De Vlaamsche School. Jaargang 2

Geschiedenis der regering van Maria-Theresia in de Oostenryksche Nederlanden.
Fragment.

Plechtige intrede der aertshertogen Karel van Lorrynen en Maria-Christina te Brussel. - Huldiging van Maria-Theresia als hertogin van Braband, Limburg, enz. - Algemeene vryheden der Oostenryksche Nederlanden. - Blyde Inkomst. - Vertegenwoordiging. - Derde staet. - Voorrechten der provinciale Staten. - Algemeen opperbestuer: de landvoogd, de raed van State, geheime raed, raed van 's lands inkomste, enz. - Rechtsgeding.

Den zes-en-twintigsten meert 1743, hadden de straten van Brussel een feestelyk aenzien; de huizen waren met groenplanten en veelkleurige wimpels behangen, en de voorname straten en openbare plaetsen afgesloten door ryke praelbogen, versierd met de afbeeldsels der landvoogden of vernuftige zinnebeelden. Alzoo zag men op den zegeboog, door het Smedersambacht opgetimmerd, Vulkaen onder zyne mythologische eigenschappen afgebeeld; op dien der Brouwers, Bacchus en engeltjes op groote biertonnen gezeten, en een gevleugelden Mercurius op dien der Merceniers; doch de meeste der ambachten waren door hunnen beschermheilige vertegenwoordigd. Op de groote Merktplaets, recht vóor het stadhuis, had men een kostelyken fluweelen troon opgeslagen, boven de beeldtenis der koningin Maria-Theresia; de burgemeester der natiën, aen het hoofd van de vyf leden der stad, hield er de eerewacht. Eene ondoordringbare volksmenigte stroomde de Lakensche poort uit, en bleef bewonderend staen by de engelsche blauwe lyfwacht, welke in de weiden nevens de Brusselsche Vaert en Groendreve in slagorde stond.

Ten half dry des namiddags kwamen verscheidene rytuigen, door postiljons voorafgeloopen, den Mechelschen steenweg opgereden. - Het waren de aertshertogen Karel van Lorrynen en zyne doorluchtige echtgenote Maria-Christina, Maria-Theresia's zuster, tot landvoogden over de Nederlanden benoemd.

Onder het gebulder van het kanon en het lang gejuich der menigte, stapten de vorsten uit hun rytuig en begaven zich in eene prachtige, aldaer verveerdigde logie. Middelerwyl de prins Karel door de gevolmagtigde ministers en hoogere staetsbeambten verwelkomd werd, verwisselde de aertshertogin hare oostenryksche kleeding tegen eene nederlandsche dracht. Alzoo wilde het een zonderling gebruik. Onze voorouders bedoelden misschien door deze plechtpleging, dat de vreemde bestierders zich naer inlandsche zeden en gebruiken moesten plooijen en het oude voor het nieuwe vaderland vergeten.

Na de engelsche blauwe lyfwacht in oogenschouw te hebben genomen, begaven zich de landvoogden, in eene praelkoets, hun door Brussel geschonken, in stoet stedewaerts. Het magistraet wachtte hen op aen den uitersten scheidspael van het stadsgebied. De groote pensionnaris bood den aertshertogen de hulde der hoofdstad aen, waerna de burgemeester van Delft, de knie buigende, hun op eene zilveren schotel de sleutels der stadspoort overhandigde. Een weinig verder sloten zich de dekens der ambachten, eene wassen keerse in de hand, en ieder begeleid door twintig gewapende gildebroeders, aen den stoet, en vervingen de eerewachten rond het vorstelyk rytuig. De overige leden der ambachten en gilden, in hunne gewoone wapenuitrusting, stonden in ongebrokene keting, van af de stadspoorten tot aen de groote deur der hoofdkerk. De kardinael van Alsace, omringd door zyn kapittel, ontving er de aertshertogen, en hief, ter verwelkoming, het Te Deum by het hooge altaer aen.

By het eindigen des lofzangs begaf zich de stoet naer het paleis van Oranje, sinds het afbranden van het hertogelyke in 1731, het gewoon verblyf der landvoogden. Gedurende dry dagen, werd deze plechtige intrede met uitbundig verheugen gevierd: vreugdevuren werden aengestoken, de gevels der huizen verlicht, de eigenaerdige brabandsche Ommegangen doorliepen de stad, en overal werden prachtige feesten en tooneelen de toegeloopene menigte aengeboden. De aertshertogen ontvingen menig kostelyk geschenk uit de provinciën, en de dry Staten van Braband stemden in hunnen geestdrift eene gift van vyf-en-veertig duizend guldens¹.

Deze feesten werden welhaest opgevolgd door andere, minder luisterryk misschien, maer van hoogere staetkundige bediedenis.

