De Vlaamsche School. Jaargang 8

Kunst- en letternieuws.

By M. Dierickx-Beke zoon, te Mechelen, is verschenen: Geschiedkundige aenteekeningen rakende de St-Jansgilde, genaemd de Peoene, door G.J.J. Van Melckebeke. Hetzelve is verrykt met verscheidene schoone platen, en is onder alle oogpunten aenbevelingsweerdig. Wy hebben met belangstelling de verschyning van dat werk te gemoet gezien, daer het veel licht over de geschiedenis onzer oude rethorykkamers spreidt. De persoonen die het boek verlangen, zullen zich moeten haesten, aengezien er slechts een zeer klein getal exemplaren getrokken zyn, buiten degene voor de inschryvers bestemd. Het is met de meeste zorg gedrukt en doet eer aen M. Dierickx-Beke. Wy zullen meer dan eene gelegenheid hebben om op het schrift van M. Van Melckebeke terug te komen.

- Het werk van M.L. Van Ruckelingen is insgelyks verschenen: De Jakobynen in België. - Léopold II. - Frans II. - Inval der Franschen, 1790-1795. - Wy zullen over dit belangryk schrift niets behoeven te zeggen, aengezien wy reeds bladz. 100 een fragment daervan hebben medegedeeld; het is het vervolg van de werken: België onder Maria-Theresia en de Patriottentyd, door denzelfden schryver.

- Onder de werken van kunst-nyverheid, welke wy dezer dagen mogten zien, en die verdienen vermeld te worden, tellen wy een zilveren gedreven schild voor het broederschap van de H. Dryvuldigheid in de kerk van den H. Jacobus te Antwerpen. De groepeering van de figuren, de aengebragte ornementen, het geheel, is in de styl der kunstherbloeijing. Het is het werk van M. Albrecht Jacobs, Keizerstraet, en die, te oordeelen naer dit voortbrengsel, belooft nog veel schoons in zyn vak te zullen leveren.

- In de werkhuizen van de heeren Numan en Van de Velde, goudborduerders te Antwerpen, hebben wy kortelings verscheidene belangryke werken gezien, waer wy reeds vroeger zouden van gesproken hebben, indien plaetsgebrek ons zulks niet belet hadde. Thans zyn er wederom twee schoone standaerden voltooid, met ornementen in 't goud geborduerd, gansch nieuw van gedacht en uitvoering. Zy zyn bestemd voor de O.-L.-Vrouwe kerk van Antwerpen. M. Jan Raas, zeer gunstig gekend als zilverdryver te Antwerpen, heeft voor dezelfde kerk eene fraeije schild in zilver gedreven. In het midden ziet men den H. Rochus; zy is omringd met ornementen in schelpachtigen styl. Verder zagen wy twee schoone wierookvaten. Al deze stukken zyn besteld door den yverigen kapelmeester jonkheer Vermoelen-Mertens.

- M. Orban heeft eenen kasuivel in 't goud gebordueerd waer men veel goeds van zegt; naer wy vernemen is het een geschenk door den achtbaren heer Ch. Blondel aen de kerk der eerw. Paters Redemptoristen.

- M. Mortelmans, een jong beeldhouwer te Antwerpen woonachtig, werkt aen eene groep de H. Moeder Anna voorstellende.

M. Bogaerts arbeidt aen het model eener drinkschael, om in zilver gedreven te worden in de werkhuizen des heeren Verschuylen. Later zullen wy hare bestemmingdoen kennen.

- M. Hendrickx, een bekwaem schilder in het godsdienstige vak, heeft de hand gelegd aen de 5^e statie bestemd voor de kerk van Groeningen in Holland.

- M. Leclef, bouwmeester te Antwerpen, is gelast met de uitvoering, in de 5^e wyk, eener kapel in ogivalen styl voor het nieuw onderwysgesticht den H. Josephus toegewyd.

- M. Mesdach, bestuerder der Cité te Antwerpen, heeft aen de stadsregering een ontwerp aengeboden om eene voorloopige Beurs daertestellen weerdig van de handelshoofdstad; wy hebben de plans, doorsnede, enz. gezien; ons dunkens is dat gedacht alle ondersteuning weerdig, te meer dat er in allen geval nog een tiental jaren zullen verloopen vooralleer men van het nieuwe beursgebouw zal kunnen gebruik maken, begon men zelfs nog dit jaer, de werken.

