De Vlaamsche School. Jaargang 5

Het groot orgel in de s^t Pauluskerk te Frankfort aen de Main.

Er bestaen reeds in Duitschland en Zwitserland verscheidene orgels van buitengewoone grootte, doch ongetwyfeld is dat der St-Pauluskerk, hetwelk wy zelfs hebben kunnen bewonderen, een der voornaemste.

Dit orgel komt uit het fabriek van M.E. Walker te Kanstadt (Wurtemberg), en heeft, na vyf jaren bearbeiding, 30,000 guldens gekost. Het is aen het orgel van St-Pauluskerk, dat Walker de beroemdheid verschuldigd is, welke hy thans geniet; sedert het tydstip dat hy dit verveerdigd heeft (1833), heeft hy er meer dan 30 geplaetst.

Dit merkweerdig speeltuig bevat vyf-en-zeventig registers die ter rechter- en ter linker zyde en voor den lessenaer geplaetst zyn. De gewoone groote orgels hebben wel eens vier of vyf handklawieren; in dit is het getal op dry verminderd, maer men heeft er twee pedaelklawieren.

Wanneer men al de registers in werking stelt, worden de blaesbalgen, twaelf in getal, door dry persoonen in beweging gebracht. Het orgel staet op orkesttoon.

Wy laten hier de dispositie van hetzelve volgen:

Groot orgel.
Principael	van 16 voet
Hooge majeur	van 16 voet
Viola di gamba	van 16 voet
Corne de chamois	van 8 voet
Quinte	van 5 voet
Holfluit	van 4 voet
Tiers	van 4 voet
Veldfluit	van 2 voet
Tiers	van 1 voet ⅗
Cornet	van 10 voet
Scharf	van 1 voet
Untersatz	van 32 voet
Viola majeur	van 16 voet
Octaef	van 8 voet
Fluit	van 8 voet
Octaef	van 4 voet
Figura	van 4 voet
Quinte	van 2 voet
Octaef	van 2 voet
Octaef	van 1 voet
Fourniture	van 2 voet
Bombarde	van 16 voet
Trompet	van 16 voet

Tweede klawier.
Principael	van 8 voet
Salicionael	van 8 voet
Bourdon	van 8 voet
Quinte	van 8 voet
Fluit	van 4 voet
Quinte	van 2 voet ⅓
Fourniture	van 2 voet
Bourdon	van 16 voet
Dolce	van 8 voet
Quintatoon	van 8 voet
Octaef	van 4 voet
Fluit	van 4 voet
Octaef	van 2 voet
Menschelyke stem (vox humane)	van 8 voet
Trombone	van 8 voet

Derde klawier.
Principael	van 8 voet
Bourdon	van 8 voet
Harmonica	van 8 voet
Fluit	van 4 voet
Flautino	van 2 voet
Bourdon	van 4 voet
Physharmonika	van 8 voet
Quintatoon	van 16 voet
Holfluit	van 8 voet
Dobbel fluit	van 8 voet
Liefde fluit	van 4 voet
Dolcinino	van 4 voet
Nasard	van 2 voet
Hautbois	van 2 voet

[p. 191]

Pedaelklawieren. Bovenklawier.
Principael	van 16 voet
Contrebasse	van 32 voet
Octaef	van 16 voet
Octaef	van 8 voet
Quinte	van 8 voet
Octaef	van 4 voet
Trompet	van 8 voet
Cornettino	van 2 voet
Onder-bas	van 32 voet
Viola	van 16 voet
Quinte	van 16 voet
Violoncel	van 8 voet
Bombarde	van 16 voet
Clairon	van 4 voet

Onderklawier.
Bourdon	van 10 voet
Principael	van 8 voet
Fluit	van 4 voet
Viola	van 16 voet
Fluit	van 8 voet
Veldfluit	van 2 voet
Basson	van 16 voet

Er is nog een byzonder register: 1^o voor het crescendo op het tweede en derde klawier, en 2^o voor het crescendo op het physharmonika. Uit deze bewerking kan de lezer zien hoe menigvuldige en ryke effekten de organist uit dit orgel trekken kan. De vox humane, haut bois, basson, violoncel, viola, zyn spelen die byzonder voor de toehoorders zielroerend zyn.

Edouard Gregoir.