De Vlaamsche School. Jaargang 3

Over den invloed door de Pauzen uitgeoefend in Italië op de Ontwikkeling der Kunsten en Wetenschappen, sedert dezer heropkomst, tot op onze dagen.
(Vervolg, zie bladz. 75, 90, 106, 121, 140, 146 en 155).

De lange reeks der beschermers van Kunsten en Wetenschappen is weerdig gesloten door Piua IX⁽¹⁾, den Grooten, heden glorieryk heerschende. Duerbaer aen alle de geloo-

(1) Geboren te Sinigaglia, den 13 mei 1792; gekozen den 16 juny 1846.

[p. 166]

vigen, uitmuntend door zyn verheven karakter en groote geleerdheid, heeft hy door zyne minzaemheid en edele gevoelens tot zelfs het hert der vyanden van onzen Godsdienst weten te winnen. Toen hy den Pauslyken troon beklom, zag hy eene algemeens toejuiching zyne inhulding begroeten. Groot bewonderaer en bekwame waerdeerder der schoone kunsten, schenkt hy hun eene bescherming die veelal ten voorbeeld kan dienen en blyft hy, als Kerkvoogd, een der edelmoedigste verdedigers van onzen H. Godsdienst.

Tusschen de heugelyke dagen die voor het nageslacht de byzonderste gebeurtenissen zyner regering moeten bewaren, zyn er twee waervan het aendenken bestemd is om nimmer te vergaen en het Pausdom zoo wel als het Catholiek Geloof ter eere te verstrekken. Wy bedoelen den 19ⁿ november 1854, dag waerop hy, in 't byzyn eener groote vergadering van Kardinalen, Aertsbisschoppen, Bisschoppen en Prelaten die, den dag te voren te Rome de afkondiging hadden bygewoond van het Geloofspunt der Onbevlekte Ontvanging der Allerheiligste Maegd en Moeder Gods Maria, de Basiliek van den H. Apostel Paulus plechtig inwydde⁽¹⁾; - en den 15ⁿ november 1855, wanneer Pius IX de inhulding vierde van het Musaeum dat over een viertal jaren in het Lateraensche paleis is ingericht geworden. Dit Musaeum bestaet grootendeels uit voorwerpen die zich vroeger in de Catacomben bevonden: zoo als grafsteenen, standbeelden, schilderstukken, kronkelkolommen, in witten purpergeaderden marmersteen en basrelieven. Die verzameling vormt eene volledige voordracht der geloofspunten, gebruiken en gewoontens der Kerk⁽²⁾.

‘Te midden der dringende bekommernissen van hun belangryk ambt, hebben de Pauzen, ten allen tyde, hunne zorgen toegewyd aen het bevorderen van het openbaer onderwys en den vooruitgang der Kunsten en Wetenschappen. Dat getuigen de talryke inrichtingen die ten dien einde tot stand zyn gekomen en de uittermate gemakkelykheid waermede dat onderwys voor al de klassen der samenleving wordt toegangbaer gemaekt. Pius IX heeft van wege de behertigers des Geloofs en de vrienden der leerende jeugd byzondere erkentenis verdiend, en verscheidene groote gestichten, die tot het vak der hooge kerklyke studiën behooren, hebben, met zynen naem, die schoone herinnering zyner roemryke regering onverganklyk gegrondvest. 'T is Paus IX die, zoodra hy van Gaëta was teruggekomen, het Seminarium Pii inrichtte - een gesticht waer al de bisdommen van de Romeinsche Staten elk den uitmuntendsten hunner leerlingen heenzenden; 't is ook onder zyn Pausdom dat men heeft zien opkomen: het Pius-Collegie voor de bekeerde Engelschen; het fransch Seminarie van 't Heilig Hert van Maria, en dank aen zyn edelmoedig toedoen, zal Rome welhaest het Collegie van Zuid-America kunnen inhulden.

