De Vlaamsche School. Jaargang 3

Schoone Martha.
(Vervolg. Zie bl. 56.)

Lang bleef de schoone Martha weigeren eene keus te doen tusschen hare talryke aenbidders; doch zy kon zulks immers toch niet eeuwig blyven doen? In alle herten is een plaetsken, groot of klein, voor liefde; en eindelyk sloop dit gevoel ook het hert binnen van Pieter Dorpat's dochter. In den beginne nam dit gevoel, zonder dat Martha het byna zelve wist, slechts een klein hoekje in; doch met elken zondag won de liefde allengs meer veld, zoo dat ten lesten in haer arm hert niet het kleinste plaetsken voor welkdanig ander gevoel meer open bleef. De liefde was in haer gekomen zonder zy het wist, en toch hadden de medevryers van mynheer Adolf, het spoedig genoeg opgemerkt, en zagen hem danook, sedert dit oogenblik, met geene al te vriendelyke oogen aen. Van dit tydstip verloor Martha Dorpat de genegenheid der jongens van Rolanen; maer ter zelfder tyd toonden de meiskens uit het dorp zich minder afgunstig jegens haer, daer dit voorval hen de dansers, waervan zy zoo lang om haren 't wil waren beroofd geweest, terug aen hunne zyde bracht.

De dorpsjongens hieten Martha's begunstigde, mynheer Adolf, daer deze niet tot de gemeente behoorde. Adolf was een stedeling van omstreeks de vyfentwintig jaer oud, die zich voor klerk uitgaf; maer de dorpelingen beweerden dat hy heel wat anders was, en ten lesten, hield iedereen het er voor, dat hy wel in plaets van klerk, de zoon van eenen der grootste fabrikanten uit de hoofdstad kon zyn.

Van het oogenblik dat Martha Dorpat's hert had gesproken, danste zy des zondags nimmer met iemand anders dan met mynheer Adolf. Zichtbaer had zy zich gansch aen hem overgegeven; op de wandeling ontmoette men hen altoos arm aen arm, en des avonds veerden Adolf en Martha in een bootje op de rivier, of zonderden zich van de dorpelingen af, om op de achter het dorp liggende heuvelen van den zoelen avondstond te genieten. Martha was zoo eenvoudig, haer gemoed was zoo kin-

[p. 59]

derlyk dat zy niet eens bewust was van het gevaer waerin zy verkeerde; ook vermoedde zy niet het minste dat de jongens en meiskens van Rolanen, wanneer zy zich aldus met haren geliefden afzonderde, als om prys op hare rekening snapten en snaterden. En had zy zulks geweten, waer toe had het toch geholpen? Wellicht tot niets. Zy had het alles toegeschreven aen de jaloerschheid.

Het gansche dorp kende de betrekking die er tusschen Adolf en Martha bestond. Pieter Dorpat alleen wist er geen woord van, anders had hy wellicht zich van den beginne af er tegen verzet; want de kuiper van Rolanen was een man die zeer veel gezond oordeel bezat, en stellig zou hy spoedig hebben ingezien, dat die betrekking, uit hoofde der ongelykheid van beider maetschappelyken stand, tot niets goeds kon geleiden. De schoone Martha ging dus voort met Adolf te beminnen, en hoe langer zy hem kende, des te innniger werd hy haer lief.

Zulks duerde reeds eenige maenden, wanneer Martha Dorpat op eens ophield des zondags naer den dans te komen; op de heuvelen ontmoette men haer ook niet meer, het bootje waerin zy met Adolf placht op de rivier te varen, bleef aen wal gemeerd liggen, en mynheer Adolf zelf verscheen niet meer in Rolanen. Dit alles gaf de dorpsjongens en meiskens nieuwe stof tot snappen en snateren, en allen waren het eens, dat de schoone Martha met haer had laten gekscheeren, en nu zy door mynheer Adolf was verlaten, wellicht nimmer, ten minste toch zoo spoedig niet, aen eenen anderen vryer zou komen. Helaes! ofschoon allen om het meest op hare rekening praetten en snapten, toch bevroedde niemand hunner de diepte van haer ongeluk.

