De Vlaamsche School. Jaargang 7

Jubelfeest van het vyf-en-twintig jarig bestaen des genootschaps Met tyd en vlyt, te loven.

Loven, 2 van wintermaend 1860.

Gisteren was het een heuchelyke dag voor de leden van Tyd en Vlyt. De broederband die sinds vyf-en-twintig jaren alle leden, zoo oude als nieuwe, steeds verbonden heeft, werd gisteren nog nauwer gesloten, en blyft onbreekbaer voor altyd. Voor aller geest zweefden de herinneringen uit den jongsten voortyd, wanneer moedige vaderlanders, waeronder, God lof! menig lid van Tyd en Vlyt den grooten stryd hebben begonnen voor vlaemsche tael en vlaemsche zeden, den stryd dien de feest van gisteren ons aenspoort tot den eindelyken zegenprael onvermoeid voort te stryden.

Men herinnert zich dat het genootschap eenen pryskamp heeft uitgeschreven tot het samenstellen van een algemeen vlaemsch idioticon, en dat de eerste prys behaeld werd door de heeren J. Van Beers en K. Stallaert, en de tweede door den eerw. heer C. Duvillers. Het genootschap had ook vastgesteld de gelegenheid zyner 25^ste verjaring waer te nemen om de eerepenningen den overwinnaren uit te reiken.

Uitnoodigingsbrieven waren rondgezonden geweest aen alle letterkundigen, leden van Tyd en Vlyt. Vele hebben aen dezen oproep beanttwoord. Talryk dan was de vergadering die 's morgens, om 11 uren, in de Halle byeen kwam.

Onder de aenwezigen bemerkten wy de heeren K. Stallaert en C. Duvillers, daer de heer J. Van Beers, door byzondere omstandigheden, in de onmogelykheid gesteld was het feest by te woonen; voorts de heeren Emm. Van Straelen, L. Delgeur, Vandermolen, Hoefnagels, Borrewater enz., uit Antwerpen, D^r Heylen, uit Herenthals, Adriaens, uit Brussel, Brouwers uit Thienen, B^on van Caloen, van Huele, uit Brugge, P. Verduyn, uit Bergen-op-Zoom; de heeren Van Maldeghem, Landeloos, F. Schollaert, enz., alsmede eene menigte afgevaerdigden van de verschillige genootschappen en rederykkamers der stad en vele studenten en borgers.

De zitting werd voorgezeten door den hoog. eerw. heer De Ram, eerevoorzitter des genootschaps, rektor der Hoogeschool. Zy nam een aenvang met eene merkwaerdige redevoering van den bestendigen voorzitter, kanonik David, over de noodzakelykheid van het vlaemsch idioticon.

‘Onze tael, zegde hy, wordt niet als andere huidige talen, de fransche by voorbeeld, door het latyn of het grieksch uitgelegd, maer wel door haer zelve. Men moet ze dan noodwendig in alle hare bestanddeelen doorgronden; alle hare oorsponkelyke woorden moet men leeren kennen en verstaen wil men in hare studie vorderingen doen. Edoch, menige dier wortelwoorden zyn in de letterkundige geschrevene tael in onbruik geraekt, daer ze in den mond van het volk blyven voortleven. Daer is het dus, dat wy ze moeten gaen zoeken, willen wy dien schat voor altoos niet laten verloren gaen.’

Dit werd verstaen door Vlaemsch België; inderdaed de pryskamp door Tyd en Vlyt uitgeschreven werd met buitengewoone gunst door de letterkundigen ontvangen, met menigvuldige bydragen beantwoord, en zal naer allen schyn, de schoonste vruchten dragen voor de Nederduitsche Letterkunde.

Nu beklom de 1^te sekretaris, D^r A. De Prins, het spreekgestoelte, en las van wege D^r H. Collaes, het verslag van den staet en de werkzaemheden des Genootschaps gedurende het afgeloopen schooljaer. Dit verslag, dat eerlang aen alle leden zal verzonden worden, getuigt van den voortdurenden bloei, en de veelvuldige werkzaemheden van Tyd en Vlyt. - Ter afwisseling las nu de heer Tassaert, tweede sekretaris, een gelegenheidsdicht, dat, met vuer voorgedragen, en met kunst bewerkt, door alle aenwezigen met het grootst genoegen werd aenhoord.

Hierop volgde het algemeen Verslag of Historie des Genootschaps, opgesteld en voorgelezen door een der yverigste medestichters, den Heer

[p. 185]

Emm. Van Straelen. Ons, die later in het letterperk zyn getreden, was het gegeven de eerste en magtige poogingen van hen die ons den regten weg hebben ingeleid, met den geest na te gaen; hun die dien eersten stryd hadden medegestreden, scheen het door de indrukwekkende stem van den spreker, teruggebragt te zyn tot die onvergetelyke dagen van heiligen geestdrift voor de vaderlandsche zaek. Meermaels ook werd het woord van den heer Van Straelen door het daverend handgeklap onderbroken, onder anderen, wen hy verdiende hulde bood aen een der grootste yveraers der vlaemsche zaek, den hooggeleerden heer prof. David.

Laet ons den wensch uiten dit schoon verslag door den druk te zien verspreiden.

De heer D^r De Prins las het volgende dichtstuk dat met de welwillende aendacht der vergadering werd vereerd.