- M.P. Dens, bouwmeester te Antwerpen, is door koninklyk besluit leeraer aen de K. Akademie benoemd in vervanging van wylen M. Fr.

[p. 118]

Stoop, zoo ongelukkig omgekomen in den brand van 2 december 1861.

- M. Van Zuylen die onlangs het belangryk werk heeft uitgegeven: Geschiedkundige inventaris der archieven van 'S Hertogenbosch bevattende de rekeningen der stad, van 1399 tot 1800, is tot correspondenrend lid benoemd der koninklyke maetschappy van Schoone kunsten en letteren, te Gent.

- De briefwisselende leden der koninklyke kommissie van gedenkteekens der Provincie Antwerpen, onder het voorzitterschap van den heer gouverneur ridder Pycke, hebben besloten met de medehulp van het staets- en het gemeentebestuer een Museum van Oudheidkunde interigten; zy hebben desaengaende eenen omzendbrief rond gezonden waeruit wy het volgende overnemen:

‘Verzekerd van de medewerking der Overheden, heeft ons Comiteit onmiddelyk de hand aen het werk gelegd; in zitting van 5 April, hebben wy de middelen onderzocht om de eerste stad onzer provincie te verryken met een Museum van Antikwiteiten en Oudheidkunde, weerdig van de hoofdplaets der belgische kunst.

Verschillende voorstellen zyn ontwikkeld geworden; men heeft vastgesteld, dat het ontworpen Museum uit vyf afdeelingen zal bestaen; de eerste toegewyd aen de antikwiteiten tot aen de Middeleeuwen; de tweede, gezegd der Middeleeuwen, bestemd om de modellen te ontvangen, welke de heer Minister van Binnenlandsche zaken ons heeft toegezegd; de derde bevattende de voorwerpen uitgevoerd sedert de XV^e eeuw tot op onze dagen; de vierde inhoudende de geschiedkundige tafereelen, de afbeeldeels, enz.; eindelyk de vyfde behelzende de geologische zeldzaemheden in de gronden der provincie Antwerpen ontdekt.

Om zulke breede ontwerpen uit te voeren, zyn er aenzienlyke sommen noodig; de moeijelykheid om deze laetste te bekomen, heeft ons niet terug gehouden. Handelende in het belang der kunst en der nationale geschiedenis, heeft ons Comiteit gedacht, aenspraek op de ondersteuning van al onze stadgenooten te mogen maken; wy zyn overtuigd, dat eene wyze van inteekening, die in andere steden onzes lands met goeden uitslag is gebruikt geweest, te Antwerpen niet mislukken kan.

Wy hebben dan besloten, eene Maetschappy te stichten voor het vormen van het Museum van geschiedenis, antikwiteiten, oudheid, bouw- en aerdkunde van Antwerpen. By middel eener ligte jaerlyksche bydrage, op 10 franken gesteld, denken wy de noodige gelden te bekomen. Onder de voorregten welke de inteekenaers zullen genieten, moeten wy deze melden: dagelyks het Museum te mogen bezoeken in gezelschap van de leden hunner familie, welke by hun inwoonen; en de vreemdelingen, welke onze stad zullen bezoeken, kosteloos te kunnen binnen leiden.’

- In de O.L. Vrouwe kapel der hoofdkerk van Antwerpen, heeft men eene glasraem geplaetst, welligt de oudste dier stad; deze bevond zich vroeger in den noorderkruisbeuk, op eene onzigtbare plaets. In het middengedeelten, ontwaert men de H.H. Joannes evangelist en Joannes Baptista; lager de ongekende begiftigers, vergezeld van hunne patroonen de H.H. Cornelius en Agnes. Dit gedeelte der venster dagteekent van het einde der XV^e eeuw, of het begin der XVI^e, te oordeelen aen de kleederdragt der begiftigers. Deze glasraem heeft naer alle waerschynlykheid nog eene herstelling ondergaen in de XVII^e eeuw vermits men haer alsdan met eene omlysting in den styl der hergeboorte omringd heeft. Thans is zy hersteld door M. Capronnier van Brussel. Het is gedeeltelyk aen den heer Michiels-Loos, senateur, dat men de herstelling dezer raem te danken heeft.