Weken en maenden verliepen, en niemand dacht nog aen Martha Dorpat, ten zy een vier- of vyftal jongens die hare schoone oogen niet gemakkelyk konden vergeten, en om haer in stilte bleven zuchten, met het innig gedacht van zoohaest zy zich terug in hunne vermaken kwam mengen, haer nogmaels hun hert en hand aen te bieden. Van al hare aenbidders waren zy de eenigen die haer waren getrouw gebleven.

In het begin van den volgenden zomer, stond, op een zondag, korts na de Vesperen, de speelman van Rolanen, Hein Krabdzacht, over de herberg de Gouden Zwaen, onder den grooten notelaer, op zyne viool te krasschen. De dorpsjeugd kwam zich allengs op het plein rond speelman Hein scharen en juist zou de eerste dans, waertoe de koppelen reeds tegenover elkander stonden te wachten, aenvangen, toen Michiel Vorstermans, de zoon van den burgemeester van Rolanen, die vroeger een der vurigste aenbidders van Martha Dorpat was geweest, met verhaesten tred kwam afgestapt en zoodra hy den voet op het plein zette, met luider stem uitriep:

- Hola! een oogenblikje geduld! weet gy het nieuws reeds?

Daerop plaetste hy zich te midden van den dans en al de aenwezigen schaerden zich zonder verwyl rond hem.

- Wat nieuws, Michiel? wat nieuws? - vroeg men onmiddelyk uit meer dan twintig monden te gelyk.

- Kent gy Martha Dorpat? - hernam Michiel Vorstermans, na een stond te hebben adem geschept en zich met den zakdoek het zweet van het voorhoofd te hebben gedroogd; - Eh! kent gy de schoone Martha?

- Ja, ja, - antwoordde men langs alle zyden; - wat is er van haer?

- Zoo! gy kent haer? - hervatte de zoon van den burgemeester; - weet gy dan ook waerom wy haer in zoo langen tyd niet meer hebben mogen zien?

De dorpsjeugd antwoordde niet; maer allen die op het plein aenwezig waren knikten ontkennend, terwyl het op hunne aengezichten duidelyk leesbaer lag dat zy benieuwd waren om achter dit geheim te komen.

- Welnu, - sprak Michiel Vorstermans, - zeker zult gy er u niet hebben aen verwacht, ik ten minste had zulks nooit durven veronderstellen, van zulk kruidje roer my niet.

- Maer wat is het dan toch, Michiel? - vroeg eene stem uit den ongeduldigen hoop.

- Zie, ik weet niet of ik wel doe met het u te zeggen, - sprak de zoon des burgemeesters, - daer het een geheim is dat my door mynen vader is toevertrouwd geworden... doch om het even, zie hier wat het is: gisteren is op het gemeentenhuis de geboorte geboekt van Pauwel, zoon van Martha Dorpat en eenen onbekenden vader...

Dit Dieuws, waeraen zich stellig niemand verwachtte bracht eene algemeene opschudding te weeg onder de aenwezigen; van alle kanten snapte men om het meest op de kap der schoone Martha; echter zy het gezegd ter eere der meisjes van Rolanen, byna geene hunner snapte en snaterde mede. Neen, zy toonden zich veeleer medelydend voor haer ingenomen, terwyl het juist de jongens waren die vroeger het meest naer hare hand stonden, die zich het hevigst uitlieten.

- Wel, wel, wie had zulks ooit gedacht, - zegde de eene; - eene heilige wie men Onzen Lieven Heer hadde gegeven zonder biechten!

- Stille waterkens hebben diepe grondekens! - scherste een andere.

- Een meisken die zich te goed dacht voor ons! - sprak een derde.

- Die zich eene koningsdochter waende! - lachte een vierde; - en den spot dreef met ryke boerenzoons!

- Daer zit zy nu met....

Hein Krabdzacht, de dorpsspeelman, had het alles

[p. 60]

nagehoord, van onder den notelaer, waer hy op zyne ledige bierton, met de viool tegen den schouder, stond te wachten. Dacht hy misschien dat men reeds genoeg had gesnaterd op de kap der arme Martha Dorpat? Dit kon wel zyn; want op eens stampte hy wrevelig met den voet op den bodem der bierton, begon zoo luid mogelyk op de viool te krasschen, en onderbrak het gesnater der kwade tongen, met luidkeels te schreeuwen:

- Hola! Hola! jongens en meiskens, boeren en boerinnen van Rolanen en de omliggende dorpen, op uwe plaets! Hein wacht u! de dans gaet beginnen! Hola! Hola! De meisjes blyven staen en de jongens springen vooruit!

