

L.W. Schuermans, pr.

(1) Nu de dekeny op de Koe-straet.

(2) Hy werd vervangen door Frans-Balthazar Lints, welke de borgemeesters den 16 September 1759 voorstelden. Deze treffelyke man was ook een kind van Loven, waer hy in 1723 het eerste licht ontvong van Frans Lints, en Joanna-Maria-Josefa Lemin. Na met veel luister zyne humaniora geëindigd te hebben in 't kollegie der H. Dryvuldigheid hoorde hy de Wysbegeerte in 't Castrum en was de 27^e in 't Concursus van 1742. Hy was reeds basselier eer hy in 1749 priester gewyd werd. In dit jaer zelf aenveerdde de Eerw. L. Vander Wauwen hem als pastor of onderplebaen van S. Peeter, en kort daerna stelde de kard. Thomas-Phillppus hem aen als buitengewoonen biechtvader der Wittevrouwen. In 1758 onderstond hy zyne laetste proef tot het verkrygen zyner licentie, hetgeen plaets greep op den 16 September 1758. Na over de 14 jaren de plebany van S. Peeter lofweerdiglyk bediend te hebben, is hy in eenen niet zeer gevorderden ouderdom overleden den 8 December 1773.