‘Zonder te spreken van de zeven hoogescholen die van den staet afhankelyk, bestemd zyn om de leerlingen tot de schoone kunsten op te leiden, bezit Rome vyf groote gestichten waer de geestelyke studiën in voltrokken en volledige leergangen worden gegeven in de wysbegeerte en godsgeleerdheid - twee vakken waervan het onderwys openbaer en kosteloos en door de befaemdste deskundigen wordt gegeven. Die gestichten zyn:

Het Romeinsch Collegie, hoogeschool opgericht door Gregorius XIII, waerin de eerweerde Pater Panaglia met eere Pater Perrone vervangt in den leerstoel van Bellarminus en wiens leergang van godsgeleerdheid gevolgd wordt door meer dan 200 leerlingen, allen toebehoorende aen 's lands Collegiën;

De Romeinsche Universiteit, de Sapienza, waerin het, met rede vermaerde onderwys der Rechten, onder het Pausdom van Innocentius IV, ten jare 1244, werd ingesteld en waervan de faculteit der godsgeleerdheid tusschen hare voormalige professoren telt de Cardinalen Soglia, Gaude, Wiseman;

'T Romeinsch Seminarie des H. Apollinarius, door Pius IV ingesteld en met het Seminarie van Pius IX vereenigd. In dit laetste wordt de cursus van zedeleer gegeven door Mgr. Cardoni;

Het Collegie van den H. Thomas van Aquinen bestuerd door de geleerde Predikheeren der Minerva;

En eindelyk, het groote Collegie van Urbanus VIII, de Propaganda, met al de inrichtingen die er van afhangen en waerin de godsgeleerdheid benevens oostersche talen grondig worden bestudeerd.

Zulkdanig zyn de talryke middelen die Rome tot het beoefenen der geestelyke wetenschappen oplevert - en dan nog gewagen wy niet van hare Congregatiën en Akademiën.

De jongelingen, welke in die scholen worden onderwezen, hooren grootendeels aen italaensche gestichten toe, die door byzondere fondatiën zyn tot stand gekomen, zoo als: het Collegie Ghislieri, Pamphili, Capranica, Salviati; - of aen Collegiën die het land heeft gesticht en, sedert het begin dezer eeuw, te Rome, eene zoo aenzienlyke ontwikkeling hebben gekregen. Alle catholieke volkeren, uitgenomen Spanje, hebben heden zulkdanige leergestichten, waeruit voor het welzyn van den Godsdienst en de Eenheid der Kerk zoo veel goeds voort moet vloeijen.

Wy zeggen dat alle catholieke natiën geslachtige inrichtingen te Rome bezitten: 't is alzoo dat België er

(1) Die Basiliek werd, over 30 jaren, de prooi der vlammen. Dank aen den iever en de onvermoeibare zorgen van Pius IX, is zy prachtiger dan ooit uit hare puinen heropgerezen.

(2) Zie: Revue Catholique, bladz. 178, Louvain 1855.

[p. 167]

een Collegie heeft, waerin de studiën der Godsgeleerdheid en van het kerkelyk Recht, in de vermaerde Universiteit van Leuven begonnen, schitterend worden volledigd, en dat Frankryk er een Seminarie heeft ingericht, waer het onderwys in gegeven wordt door kloosterlingen der orde van het H. Hert van Maria. Voor wat de italiaensche gestichten betreft, door den Staet of de burgerlyke liefdadigheid ingericht, deze zyn ontelbaer. Een der byzonderste is het Seminarie van Pius IX dat door den H. Vader, by zyne terugkomst van Gaëta, is geopend geworden en waer, zoo als wy hooger zegden, elk bisdom het recht heeft jaerlyks eenen uitmuntenden leerling heen te zenden. Sinigaglia, als zynde de geboortestad van Pius IX, en Rome zenden er ieder twee.

By die hedendaegsche inrichtingen moet men de oude Collegiën voegen die zich heden meer dan ooit in bloeijenden staet bevinden, en wel namelyk: de Propaganda die voor leerlingen van alle natiën geopend, ook alle natiën doet deelen in de vruchten van haer verheven onderwys; - het vermaerd Duitsch-Hongaersch Collegie door den H. Ignatius, tydens de Hervorming, gesticht; - het Grieksch Collegie van den H. Athanasius en het Schotsch Collegie van Sint Andreas. Het catholiek Ierland heeft er een voor talryke leerlingen geopend; Engeland bezat er te voren twee die dees jaer tot één huis zyn by een gebracht. Om te bewyzen in hoe verre die twee belangryke gestichten bloeijen, zy het genoegzaem te zeggen dat Cardinael Wiseman, aertsbisschop van Westminster en Mgr. Cullen, aertsbisschop van Dublyn, nog laetst aen het hoofd stonden - de eerste van het Engelsche en de tweede van het Iersche Collegie’⁽¹⁾.

