De Vlaamsche School. Jaargang 7

[p. 183]

Het stadhuis van Leuven.

Het stadhuis van Leuven houdt eene eerste plaets onder de burgerlyke gedenkgebouwen, welke, in den loop der XV^e eeuw, in het noorden van Europa werden opgerigt. De oorspronkelykheid zyner opvatting, de bevalligheid zyns samenhangs en de verscheidenheid zyner versierselen wekken de bewondering op van al wie eenig gevoel voor het schoone in den boezem voelt.

STADHUIS VAN LEUVEN.
teekening en plaetsneê van p. de cort.

Meester Mattheus de Layens, bouwmeester of, gelyk men toen sprak, meester werkman van de metselryen, der stad, die in 1445 benoemd was geworden, werd belast met het vervaerdigen van het plan des gebouws. Het stedelyk bestuer onderwierp zyn gewrocht aen het oordeel van meester Gillis Pauwels, bouwmeester van Philips-den-Goede, hertog van Burgondië, 's lands vorst. Deze kunstenaer begaf zich te dien einde, den 21 maert 1448, naer Leuven en schonk zyne goedkeuring aen het hem voorgelegde plan. M^er de Layens ontving voor zyne teekening 5 gouden Willems schilden, nagenoeg 46 franken onzer munt, en Pauwels een gouden Peter voor reis- en verblyfkosten. De bouwmeester des hertogen was overigens het voorwerp eener in die dagen nog zeldzame eerbetuiging. Al de arbeiders die te Leuven aengekomen waren om aen het stadhuis te werken, begaven zich in stoet naer de herberg Bloemendale, alwaer hy afgestapt was, ten einde hem van hunne genegenheid te verzekeren. De kunstenaer ontving de werklieden met de meeste vriendelykheid en deed hen wyn aenbieden. Het verteer, beloopende op 2 gouden Peters, werd door de stad vereffend.

Den 29 maert 1448, legden Walter van Nethene, plaetsvervanger van den burgemeester der geslachten en Hendrik van Lintere, burgemeester der natiën, den eersten steen des gebouws, onder den welken men een gouden Willemsschild plaetste. De werklieden bragten dezen dag in vreugde over. Het stedelyk bestuer had, met het inzigt van hunnen yver op te wekken, aen de ondernemers een drinkgeld van 2 gouden Peters doen schenken. Den metsers had het handschoenen doen aenbieden.

De modellen of berderen voor de steenhouwers werden in hout gesneden door M. de Layens, Fieren van Aremberg, Arnold de Balmaker, Jacob Zelle, Jan van der Eycken, Arnold van de Vorst en Mattheus Keldermans.

Meester de Layens bestuerde de werken van het aengelegde gebouw met de meeste bezorgdheid. Zyne wedde beliep tot 12 plecken daegs in den zomer en tot 8 plecken in den winter. Hy had tot plaetsvervanger Jan Zelle en tot meester-gast Jan de Bruyne, twee lieden die zich in metselwerken uimuntend wel verstonden. De noodige steen werd getrokken te Dielbeek, te Zavelthem, in de nabyheid van Vilvorde

[p. 184]

en te Avennes; de laetste was voor de beeldhouwwerken bestemd.

De grondstagie des gebouws werd in 1450 voltrokken; de eerste stagie in 1452 en de tweede in 1454.

De modellen voor de zuilen der beeldsteden waren, op aenduiding van twee geestelyken, leden der Hoogeschool, vervaerdigd geworden door Hubrecht Stuerbout, sieraedschilder der stad; de onderwerpen ervan behooren tot de Historia Scolastica van P. Comestor, het bekende geschiedboek uit die dagen. Deze bas-reliefs werden uitgevoerd door Willem Aerds, Joos Beyaert, Jan Van Even, Willem Faes, enz. Het yzerwerk werd geleverd door Geeraerd Van Dueringen en Joos Metsys. Wat de timmering des gebouws betreft, deze werd vertrouwd aen Willem de Beer, van Rotselaer, een man van rype ondervinding, die gedurende eene halve eeuw de werken der gemeente bestuerde.

Het stadhuis werd in 1463, dus in 15 jaren voltrokken. Het had rond de 44,786 gulden gekost, eene onbeduidende som voor een zoo heerlyk kunstbouw.

Daer de plaet welke wy hier mededeelen een tamelyk goed denkbeeld van het stadhuis oplevert, vinden wy het overtollig er eene beschryving van op te maken, welke, hoe bezorgd dan ook, altyd onvolledig zou wezen. Het is een dier zeldzame scheppingen welke zich laten bewonderen, doch niet laten beschryven.

De tyd had ons stadhuis diep beschadigd. In het begin dezer eeuw vergden de gevels en de torentjens eene volledige herstelling. Deze herstelling werd in 1829 aengevangen door wylen den beeldhouwer Gillis Goyers, vader, onder de leiding van den bouwmeester D. Everaerts; zy werd in 1841 voltrokken, en had 224,540 franken gekost. De werken werden verrigt in steen van Gobbertange en in steen van Hordain (Frankryk).

Toen het stadhuis volkomen hersteld was, bekwam men de overtuiging dat het betaemde de 230 nissen des voorgevels van beelden te voorzien. Zulks werd in 1847, op voordragt van M.Ch. De Luesemans onzen burgemeester, door het stedelyk bestuer dan ook besloten, en dadelyk in uitvoering gelegd. Reeds zyn er in twee ryen nissen der onderstagie beelden geplaetst geworden, vertoonende beroemde mannen uit de geschiedenis van Leuven. Zy zyn uitgevoerd door Ch. Geerts, P. Puyembroeck, S. Van Aerschodt, Goyers gebroeders, M. Abbeloos en Fr. Vermeylen. Het uitwerksel 't welk zy er opleveren, heeft elkeen de overtuiging gebragt, dat het stadhuis maer dan eerst zal voltrokken zyn, wanneer de beeldsteden er van zullen vervuld wezen.

Leuven, 5 oogst 1861.