Op eens vergat men, ten minste voor het oogenblik, het geval met Martha Dorpat, en op een, twee, dry was de dans aen gang, juist alsof Michiel Vorstermans niet op het plein ware verschenen.

Pieter Dorpat had van de betrekking tusschen mynheer Adolf en Martha geen woord geweten; gemakkelyk valt het dus te beseffen hoe diep hem de misstap trof die haer onteerde. Echter bracht hy haer niet het minste verwyt toe; want by zich zelven, zegde hy:

- Martha is niet schuldig; ik had haer gaen en komen beter moeten gadeslaen. Ik alleen ben de schuldige; ook zal ik dien slag niet lang beleven; de oneer van myn kind brengt my binnen kort op het kerkhof.

Eenige dagen later ging hy door het dorp, en achter zich hoorde hy Michiel Vorstermans met een tweede persoon, over zyne dochter spreken, alsof zy een door en door bedorven meisken ware geweest. De arme kuiper wist niet recht waer hy het had; in den beginne dacht hy van schaemte in den grond te zinken en een oogenblik later was hy gereed zich om te wenden en de twee kwade tongen om hun gesnater op eene voorbeeldelooze wyze te bestraffen; doch spoedig gevoelde hy, dat hy, aldus handelend, van elkeen ongelyk zou hebben gekregen. Hy onderdrukte daerom dien opwellenden drift, boog het hoofd en stapte zoo haest mogelyk verder. Nauwelyks was hy buiten het dorp of hy kon niet meer op de beenen blyven staen, zoo was hy te moede. Hy zette zich dan ook zonder verwyl op den mylpael die naest de groote baen stond om een weinig uit te rusten, en wellicht hadde hy dáer ook den nacht doorgebracht, want hy had noch den moed noch de kracht om zich op te richten, zoo niet twee boerenknechts die uit het veld huiswaarts keerden, hem hadden recht geholpen en naer zyne wooning geleid.

Van dien dag verloor Pieter Dorpat dagelyks in krachten, en op korten tyd zag hy er zoo bleek en mager uit als een levend geraemte. Eindelyk kwam het zoo ver, dat hy zyn bed niet meer kon verlaten. Na eenige dagen bedlegerig te zyn geweest, vatte hy op zekeren nacht de hand van Martha, die met haer kind aen de borst naest zyne sponde zat te waken. Daerop borst hy in eenen hevigen hoest los; toen hy ophield met hoesten, legde hy de hand op het hoofd van Marthas zoontje.

- Martha, - sprak hy, met eene stem die reeds ten halve gebroken was, - Martha, ik heb u altoos zoo lief gehad en nog zyt gy my dierbaer, myn eenig kind. En toch zyt gy, toch is dit kind dat aen uwe borst hangt, de schuld myner vroegtydige dood... Neen, ik weet niet wat ik zeg... Gy niet Martha... Ik alleen ben de schuld uwer oneer... Ik heb u nog altoos lief! De hemel zegene u en uw kind, zoo als ik het thans doe! Martha... Lieve Martha, vaerwel!...

Martha snikte overluid. Pieter Dorpat borst nogmaels in eenen hevigen hoest los en zyn hoofd viel achterover op zyn kussen. Martha legde spoedig haer kind in het naest het bed staende wiegsken en snelde haren vader ter hulp; doch zy kwam te laet: Pieter Dorpat hoeste niet meer, zyn aengezicht had eene vale lykkleur, en zyne borst liet het pynelyk gereutel eens stervenden hooren.

- Dood! - gilde Martha gansch ontsteld, - Dood! ik heb hem vermoord!

En snikkend wierp zy zich op haren stervenden vader dien zy, terwyl zy hem wanhopig omarmde en zoende, met hare tranen bevochtigde.

Johan Van Rotterdam.

(Wordt voortgezet.)