Men heeft in dezen tempel nog een ontwerp op doek voorgesteld voor eene nieuwe glasraem die op kosten van de Koninklyke Maetschappy van schoone kunsten wordt uitgevoerd, en boven den uitgang langs het Groenkerkhof zal geplaetst worden.

- In de drukkery van J.F. Suetens, te Waereghem, is verschenen: Verhandeling over 't nut van de beoefening der Moedertael, door A.C. Vander Cruyssen van Hevele, bekroond in den wetstryd van Waerschoot.

- Het portret van Z.M. den Koning, uitgevoerd door M.L. de Winne voor de stad Gent, zal gedurende eenige dagen in het hertogelyk paleis te Brussel ten toon gesteld zyn.

- M. Kockerols, beeldhouwer te Antwerpen, heeft eenen nieuwen predikstoel uitgevoerd, bestemd voor de kerk van Godsheiden, by Hasselt. Het beeld onder de kuip steld het Geloof voor; de bas-relieven der kuip verbeelden: de Hoop, de Liefde, de H. Maegd, God den Vader, God den Zoon, en onder de kap God den H. Geest.

- De heeren Van Lerius, Bource, Witkamp, Heyermans, Moerenhout, Van Tright en Ronner, hebben in de tentoonstelling van Rotterdam tafereelen verkocht.

- De verdienstelyken toonzetter M.F. Muller van Gheel heeft het genoegen gehad door de maetschappy van kerkzang te Parys zyne laetste gekomposeerde mis met 80 man te hooren zingen; dezelve is door den jury met volle stemmen aengenomen en als hoog verdienstelyk aengeduid.

- De voorzitter der Brabandsche en Limburgsche sub-kommissiën te Brussel, M. Nolet de Brauwere, heeft aen den voorzitter der hoofdkommissie M.J. Van Lennep, tot stichting van het gedenkteeken aen Joost van den Vondel het totael der byeengebragte gelden, uitmakende eene som van 7000 fr., overhandigd.

- M.W. De Marteau, heeft kortelings in het lokael de Faem, te Antwerpen, eenige conferentiën gegeven over de Geschiedenis der kunst. De leden der onlangs gestichte jonge schildersvereeniging het Kunst-Verbond en een aental door hen ingeleide persoonen woonden de zittingen by, die aen de kunstenaren nuttig zullen geweest zyn. Spreker heeft de kunst nagegaen van in haren eersten oorsprong tot aen het begin der christene tydrekening. Hy heeft zyne toehoorders in nadere kennis gebragt met de groote kunstenaers van het oude Griekenland en het oude Rome, wier werken nog heden de algemeene bewondering opwekken. Daerby heeft hy eene merkweerdige beschryving geleverd van de voornaemste bouwkundige gedenkteekens en beeldhouwwerken die de oude meesters ons hebben nagelaten.

Hy heeft door de aenhaling van feiten uit het leven der oude meesters doen zien, welk levendig kunstgevoel hen bezielde en door de ontleding van eenige hunner werken het vernuft doen uitschynen waermede zy al de deelen hunner voortbrengselen behandelden, welke diepgrondige studie zy deden voor de beelden, by voorbeeld van elk menschelyk lidmaet, welk zy in marmer aenschouwelyk wilden maken.

De voordragt van M. De Marteau is leerzaem geweest en al de aenwezigen hebben na afloop der konferencie den spreker hertelyk geluk gewenscht over de wyze waerop hy zich van zyne taek gekweten had.

- M. Edward van Even kondigt het volgende werk aen: L'Omgang de Louvain, dissertation historique et archéologique sur le célèbre cortège communal, opgeluisterd door 120 afbeeldingen in steen gesneden naer de originele teekeningen, uitgevoerd in 1594. De prys der inschryving is fr. 15.00.

- M.E. Slingeneyer heeft voor het hertogelyk paleis te Brussel,

[p. 119]

reeds dry tafereelen voltooid van het werk dat hem door het staetsbestuer is toevertrouwd; zy stellen voor: Godfried van Bouillon die zynen degen gaet neêrleggen op het H. Graf; Jacob van Artevelde aen het volk sprekende op de plein der Byloke; en Andreas Vesalius de gekwetsten bezorgende op het slagveld.