'T is ook te Rome dat, op bevel van Pius IX gegoten is geworden het groote bronzen standbeeld der Onbevlekte Ontvangenis, dat boven de kolom op het spaensche plein, Piazza di Spagna, geplaetst, den 8 september 1857, in het byzyn van Cardinalen, Artsbisschoppen, Bisschoppen, Prelaten, de vertegenwoordigers der vreemde Hoven, edellieden en hooggeplaetste persoonen, door Z.H. Pius IX plechtig is ingehuldigd geworden.

Een brief uit Rome, gedakteekend van den 15 mei 1854⁽²⁾, maekt gewag van een der belangrykste ontdekkingen die in de Catacomben zyn gedaen geweest sints den tyd waerin Antonio Bosio, op het einde der zestiende eeuw, den toegang vond van die onderaerdsche stad welke, sedert het inrukken der Barbaren, voor altoos scheen verdwenen te zyn. Men weet welke indrukwekkende tooneelen er in de Catacomben tydens de eerste eeuwen van het Christendom hebben plaets gegrepen, toen zy aen de vervolgde geloovigen ten verblyve en niet zelden ten grave verstrekten. In die onderaerdsche wykplaetsen werden de overblyfselen der Martelaren ter aerde besteld en op hun graf rees er een altaer, zoo dat de Catacomben de kerken en de kerkhoven der eerste christenen waren. De oudste en vermaerdste dier begraefplaetsen was diegene welke onder den naem van den H. Calixtus bekend stond, en tot op deze laetste tyden was men van meening dat zy zich onder de Basiliek van den H. Sebastianus bevond. Toen echter de ligging dier ontelbare kroften beter was nagegaen geworden, heeft men zich kunnen overtuigen dat het heiligdom, welk in de eerste eeuwen der Kerk door het bezoeken van zoo vele bedevaerten werd vereerd, elders dan onder genoemden tempel was op te sporen.

De poogingen, aengewend in die nieuwe richting, zyn met den gewenschten uitslag bekroond geworden. Tusschen de via Appia en de via Ardeatina, te dier plaetse waer de beide wegen ineenloopen, bevindt zich een wyngaerdtuin die Z.H. Pius IX heeft aengekocht, met de gedachte dat het delven op die plek tot de onderaerdsche en zoo lang gezochte gaenderyen leiden zou. Reeds sedert voorleden jaer hebben de opsporingen, krachtdadig onder het beleid van den eerweerden Pater Machi en ridder Rossi voortgezet, op den boord van de Appiaensche baen het graf van den H. Paus Cornelius (jaer 251) doen ontdekken.

In 1854, werd de byzonderste gaendery in zuidwestsche richting terug gevonden en doorzocht. Die gaendery was de hoogste en de ruimste van dit onmeetbaer kerkhof; langs de trappen die er heen leidden, zag men aen de muren waerin ze rusteden, en aen de overhangende gewelfbogen dat ze bedekten, dat de nieuwgevondene plaets al de kenmerken droeg van een monumentael gebouw. Tusschen de veelvuldige kapellen, die zich aen wêerszyde der gaendery bevinden, is er eene van ongemeene grootte en die eenmael ryk moet versierd zyn geweest, daer men er talryke stukken marmer en porphyrsteen in heeft vinden liggen. Overigens bewyzen de opschriften, die men er aentrof, dat die plaets het laetste rustverblyf is geweest van een groot getal Pauzen en Martelaren uit de derde eeuw.

Ch. J. Van den Nest, priester.

(Wordt voortgezet.)

(1) Zie: Collection des précis historiques, door Ed. Terwecoren S.J. bladz. 178, Bruxelles 1857.

(2) Zie: Revue Catholique, bladz. 596, Louvain 1854.