Met tyd en vlyt.

Moet soms de Belg den fieren schedel bukken;
Zal 't slavenkleed soms 't stoflyk wezen drukken,
Zyn ziel blyft vry en vrank, zyn wil blyft stout;
Geen zeedlyk juk dat Hem vernederd houdt.
Wat vaste boeijen 't matte lichaem prangen,
De onbuigbre wil, waeraen de daden hangen,
Spelt toch verlossing in den vryheidsstryd.

- Met Tyd en Vlyt -

Germaensche slaef wil de Romein u dwingen
Met laffe stem een wulpschen zang te zingen?
- Gy zingt den lof der kindren van het Land
Wier staêge moed eens breekt den schand'gen band
Die hen aen Rome bindt; - de wraek der helden,
Wier offers nooit de menschlyke oogen telden;
Den Zegeprael die eens Germanje vrydt,

- Met Tyd en Vlyt. -

Met Leliaerts in vuigen bond getreden,
Trachtte ooit de Gal een zielenjuk te smeden:
Verbastering der zeên, der moederspraek?
- Tuigt allen van de schrikbre wederwraek!
Daegt, Ridderschap, het zweerd ter hand gevallen,
Gy Frankryks roem, daegt op uit Kortryks wallen,
Tuigt hoe de Leeuw zyn boeijen stukken ryt,

- Met Tyd en Vlyt. -

Tuigt van den wil des volks, gy, laffe slaven,
Gewoon het juk te dragen, bastaerdgraven,
Steeds kruipend aen den voet van Frankryks throon,
Uw kroon besmettend, - Vlaendrens eerekroon! -
Tuigt hoe die wil, gediend door Artevelden,
Door Zannekins, door duizenden van helden,
De vryheid Vlaendrens heeft gered altyd,

- Met Tyd en Vlyt. -

Gy, tweede Flips, gy, Josef, komt getuigen
Dat onder 't ketenwigt soms leden buigen,
Maer vrye geesten nooit! - Dat Moederspraek
En vaderzeden, ach! verdrukt zoo vaek,
Nooit lang by ons de diere vryheid derven,
Maer, door 's volks wil, den zegeprael verwerven,
Die 't hoonend juk van kloeke schouders smyt,

- Met Tyd en Vlyt. -

En thands, thands weêr, wy zullen zegepralen;
't Is 's Volleks wil! Moest Vlaendrens zonne dalen,
Zy stygt weêr op, ginds aen den Hemeltrans;
Zy schiet wêer stralen onverdoofbrer glans;
Het is de zegezon! - Vreedzame helden,
Die lauwren plukt op andere eerevelden,
De stryd is u, de zedelyke stryd,

- Met Tyd en Vlyt. -

Ja, broêrs, die dagen, nachten, gansch uw leven
Der heilge take hebt ten best gegeven.
Die, voor uw zwoegen, geenen andren loon
Zoudt wenschen, dan slechts, dat de ontaerde zoon
Niet meer en bloze voor het beeld der vaderen,
- Het bloed getrouw dat vloeit door al zyne aderen -
Haest tuigt hy ook, dat Gy verwinnaers zyt.

- Met Tyd en Vlyt. -

D^r A. De Prins.

Loven, 7 van Slagtmaend, 1861.

Het verslag der commissie gelast met het beoordeelen der bydragen voor het idioticon werd, in naem der drie commissarissen, door den heer D^r H. Collaes opgesteld, en door den heer prof. Dart voorgelezen. Op het einde dier lezing verzocht de spreker den Hoog Eerw. Heer De Ram de eere-penningen aen de overwinnaers te willen uitreiken, hetgeen door zyne Hoog Eerw. gedaen wierd onder het luidruchtig gejuich en handgeklap van allen.

De zitting werd gesloten met eene redevoering van den Eere-voorzitter waerin hy zyne heilwenschen aen het Jubelvierende Genootschap mededeelde en getuigde dat het steeds aen de inzichten en de strekkingen zyner stichters is getrouw gebleven.

Meer dan 2 ½ uren had deze schoone zitting geduerd, en des niettegenstaende was de aendacht der aenwezigen niet verslapt. - Een bewys dat de iiefde tot de Nederlandsche tael en letterkunde, verre van uitgedoofd is in het volk, dat het niet slechts uit nieuwsgierigheid dergelyke letterplechtigheden komt bywoonen, en dat het ze niet aenziet als eene bloote liefhebbery.

Des avonds om 5 uren hebben zich de leden van het Genootschap, zoo oude als nieuwe, aen een vriendenmael vereenigd. Daer werden verschillige heildronken voorgesteld; onder anderen door den Eerw. Heer kanonik David aen den Eere-Voorzitter; door den Eere-Voorzitter aen het Genootschap; door den heer Dart aen den heer David; door den heer De Prins, aen de overwinnaers; door den heer David, aen de stichters, en aen de vreemde leden enz., enz. Ook werden er gedichten voorgelezen door de heeren Van der Molen en Brouwers. Laet in den nacht scheidde men eindelyk van één met den uitdrukkelyken wensch van binnen 25 jaren de gulden Jubelfeest van het Genootschap alle te samen nog mogen te vieren. Zoo is dan deze schoone feest afgeloopen die in den geest van allen die ze bygewoond hebben, onvergetelyke herinneringen zal laten.