- In het museum van hedendaegsche meesters te Antwerpen, zyn gedurende eenige dagen twee zeer belangryke werken van M.L. Baeckelmans, primus van den laetsten grooten pryskamp der bouwkunde tentoongesteld geweest. Het eerste is een werk dat de primus van Rome heeft gezonden, en stelt een ontwerp voor van eene stadspoort voor de nieuwe vergrooting van Antwerpen. Dat werk is met de meeste zorg uitgevoerd en bewyst dat M. Baeckelmans zynen tyd door ernstige studiën in den vreemde benuttigt. Het tweede is een volledig ontwerp en plan voor een gerechtshof, bekroond in den pryskamp door de stadsregering van Brussel uitgeschreven; dit is, even als het eerste, meesterlyk behandeld en voorspelt ons eenen bouwmeester zoo als wy er tot heden nog weinig ontmoet hebben tusschen de leerlingen der Antwerpsche school.

- By koninklyk besluit van 20 mei 1861 is er een prys van 5000 fr. uitgeloofd voor den schryver die de beste en geschikste middelen zal aentoonen om de nyverheid, den landbouw en koophandel van België, in hunne betrekkingen met de merkten van verbruik buiten Europa, te ontwikkelen. M. de minister van binnenlandsche zaken herinnert in het Staetsblad, dat de mededingende stukken vóor 1 september aenstaende in zyn departement moeten ingezonden worden.

- Een koninklyk besluit van 12 Juny verleent 500 fr. aen den fabriekraed der kerk van Rumpst, voor de herbouwing dier kerk; 3000 fr. aen den fabriekraed der kerk van Schilde; 3000 fr. aen den fabriekraed der kerk van Herenthout, beide voor de vergrooting der kerk.

- Van 1 september tot 1 november zal er te Berlyn eene openbare tentoonstelling van schilder- en beeldhouwerken plaets hebben. De vreemde kunstenaren mogen er hunne werken tentoonstellen, maer wanneer zy geene leden der berlynsche akademie zyn moeten zy in al de onkosten voorzien, die van de terugzending er in begrepen. De werken moeten vóor 15 july by de akademie worden aengekondigd en vóór 1 augusty in gezegde stad aengekomen zyn.

- M. De Wilde, bestuerder der Akademie van St-Nicolaes, heeft twee tafereelen voltooid, beide zyn zeer geestig en krachtig van koloriet.

- De gemeenteraed van Mechelen heeft in eene zyner laetste zittingen besloten, dat voortaen de muziekschool en de akademie maer éen lichaem zouden uitmaken, in twee afdeelingen verdeeld, onder de benaming van Akademie van schoone kunsten.

In dezelfde zitting heeft men eene geldelyke bydrage gestemd, voor de herstelling van het voorfront in ogivalen styl van den Berg van Bermhertigheid, hetgeen gebeuren zal met de medewerking van het staetsbestuer. De plannen zyn geleverd door M. Schadde, bouwmeester der provincie.

- De tooneelmaetschappy de Fonteinisten te Gent, zal kortelings eenen grooten pryskamp voor het blyspel geven. Alle de rhetorykmaetschappyen van het land zyn daerop uitgenoodigd.

- M. Robert van Maldeghem is naer Rome vertrokken, na toelating te hebben bekomen van het pauselyk staetsbestuer, om kopy te nemen van de oude muzikale gewrochten der groote komponisten van alle landen en byzonderlyk van de voortbrengsels van oude Belgische meesters, welke in de kosbare boekzalen van het Vatikaen berusten.

M.R. van Maldeghem geniet de grootste achting by het bestuer van Zyne Heiligheid. Met genoegen zien wy dat onze landgenoot de gunst heeft eene zoo vermaerde verzameling van werken, de rykste die er bestaet, te mogen doorzoeken, om uit de verhevene en statige kerkmuzyk, volgens hedendaegsche toonzetting, stukken in het licht te brengen.

