De Vlaamsche School. Jaargang 5

Nyverheidskunst.

Voor de eerste mael dat wy ons op het terrein der letteren gewagen om eenige regelen toe te wyden aen de kunst op de nyverheid toegepast, denken wy het noodig onze denkwyze nopens dezelve te doen kennen.

De kunst heeft ten alle tyde den mensch veredeld, en was onbetwistbaer de grootste dryfveêr der volksbeschaving.

De kunst dan, op onze dagen, aen de nyverheid toegepast, moet ook, niet alleen den nyveraer verredelen, maer gelukkig maken, en is, volgens ons, de eenige redmiddel tegen den kanker die de samenleving ondermynt: de zucht naer goud en fortuin.

Boezemt den nyveraer, den ambachtsman, liefde voor de kunst in, en gy zult in een gedeelte van het volk, dichterlyke gevoelens doen ontstaen, die vrede, eendracht en geluk zullen te weeg brengen, en de gedurige ballingschap van het leven met glinsterende steenen bezaeijen.

Onze voorvaderen moesten allen met een innig gevoel van kunst bezield zyn: bewonder onze ogivale kerken, torens, belfrooten, en zie of een bouwmeester, met welk talent hy ook begaefd ware, doch zonder dit gevoel, een tempel zou doen ten uitvoer brengen zoo als wy er in ons midden hebben? Of hy een zoo verlichten werkman zou vinden, dat deze aen de grootsche scheppingen zyns meesters, een eeuwig bestaen kon schenken? Neen, het volk, de werkman, de nyveraer, ieder in zyn vak, moet kunstenaer zyn of kunstgevoel bezitten, om reuzenwerken tot stand te brengen, zoo als de middeneeuwen er ons zoo menige hebben geleverd.

Het geleerde Duitschland heeft dit reeds lang begrepen; sedert 42 jaren arbeiden en kunstenaer, en kunstnyveraer, en werkman, met bezield gemoed, aen de voltrekking van de zoo beroemde kerk van Keulen; thans ook, laet het ons bekennen, is het aen dit algemeen kunstgevoel te danken dat de ogivale bouwtrant by ons, even als in Engeland en Frankryk herleeft.

Indien wy dus willen dat de kunst meer op de nyverheid worde toegepast, dan is het ook de plicht van alwie de vooruitgang in zyn vaderland betracht, die persoonen aentemoedigen, welke zich deze taek tot doel van hun streven maken.

In de laetste jaren, heeft België verschillige mannen zien ontstaen welke, in hun vak, diegene der vroegere eeuwen naby streven. Zoo hebben wy schrynwerkers, smeden, zilverdryvers, enz. enz.; doch er is iets, hetgeen wy denken aen de geleerde wereld te moeten voordragen, eene vraeg die, by het eerste gedacht, wellicht een schaterlach te weeg zal brengen, doch voor ons zeer ernstig is.

Wat is nyverheidskunst?

Waer eindigt beeldende kunst?

Waer begint nyverheidskunst?

[p. 4]

Ziedáer hetgeen wy zouden beantwoord willen zien.

Wy zullen hier een bewys aenhalen dat onze vraeg zal verrechtveerdigen:

vaes van den heer j. servais.

in de laetste dryjarige tentoonstellingen van schoone kunsten, heeft ieder de Vaes in pleister kunnen opmerken, verveerdigd door een onzer goede ornemanisten, M^r J. Servais, werkend lid der Maetschappy ter bevordering van kunstnyverheid.

Wy, voor ons, beschouwen dit stuk als kunst op de nyverheid toegepast; nochtans heeft men hetzelve betwist, met de volgende opmerkingen: eene vaes is iets hetgeen men in den handel brengt, en moet, even als photographie, bronzen, enz., enz., als nyverheid gerangschikt worden.

Wy, evenwel, denken dat de Maetschappy ter aenmoediging van schoone kunsten hare tentoonstellingen inricht voor beeldende kunsten en niet voor nyverheid; zy aenzag dus dit stuk als een wezenlyk kunstwerk en van dien oogenblik was, zoo als uit het volgende zal blyken, de vaes van M. Servais op hare plaets. Ook heeft het bestuer der maetschappy niet alleen dit voortbrengsel eene schoone plaets gegeven, maer zelfs eene geldelyke aenmoediging aen zynen uitvoerder gestemd; echter indien wy goed ingelicht zyn, waren er leden van dien raed, die dachten dat dit stuk enkel aen de nyverheid behoorde; wy gelooven dus dat onze vraeg misschien wel eenig licht zou doen ontstaen, zonder nochtans iets van de weerde der keurige samenstelling en uitvoering van M.J. Servais weg te nemen.

Men moet inderdaed tusschen de ornementen opgegroeid zyn, zooals M. Servais, om, zoo jong, een werk te leveren, van die weerde; wy denken dat niemand zal betwisten dat die vaes geene zeer schoone schepping is in haren aerd, en wel degelyk in een byzonder vak moet gerangschikt worden en gansch afgescheiden van beeldende kunst; een beeldhouwer inderdaed maekt beeldhouwery; een ornementmaker, van zynen kant, maekt sieraden ornementatiën van alle slach; maer is dat laetste enkel nyverheid? Volgens ons: neen; het is kunstnyverheid. Ieder kan artist wezen in zyn vak: een ornementmaker kan groot kunstenaer

[p. 5]

zyn even als een goudborduerder, een zilverdryver, een smid, enz.; doch wy denken dat van den oogenblik een werk in den handel

tafereel van jan van eyck.

bestaet, zoo als sommige ornementatiën die, in de werkhuizen van M. Servais, in het groot verveerdigd worden, by voorbeeld: plafons, frizen, drachten, vazen, enz., enz., dan, volgens ons, is het enkel nyverheid.

De vragen zyn dus licht te beantwoorden, wy aenzien als behoorende tot de kunstnyverheid alle nyverheidswerken tot welker uitvoering de kunst met raed en daed ter hulp is gekomen; wy willen scheppingskracht, zelfs, als het zyn kan, begeestering, gevoel; en dáer waer deze eigenschappen zich bevinden, durven wy dus, even als de Maetschappy van schoone kunsten, naest alle kunstwerk, dat nyverheidsvoortbrengsel stellen tot welks uitvoering men aenspraek op gedachte heeft gemaekt. Geerne zagen wy dan eene byzondere plaets voor de nyverheidskunst in onze tentoonstellingen openen, overtuigd zynde, dat dit alleen het middel is om een vak te doen herleven dat vroeger, een der groote takken onzer nationale school uitmaekte.

D. van Blieck-Pels.