Den twintigsten april had de huldiging plaets der koningin Maria-Theresia als hertogin van Braband, Limburg en het Land van Overmase. In den morgen werd de prins Karel door den adel, de Heerenstaten en de afgeveerdigden der hoofdsteden, in plechtigen stoet, naer de kerk St-Ter-Goelen geleid. By zync intrede hief de kardinael van Alsace, primaet van België, het Veni-Creator aen, en zong vervolgens de misse aen een altaer, in den middenbeuk voor deze omstandigheid opgericht, bygestaen door de abten van Park, van Villers, van St-Bernaert

1 Loovens, Practyke, stiel ende maniere, enz. - Brussel, 1745, d. I. bl. 452-453. - Histoire de la ville de Bruxelles, pur Wouters, t. II, ch. XVI.

[p. 103]

en Vlierbeeck, wien dit voorrecht, door byzondere charters, was toegekend. Na deze voorafgaende geestelyke plechtigheid, naderde de kardinael de knielbank des hertogs, en eischte hem op, met de hand op het H. Evangelieboek, in name van hare Majesteit, de voorrechten en vryheden der brabandsche geestelykheid te bekrachtigen.

By het verlaten der hoofdkerk, begaf zich de prins Karel en zyn talryk gevolg naer de Kaudenbergplaets, waer hy door den grave van Neny, sekretaris van den geheimen Raed, ontvangen werd. De landvoogd beklom den prachtigen troon, in het midden der plaets opgeslagen, en zette zich met ontdekten hoofde in een zetel, achter eene prachtige tafel met gouden laken behangen en waerop het H. Evangelieboek berustte. Zyn gevolg rangschikte zich op de treden des troons, en de Heerenstaten van Braband namen plaets ter rechterhand op de hun voorbestemde zitbanken; de Heerenstaten van Limburg aen de linkerhand. Aen hun hoofd stonden de markies van Wemelen, met den standaerd van Braband, en de hertog van Ursel, met het zweerd van Staet.

De hertog dekte zich het hoofd; alleenlyk de leden der Staten volgde dit voorbeeld na, en drymael riep de eerste wapenkoning: stilzwygenheid!

Alsdan nam de landvoogd het woord en verzekerde de omstanders van de moederlyke bezorgdheid, liefde en jonste van hare Koninglyke Majesteit voor hare onderdanen; ook zou zy niets verwaerloozen om het welvaren harer erfelyke landen te vermeerderen.

De pensionnaris Van den Broeck antwoordde hierop door het betoog van de gevoelens van verkleefdheid en getrouwheid aen Maria-Theresia en de landvoogden, en eischte eindelyk den prins Karel op, om den Heerenstaten, zyne brieven van volmacht te toonen. Op bevel des hertogs, werd onmiddelyk van deze volmacht lezing gegeven, daerna door de leden der dry Staten het handteeken van Maria-Theresia bezichtigd en voor echt verklaerd. Na het volbrengen dezer plechtplegingen, waerborgen der vryheid, gaf de vertegenwoordiger der Staten lezing der blyde inkomst met de toevoegsels van Filips-de-Goede en Karel V. Onder deze lezing naderde de bisschop-primaet van België, den landvoogd tot vyfmael toe, en bood hem het H. Evangelieboek aen, en iedermael zwoor de aertshertog, rechtstaende en met ontdekten hoofde, de volksvryheden te zullen handhaven⁽¹⁾. Na het uitspreken van den laetsten vorstelyken eed, klommen de Heerenstaten, éen voor éen, op den troon, en legden in handen des landvoogds, zoowel in hunnen naem als in dengene des volks, de beloften van getrouwheid af, die zy hunnen nieuwen vorst verschuldigd waren. Alsdan riep de wapenheraut: Lang leve Maria-Theresia, koninginne van Hongarië en Bohemen, hertoginne van Braband, van Lothryk, markiezin van het H. Ryk!

En de omstanders herhaelden: lang leve Maria-Theresia! onder het geschal der trompetten, het luiden der klokken en het gebulder des kanons. De heeren van finantiën wierpen gouden, zilveren en koperen zaeipenningen, met de beeldtenis der Oostenryksche Vorstinne, onder de juichende menigte. Gedurende twee dagen werd de huldiging door volksfeesten gevierd en gansch de Nederlanden kond gemaekt, en later, in de overige provinciën, of wel door den landvoogd zelve, of wel door byzondere gevolmagtigden hernieuwd⁽¹⁾.

(Vervolg hierna.)

L. Van Rucklingen.

(1) Deze eed werd in brabandsche en burgondische tael (vlaemsche en fransche) voorgelezen.

(1) Relation de la cérémonie de l'inauguration de S.M. Marie-Thérèse, etc., faite à Bruxelles, le 20 avril. - Gand. Myer. - Loovens. Historische inleyding tot de Blyde Inkomst. - Loven, 1791, bladz. 535 en volgende.