Sinds vele jaren gestadig bezig met opzoekingen te doen in onbekende en aloude werken, ten koste zelfs van vele opofferingen, is M.R. van Maldeghem wel bekwaem om deze gewigtige onderneming, te beginnen, omdat hy al het grootsche, al het schoone, dat daerin bevat is, niet alleenlyk verstaet, maer zeer wel weet op zyne plaets te brengen; getuige daervan de verdienstelyke werken, voornamelyk de Coecilia, die gemelde komponist, met medehulp zyner broeders, reeds heeft uitgegeven, en die zoo veel byval vindt by kenners van kerkmuziek.

- De Amsterdamsche Courant bevat het volgende:

‘Voor eenigen tyd hebben wy vermeld, dat Meindert Hobbema te Amsterdam in 1668 in het huwelyk getreden is. By nader onderzoek is het den stads-archivaris gebleken, dat de beroemde schilder niet slechts hier gehuwd, maer ook geboren en gestorven is. Zelfs schynt hy zyn geheele leven te Amsterdam, en niet elders, zoo als door sommigen beweerd is, te hebben doorgebragt. Als belangryk voor de geschiedenis der vaderlandsche kunst mag het geacht worden, dat aengaende het leven van dezen uitstekenden kunstenaer, het welk tot dusverre geheel in nevelen was gehuld, thans meer byzonderheden worden bekend gemaekt.

- De kunstschilder J.B. Huysmans is te Antwerpen teruggekeerd van zyne reis uit Spanje en Algerië.

- M. Mertens, stadsbibliothekaris van Antwerpen, is sedert eenigen tyd te Londen.

- De Koninklyke Maetschappy van Schoone Kunsten en Letterkunde te Gent, heeft het volgende programma uitgegeven:

‘Weldra zal de hoofdstad van Vlaenderen, op eene harer openbare plaetsen, het standbeeld inhuldigen van Jakob Van Artevelde, den onverschrokken verdediger der gemeentevryheden en der vlaemsche nationaliteit in de XIV^e eeuw. Door eene echt vaderlandsche gedachte bewogen, heeft de stadsregering van Gent met eene doorslaende toeneiging den wedstryd onthaeld, te dier gelegenheid geopend, voor het opstellen eener Geschiedenis voor het volk van dien grooten burger; de koninklyke Maetschappy van Schoone Kunsten en Letterkunde heeft, van haren kant, zich met deze hulde, den grooten gentschen hoofdman bewezen, willen vereenigen, en met dit oogmerk besloten een dubbelen dicht- en toonkundigen kampstryd voor te stellen, ten einde voor deze plegtigheid eene Kantate te bekomen, aen de verheerlyking van Jakob Van Artevelde gewyd.

Het dichtstuk, bestemd om in muziek gebragt te worden, mag in het nederduitsch of in het fransch worden geschreven; het zal niet boven de tachtig of beneden de zestig verzen beslaên.

De opsteller van het beste gedicht zal een eerepenning van 150 franken kekomen.

De voor den wedstryd bestemde stukken zullen, vrachtvry, ter sekretary des Genootschaps moeten worden gezonden voor den 1ⁿ september 1862, opdat het bekroond gedicht onmiddelyk kunne uitgegeven worden.

Een byzonder programma zal, later, de voorwaerden des muziekstryds bepalen.

[p. 120]

De handschriften der ten wedstryde gezondene dichtstukken blyven het eigendom der Maetschappy.

De dichters zullen hunnen naem niet op hun werk stellen, maer enkelyk eene kenspreuk, die zy op een gesloten briefje zullen herhalen, inhoudende de aenduiding van hunnen naem en woonplaets. Zy die zich anderzins zouden doen kennen, even als diegenen welke hun dichtstuk na het voorgeschrevene tydstip zouden inzenden, zullen uit den wedstryd gesloten worden.’

- De O.L. Vrouwekerk te Dowaei bezit eene groote schildery die men langen tyd aen van Memmelinghe toegeschreven heeft. M. Alph. Wauters, archivist der stad Brussel, heeft een echt document gevonden hetwelk verzekert dat gemelde schildery in 't jaer 1515 verveerdigd is door Jan Bellegambe, van Dowaei.

- Het zevende nederlandsch tael- en letterkundig kongres, zal te Brugge plaets hebben op 8 september en volgende dagen. Alle de letterkundigen zyn verzocht die vergaderingen met hunne tegenwoordigheid en medewerking te vereeren.

