De Vlaamsche School. Jaargang 7

In het schippers kwartier
Door D. Sleeckx.

Er is een nieuw werk verschenen van M. Sleeckx, getiteld In het Schippers Kwartier, dat onder verschillende oogpunten mag beschouwd

[p. 68]

worden als een der gelukkigste aenwinsten, waermede de vlaemsche letterkunde in de laetste tyden is verrykt geworden.

Met onbetwistbare eigenaerdigheid heeft de schryver tusschen alle andere letterkundigen, eene hem byzonder toehoorende plaets ingenomen.

Sleeckx volgt de school, het spoor van niemand. Wat hem vooral als eene goede hoedanigheid dient aengerekend te worden, is dat hy in

IN HET SCHIPPERS KWARTIER.
terugkomst van flip. - teekening van h. schaefels, plaetsnêe van j. hemeleer.

zyn eigen hart en geest nieuwe kleuren zoekt, die gelukkig eene afwisseling leveren te midden dier eentoonigheid, welke het grootste gebrek der vlaemsche letterkunde uitmaekt. Zeker heeft onze jonge letterkunde op korte jaren verbazenden vooruitgang gemaekt; maer toch iets wat men betreuren moet is dat te veel onzer schryvers in de zelfde bronnen hunne begeestering opzoeken, dat zy verblind door den roem die sommige werken omkranst, te slaefsch de voetstappen der voorgangers involgen; dat zy niet genoeg hunne eigene ziel en te veel het werk der meesters raedplegen. Welnu Sleeckx kiest stout weg eene baen door niemand anders betreden, en de lezer, die hem vergezelt, blyft van het begin af tot het einde toe geboeid door het nieuwe, door het belangvolle der tooneelen die zich aeneen schakelen, die ryk aen kleur zich afwisselen, en waervan hy met fyne, natuervolle kunst al de bekoorlykheid weet te doen voorkomen.

Niet dat hy, om eigenaerdig te schynen, gansch buitengewoone zaken aenhaelt, dat hy gevoelens wil opwekken die schokkend of byna bovennatuerlyk worden. Integendeel, men beweegt zich met hem te midden van het werkelyke, dagelyksche leven. De persoonen die men ontmoet, iedereen kent ze, iedereen heeft ze reeds vroeger gezien. Maer de beweegredens der handelingen van die persoonen, maer de innigste gevoelens huns harten, weet de schryver zoo klaer en duidelyk toe te lichten; hunne geheimste gevoelens weet hy zoo waerheidsvol af te leiden en uit te leggen, dat men, om zoo te zeggen, tot in de minste vezels van het hart dier persoonen doorziet en dat dit schouwspel van het ware, menschelyke hart meer belangryk wordt, dan al wat in het koortsige brein van sommige romanschryvers soms begoochelends door enkele inbeelding wordt voortgebragt.

Wy zullen trachten een verkort verhael te geven van de gebeurtenissen die in het nieuwe werk van M. Sleeckx voorkomen; maer zoo doende moeten wy ons spyt uitdrukken dat wy om der kortheids wille genoodzaekt zyn duizende fyne trekken weg te laten, die in het werk zelve, als het ware, eenen warmen, lieven zonneschyn van gevoel en waerheid over gansch de geschiedenis verspreiden.

Jan Savoir, een jongen van het antwerpsche Schipperskwartier, matroos aen den belgischen schooner Johanna, bemint Rozeken Pasmans, de dochter van een deftigen koopman in hollandschen kaes, in de Keistraet. Ongelukkig is Jan niets min nog meer dan een goede, ronde, jongen eene ongeletterde pekbroek, die al vroeg zyne ouders verloren hebbende, door Belleken Sas, zyn moeitje, werd grootgebragt en nooit heeft schoolgegaen. Rozeken daerentegen is niet alleen ryk, schoon, zedig en deugdzaem; ze is nog daerby zeer geleerd: ze kan haren vader de gazet voorlezen, heeft in het pensionnaet gelegen, en houdt den boek van den kaeskooper. De afstand tusschen haer en Jan is dus te groot, dan dat de zeeman mag hopen dien ooit te verminderen. En echter hoopt hy. Den raed gehoorzamend, hem door Kaet Van den Brande, eene oude jonge dochter, winkelierster in de Huikstraet, gegeven, leert hy lezen, schryven en rekenen. Daerna gaet hy de lessen volgen in de Navigatieschool, legt een dubbel exaem af, wordt stuerman en daerna kapitein, en eindigt met de hand van zyn meisje te verkrygen en zeer gelukkig met haer te leven.

