Bydragen tot de geschiedenis der Nederlandsche kunsten, letteren en wetenschappen.
(Vervolg; zie bl. 13 dezes jaergangs.)
III. Nikolaes Lauwers.
Het strekt den vriend der nationale geschiedenis waerlyk tot ontmoediging te zien met welke onnauwkeurigheden een groot deel, zelfs der goede werken, die over onze uitmuntende mannen handelen, zyn opgevuld. Volgende aenteekeningen over den befaemden plaetsnyder Nikolaes Lauwers, dienen tot een nieuw bewys van ons gezegde.
Van dezen kunstenaer wordt verhaeld, dat hy te Leuze, omstreeks het jaer 1620Ga naar voetnoot(1), het eerste levenslicht zag; later hield hy zich te Antwerpen op; men wil dat hy het onderwys van Paulus Pontius ontving, wiens styl, zegt Immerzeel, hij niet ongelukkig navolgde, zonder echter aan het geheel die groote effecten te kunnen geven, welke dezen meester zoo bijzonder deden onderscheiden.
Zoo vele woorden, zoo vele onnauwkeurigheden. Vooreerst is Nikolaes Lauwers niet te Leuze geboren; Cornelis de Bie, die den man persoonelyk goed kende, noemt hem kort weg een plaedt-snyder van Antwerpen; wy weten niet om welke rede men zoo maer, zonder omzien, de woorden des kunstlievenden Lierenaers in den wind slaet; verder is het onmogelyk dat Lauwers omstreeks het jaer 1620 zy geboren daer hy in 1619-20 den titel van meester in de Antwerpsche St-Lucasgilde verkreeg en hy in 1635 het ambt van deken by deze vereeniging waernam! Eindelyk kan hy geen leerling van Pontius zyn geweest, daer Lauwers reeds sedert zes jaren zyne kunst uitoefende wanneer de jeugdige Pontius als vrymeester in de Antwerpsche St-Lukasgilde werd opgeschreven. Doch laten wy deze verdichsels, en doen wy eenige feiten kennen door onwedersprekelyke bewyzen gestaefd.
Cornelis de Bie, gelyk wy hooger zegden, duidt Antwerpen als de geboorteplaets onzes meesters aen; wy deden diensvolgens opzoekingen in de doopregisters dier stad; echter, daer de naem Lauwers buitengewoon verspreid is, zullen wy den uitslag dezer eerste nasporing met zekere voorbehouding mededeelen. Een kind, met name Nikolaes Lauwers, werd op 27 april 1600 in de O.-L.-Vrouwekerk ter vunte gehouden; hy was zoon van Jakob Lauwers en Margarita Huysraet: zyn peter was Nikolaes Sterk; zyne meter: Joanna Hertvuyst of Herdevuyst behoorende aen een geslacht dat meer dan een beoefenaer aen de Nationale School heeft geleverd. Werd nu dit kind de befaemde plaetsnyder? Wy gelooven ja, doch durven het niet als bewezen opgeven. Nikolaes Lauwers, de plaetsnyder, werd ten jare 1619-1620, als volle meester in de St-Lukasgilde ontvangen; zyn leeraer evenwel blyft ons onbekend. Man van talent, legde hy zich toe op het teruggeven der werken onzer groote schilders als daer zyn: Rubens, Van Dyck, Jordaens, Seghers, Van Diepenbeeck, enz.; zyne kunde die weldra uitscheen, verwierf hem eene faem welke hem tot nu is bygebleven. In 1634-35 tot het ambt van deken der Antwerpsche St-Lukasgilde geroepen, bekleedde hy deze plaets, volgens de thans nog bestaende lyst, gezamenlyk met Antoon Van Dyck(?) en Gabriel Francken.
Intusschen had onze kunstenaer zyn werkhuis voor het onderricht geopend. Onder zyne leerlingen telt men in 1635, Gilles de la Forge en Hendrik Sneyers, een zeer bekwamen plaetsnyder over wien wy verder zullen handelen; in 1644, zyn doopkind Nikolaes Pitau, van wien wy reeds hebben gesprokenGa naar voetnoot(1); in 1651 Marinus Vigilet, en eindelyk, in 1652, Jan-Baptist Vervoort. In laestgemeld jaer overleed Nikolaes Lauwers; in allen geval werd alsdan, volgens den Busseboek der St-Lukasgilde, 's meesters doodschuld betaeld.
Lauwers heeft een aenzienlyk getal plaetsneden voortgebracht; Ch. Le Blanc doet er de volgende van kennen, waeronder vooral de Aenbidding der HH. Dry Koningen, de Zegeprael der Nieuwe Wet en van het H. Sacrament naer P.P. Rubens, uitmuntten:
1. De aenbidding der HH. Dry Koningen, naer Rubens. - 2. De H. Familie naer Ferd. Barroccio. - 3. De vischvangst van Petrus, naer Rubens. - 4. Jesus aen het volk getoond, naer Rubens. - 5. Jesus door zyne beulen gehoond, naer Rubens. - 6. Jesus dood op de kniën van Maria rustend, naer Rubens. - 7. S. Agabus... naer Abr. van Diepenbeeck. - 8. S. Albertus... naer Abr. van Diepenbeeck. - 9. St-Elias (staende), de zegening van God den Vader ont-
Auteursrechtvrij