‘Wy denken het niet nutteloos, zegt de regelingskommissie, de punten op te geven, welke in vroegere byeenkomsten aen de zorgen van 't kongres werden aenbevolen:

Nederlansche taal en letterkunde; Nederlandsche geschiedenis en oudheidkunde; Nederlandsche tooneel- en zangmuziek; Nederlandsche boekhandel.

Men is verzocht ten einde het programma der werkzaemheden in tyds te kunnen vaststellen, vóór 1 july, aen te duiden, over welk van die punten men voornemens is te spreken. Geene geschrevene redevoeringen worden toegelaten, waarvan de voordragt meer dan een kwartier uers zou vorderen, en geene onderwerpen mogen worden besproken, die niet voor beide deelen van Nederland belang opleveren.

Het is te hopen, dat den oproep gunstig zal worden onthaeld door iederen letteroefenaer, die prys stelt op den bloei der gemeenschappelyke tael van Noord en Zuid, te meer, daer de ondervinding heeft bewezen, dat de Taelkongressen niet alleen op literarisch gebied, goede vruchten hebben voortgebragt, maer ook veel hebben bygedragen om den broederband tusschen België en Noord-Nederland heraen te knoopen en vaster toe te halen.’

De kommissie tot regeling van het zevende Nederlandsch letterkundig Kongres is samengesteld als volgt:

Eere-voorzitter, M.B. Vrambout, gouverneur der provincie Westvlaenderen; voorzitter, M.H. Conscience; sekretaris, M.K. Versnaeyen; leden, MM. J.F.J. Heremans, Ph. Blommaert, Baron Julius de St. Genois, D. Delcroix, Priem, K.L. Tanghe, Angillis.

- In antwoord op de prysvraeg de Volksgeschiedenis van Artevelde, heeft het stedelyk bestuer van Gent de volgende gewrochten ontvangen: 1^o met kenspreuk: de mannen wier naem onder het volk moet voortleven, zyn diegenen die de dankbaerheid van hun land verdienen door de grootheid hunner zelfopoffering en de kracht huns geestes; 2^o met kenspreuk Fides et Amor.

- Op zondag 22 dezer is in het lokael der akademie, te Gent, de dryjaerlyksche tentoonstelling van beeldende kunsten geopend. De ingezonden schilderyen zyn zeer talryk; indien men er de werken mist van de groote namen der Vlaemsche school, als Wappers, Wiertz, Gallait, Leys en anderen, zyn er toch verdienstelyke schilderyen van meesters uit België, Frankryk, Holland en Duitschland; vooral de duitsche school is er door puikstukken vertegenwoordigd. De plegtige opening der salons had plaets om 11 ure. Na die opening heeft de kommissie, met de uitgenoodigde overheden en artisten, zich naer de kerk van het H. Kerst begeven, om de mnerschilderingen, die M. Th. Canneel er uitgevoerd heeft, in te huldigen.

- De beeldhouwer M.J. Van Arendonck arbeid aen twee beelden voor het theater van Namen bestemd. Later komen wy op deze werken terug die weerdig zyn van den meester wien men het heerlyke beeld Melpomene van den koninglyken schouwburg van Antwerpen is verschuldigd.

Dezelfde beeldhouwer voltooid de gedenkteekens der toondichters Janssens en Simon, welke tydens de aenstaende gemeentefeesten in de St-Jacobskerk te Antwerpen zullen ingehuldigd worden.

- Er is te Antwerpen een kabinet van schilderyen der Antwerpsche school ingericht, aen de statie van 's lands yzeren weg. Dit kabinet hetwelk reeds eene verzameling telt van zeer goede schilderyen, verdient de aendacht van alle kunstliefhebbers. Wy komen er in de volgende aflevering breedvoering op terug.

- M. de minister van binnenlandsche zaken herinnert dat er by koninklyk besluit van 26 september 1850, een pryskamp is uitgeschreven voor eene geschiedenis der oude nationale vergaderingen in België, sedert de regering van Philips-de-Goede. Het werk mag in het vlaemsch geschreven zyn, moet een boekdeel in-8^o van ten minste 500 bladzyden beslaen en voor 1 january 1863 in het departement van binnenlandsche zaken gezonden worden. De prys bestaet in eene somme van 5000 frs.