[p. 69]

Flip Keusters is de vriend van Jan Savoir. Hy is de zoon uit een Zeemanslogement in de Oudemanstraet, heeft, knaep zynde, lang met Jan aen de Werf en den Bassin geravot, en zelfs dezen eenmael van een gewissen dood bevryd, toen hy op het punt was in de Schelde te verdrinken. Flip is echter niet ongeleerd. Hy heeft schoolgegaen en de lessen der Navigatieschool gevolgd, zoodat hy almede als stuerman vaert, op het oogenblik, dat Jan

ZWITSERLAND.
het zwarte woud. teekening en plaetsnêe van j. hemeleer. - Zie bl. 70.

Savoir nog simpele matroos is. De zoon uit het Zeemanswelvaren - zoo heet het logement - heeft insgelyks zyn meisje, eene lieve strykster uit de Schipperskapelstraet, genaemd Mie Offermans. Zyne ouders, welstellende lieden, zyn echter zeer tegen de vryaedje en willen Flip van de strykster afkeerig maken. Het gelukt hun niet, er komt ruzie in het huishouden, en de stuerman wil niet langer in het logement blyven en gaet in een Boarding house aen den Bassin woonen, om meer vry te zyn. Hier maekt hy kennis met eenige amerikaensche kapiteins, en vertrekt op een schoonen morgen met het schip van een dezer, in een aenval van hopeloosheid, door jaloezy verwekt. Kortom, hy laet Mie Offermans en zyne ouders zitten, en begeeft zich op reis met het vast voornemen nimmer naer Antwerpen terug te keeren. Er verloopen eenige jaren, en Flip komt niet terug. Jan Savoir is lang reeds getrouwd en nog heeft men van den zoon uit het Zeemanswelvaren niets vernomen. Men denkt algemeen, dat hy dood is. Zyne ouders komen tot inkeer, betreuren de ruzie, welke vroeger tusschen hen en hun eenig kind heeft plaets gehad. Mie Offermans, die by hen woont, en hun eene liefderyke dochter geworden is, vergaet als sneeuw voor de zon, van louter verdriet; vader Keusters verliest schier zyne zinnen en moeder Keusters loopt al suffende. Al de vrienden en kennissen beklagen de goede lieden en zoeken hen te troosten; doch zy willen niet getroost worden, en hebben zelfs den rouw om de waerschynlyke dood van Flip aengenomen. Daer komt eensklaps de verloren zoon terug. Hy werd op zee door zynen ouden vriend, zynen ouden speelmakker, Jan Savoir, gered, door denzelfden, dien hy eens, toen zy nog knapen waren, met gevaer van zyn leven uit de Schelde gered had.

Het is het tafereel der terugkomst van Flip, welk de schoone plaet voorstelt, voor het werk door M.H. Schaefels geteekend. Mie Offermans snelt met opene armen op Flip toe, die weenend en juigend met Jan's zoontje op zyne schouders de keuken binnenstormt, alwaer Jan Savoir aen vader en moeder Keusters, de historie der wonderbare redding van zynen boezemvriend uitlegt.

Dat ook Flip met zyn meisje trouwt, dat hy met haer even gelukkig is als Jan Savoir met Rozeken Pasmans, dat zoo wel de Keustersen als de Pasmansen onafscheidbare vrienden blyven spreekt van zelf, en vindt men in het werk breed omschreven.

Ten slotte zyn wy gelukkig te doen opmerken dat dit werk in eenvoudige, doch zuivere en zwierige tael geschreven is.

Wil dat nu zeggen dat het nieuwe werk van M. Sleeckx volmaekt is en dat de kritiek er niets zou vinden op af te wyzen? Neen, wy denken dat zekere episoden, die in dit werk zyn ingelascht, te lang zyn en, alhoewel schoon op hun zelve genomen, de aendacht van het geheel soms afwenden en daer door het belang kunnen verzwakken; maer M. Sleeckx is geen leerling aen wien men lessen geeft: hy is een meester die zulke kleine gebreken weet te verbeteren zoo als het den meester betaemt, te weten met nieuwe werken voort te brengen waerin de kleine zwakheden niet meer voorkomen.

Daerenboven, wanneer men een werk ontmoet zoo vol schoonheden als ‘In het Schipperskwartier’ is men gelukkig te kunnen toejuichen, en wy doen het uit ganscher herte.

L.G.