De Vlaamsche School. Jaargang 7

Lamorael graef van egmont prins van Gavere.

Een der meest gekende persoonen uit onze vaderlandsche geschiedenis, is voorzeker de graef van Egmont.

Nog zeer jong ging hy als edele by dienst in het leger des keizers, en vergezelde keizer Karel op zynen togt tegen Algiers; zyne dapperheid en regtzinnige inborst verwierf hem des keizers gunst; ook was Egmont een van die, welke Karel by zynen afstand, zynen zoon Filip aenbevool.

De slag van Sint-Quintyn werd byzonder door Egmonts toedoen gewonnen, alhoewel de hertog van Savoije het opperbevel voerde. Een jaer later sloeg Egmont op nieuw de Franschen by Grevelinge aen zee. Deze twee overwinningen, vooral door hunne onmiddelyke gevolgen, voltrokken Egmonts krygsroem en plaetsten hem, byzonder in de Nederlanden, aen het hoofd der vaderlandsche krygskundigen.

Maer het feit, welke Egmonts naem zoo algemeen by het volk bemind maekte, en het welk hem in onze jaerboeken eeuwig als een lieveling zal doen voortleven, is zyn ongelukkig, zyn doelloos maer tergend einde.

Egmont was een dier mannen, die de natuer met een meer dan gewoon begrip begunstigd, maer die zy ter zelfder tyd eene regtschapene inborst

[p. 110]

toevoegt; onbewust van alle list, alle kronkelende omwegen alle slinksche middelen versmadend, die zulke spitsvinnigheid van geest niet oefenen, welke eene sluwe en hebzuchtige inborst immer te werk stelt om hare myneedige inzigten te verbloemen en des te beter haer beloken doeleinde te treffen; hunne opregtheid nergens kwaed vermoedend, doorwroet nooit hunne geestvermogens tot de inwerkstelling dier doortrapte alverdenke en argwaenende scherpzienigheid eigen aen looze karakters.

Een nietig ongelyk, dat hem dacht door Granvelle aengedaen te zyn, stootte Egmont gansch op de zyde des prinsen van Oranje, met wien hy te voren niet volkomenlyk eens was.

De aenwinst des graven van Egmont was voor Oranje misschien een der gelukkigste lotbeschikkingen zyns levens; ook heeft Willem dit voorval op eene overbehendige wyze te baet genomen en bewerkt. Egmont is welligt de verwyderde oorzaek dat de prins van Oranje zyn plan ooit voltrokken hebbe. Met Egmont, die zelf niet anders gedacht heeft, hadden de ontkiemende tegenkantingen des stedehouders van Holland, het voorkomen van eenen eenvoudigen invloedstwist met Granvelle; de weêrstand tegen den vorst, de ommekeer des bestuers was misschien voor den doortrapten prins alleen in het verre verschiet zigtbaer.

Egmont, die men wel van onbehendigheid, van onervarenheid, van ligtzinnigheid in staetkunde kan beschuldigen, maer nooit van opgezetten myneed of ontrouw jegens vorst of kerk, werd het zigtbaer en vooruitgezette werktuig des prinsen. Egmont gaf de vermaerde schimplivry tegen den kardinael. Egmont ging in gezantschap naer Madrid, met de geheime bevelen en raedgevingen van Oranje. En het is misschien onbetwistbaer dat, indien Egmont van eerst af Willems plannen had kunnen vermoeden hy nimmer op dezes zyde zou gestaen hebben; dewyl later toen de zaken eene heel onzekere wending kregen, toen de omstandigheden, door Alva's optogt naer België, voor Egmont en Oranje eene noodlottige uitkomst voorspelden, de prins niet tegenstaende zyne behendige welsprekenheid, niet tegenstaende zyn beheer op Egmonts gemoed, den graef op geene wyze heeft kunnen overreden om den vorst de getrouwheid te verloochen, het land te verlaten en zich tegen des konings bewind dadelyk te verzetten.

Egmont sloeg Willems raedgevingen af en liet hem alleen naer Duitschland vertrekken, hy bleef in 't land, zynen vorsten ten dienste; maer ongelukkiglyk door Alva's toedoen of op Filips bevel werd Egmont als muiter gepakt en onthalsd.

Egmont was tot op het schavot wat hy immer in zyn leven geweest was: vertrouwend en ter goeder trouw. Hy had nooit begrepen dat hy de minste krenking aen 's vorsten regt had toegebragt, en Granvelle zelve, tegen wien alleen Egmont verbitterd wilde zyn, oordeelde zynen dood onverdiend en noemde hem eene staetkundige misgreep.

D.V.