De Vlaamsche School. Jaargang 7

Antwerpsche parnas der XVI^e en XVII^e eeuwen.
(Vervolg, zie bladz. 187 des vyfden jaergangs.)

IV. Pieter Gillis (AEgidius).

Een der geleerdste en schranderste mannen zyner eeuw was voor zeker Pieter Gillis (Petrus AEgidius), en geen wonder, hy had, tot leermeester, den grooten Gerrit Gheeraerts - Des. Erasmus, - in persoon gehad, met wien hy dan ook, even als met de vermaerdste onder zyne tydgenoten, als een Thomas Morus, een Geldenhavius, een Goclerius, enz., in nauwe vriendschap leefde, en hoe hoog deze hem wisten te schatten, getuigen derzelver schriften wanneer zy van 's mans verdiensten gewagen.

‘Op gansch myne reis,’ schryft Morus aen Erasmus, ‘heb ik niets aengenamers ontmoet, dan te mogen verkeeren met uwen gastvriend Petrus AEgidius, een man van zulke geleerdheid, zulke geestigheid, en tevens zoo zedig, eenvoudig en vriendelyk, dat, op myn woord, ik volgaerne een goed gedeelte myner fortuin zou ten beste geven om zyne enkele vertrouwelykheid te betalen.’

Nog spreekt Morus met den grootsten lof over hem in zyne Utopia: ‘Toen ik te Antwerpen was,’ zegt hy, ‘ontving ik veel bezoek, doch geen had ik liever als dat van AEgidius, een jongen van de deftigste afkomst, en zoo als ik er geen geleerder noch zedelyker ken.’

Erasmus, die hem zyn Pylades noemde, schreef hem, onder menigvuldige andere gemeenschappelyke brieven, den volgenden:

‘Om onze vriendschap, welkers gelyks in gulheid niet bestaet, om uwe behoudenis, welke my, als of het myne eigene ware, aen het hart ligt, tracht toch te genezen, myn Petrus, opdat ik u, by myne terugkomst, weder blygeestig en in goede luim moge vinden. Heb zorg uwe krachten door te dikwylige heelmiddelen niet te verslappen. Inzonderheid, wacht u voor alle te sterke gemoedsbewegingen, voor onmatige blydschap, te veel lachen, te lange wandelingen, aenhoudende studie, maer, bovenal, voor gramschap. Het leven, myn Petrus, moet voor alles gesteld worden. Myne raedgevingen vervelen u misschien, doch mogten zy op u het gelukkig uitwerksel hebben, dat ik uit den harte wensch. Myn eigen gevaer versmaed ik, mits ik u zie herleven, dat is, weder gezond en kloek worden. Vaerwel met uwe zoete gade en uwe liefdelyke kinderen. Loven 17 April. (xv. Cal. Maias). 1517.’

Pieter Gillis kwam binnen Antwerpen ter wereld, omstreeks het jaer 1486. Zyn vader, Nikolaes, was stadspenningmeester, en hy zelve werd, in 1510, met algemeene stemmen des gemeenteraeds, sekretaris ter akten benoemd. Hy overleed den 11 novembre 1533.

Onder zyne dichterlyke werken telt men:

Threnodia in funus Maxaemiliani Caesaris, cum Epitaphiis aliquot et Epigrammatum libello. Antverpiae, M. Hillenius 1519 in-4^o. Hierby is gevoegd: Rerum Germanicarum cum notis J. Spiegetii.

Een paer stukjes zullen den dichter van naby leeren kennen:

(Epitaphium Maximiliani J. Caes. Augusti)

‘En pacis bellique potens, ter maximus hic est

Caesar, et ingenio clarus et eloquio.

Eximia pietate nitens, virtute refulgens:

Quo nil possedit mundus amabilius.

Imberbis dextro nudatis Marte lacertis

Exigua fudit Gallica castra manu,

Ut taceam Helvetios, Morinos, fortesque Bohemos:

Semper enim caeso victor ab hoste redit.

Quin jam tot bellis pacatis, totque subactis

Gentibus, in Turcas verterat arma truces,

Sed Pax despiciens coelo sublimis, ab alto,

Bella futura, virum sustulit ad Superos.’

(In quemdam fratem priorem)

‘Cum sint tibi docti, pater o stupidissime, fratres,

Cur, quaeso, diceris prior:

Nam doctrina tibi nulla est, nulli quoque mores,

Nec fratribus praestas tuis.

Ergo tuus mutandus honos nomenque: vocandus

Non es Prior sed Ultimus.’

[p. 71]

 

(In senem qui juvenis videri volebat)

 

‘Tonsorem canos evellere jusserat omneis

 

Nuper cum sponsam duceret AEmilius;

 

Falleret ut multos, quos jam compleverat annos,

 

Et duodenarum tempus Olympiadum.

 

Mox ubi ducta domum conjux rixosa, marito

 

Imperat; ut puerum tractat agitque virum.

 

Namque negat quoties dominae parere, capillos

 

Involat in nigros impetuosa viri:

 

Sic denudatur canis nigrisque capillis,

 

A tonsore senex, a muliere puer.’

Zyne overige schriften bestaen uit:

1^o Hypotheses, sine argumenta spectaculorum quae sereniss. ac invictissimo Caesari Carolo pio, felici, inclyto, semper, Aug. praeter alia multa et varia fides et amor celebratissimae civitatis Antverpiensis antistites (superis faventibus) sunt edituri. Pet. AEgidius ab actis civitatis scribebat, etc. Michael Hillenius typis excudebat 1520. in 4^o.

Dit werkje is ten uiterste zeldzaem geworden. Ter nauwer nood kent men er twee of drie exemplaren van, zegt Van Hulthem, wien het exemplaer, dat ik onder de oogen heb, toebehoord heeft. Het zelve was herkomstig uit het kabinet van kapitein Michiels van Antwerpen.⁽¹⁾

2^o Enchiridion Principis ac Magistratus Christiani, in medewerking met Graphaeus waerover in het volgende artikel

3^o Epistolae aliquot illustrium virorum ad Des. Erasmum, ejusque ad illos selectae et editae à Petro AEgidio, civ. Antverpiensis scriba. Imprimebat Theod. Martinus Alostensis, Lovanii 1516. in 4^o.

Ook was hy de eerste uitgever van een kort begrip van het theodosiaensche wetboek onder den titel van: Summa, sive argumenta legum diversorum imperatorum ex corpore Divi Theodosii, Novellis Divi Valentiniani. Aug. Martiani, Majoriani, Severi, praeterea Cai et Julii Pauli, sententiis nunc primum diligentissime excusa, Caesarei juris studiosis utilitatem allatura non mediocrem. Lovanii. Theod. Martinus Alosten. 1517.

Ger. Meerman deed dit werkje gedeeltelyk herdrukken, aen het einde van zyn ‘Specimen animadversionem criticarum in Caji jureconsulti institutiones. Mantuae carpetanorum (Hagae comitis) Ant. Sanz. 1743, in-8^o.’

(Wordt voortgezet.)

J. Woutersz.

(1) In de boekveiling van Heber, te Gent, in 1835, werd een mooi exemplaer verkocht ten geringen pryze van 16 frs.