De Vlaamsche School. Jaargang 2
(1856)– [tijdschrift] Vlaamsche School, De–
AuteursrechtvrijI.Wat juichstem gaet daer op in gansch Europe?
En vormt, zich steeds verbreidend, een akkoord,
Een zang van geestdrift, dankbaerheid en hope,
Die galmt van oost tot west, van zuid tot noord?
‘'t Is vrede! vrede!’ rolt het door den hoogen,
Op zoo verrukkend en zoo grootsch een toon,
Dat de engelen, van uit hun sterrenwoon,
Op de aerde neêrzien met bewondrende oogen,
En fluistren: ‘Hoor! hoe schoon! hoe godlik schoon!’
En echter, boven al die jubelgalmen,
- Dankoffer, dat als geurge wierookwalmen
| |
[pagina 99]
| |
Zich opheft tot den God des vredes, - klinkt
Een hymne, blyder dan de blyde chooren,
Die gansch een halve weereld thans laet hooren:
En, luistert! het is Belgies Maegd die zingt!
| |
II.Dan eindlik, - dus vangt ze aen, - was de yzren keten
Der weerelddwinglandy, door Godes hand,
In eene laeste worstling stukgereten;
En gy waert vry, myn Belgenland.
Vry! na dat ge, in 't voortwentelen der tyden,
Nooit ongestoord u zelve wezen mocht,
Maer steeds met dwang of staetslist hadt te stryden,
Die u aen vreemden vast te kluistren zocht!
Vry! en met de eigen stam- en taelgenoten,
Van wie, voor eewen, Spanjes overmacht
U scheurde, weêr in een band omsloten,
Weêr tot een volk, een Neêrland saêmgebracht!
O! grootsch en prachtig zou uw toekomst wezen!
En menig volk, wen 't al den luister zag,
Waermeê uw jonge zon was opgerezen,
Sprak nydig: ‘Dat voorspelt te schoon een dag!’
Doch ziet! - daer groeiden dreigende onweêrswolken,
Uit 's vorsten onvoorzichtigheid geteeld;
Daer brak de bliksem los, en in twee volken,
In Bat en Belg, lag Neêrland weêr verdeeld!
‘En nu, wat zult gy, losgescheurde Belgen?’
Zoo sprak Europa, wreevlig en ontroerd;
‘Wat zult gy, na het roekeloos verdelgen
Des bands, in myne wysheid saêmgesnoerd?’
En Belgie deed den raed van zyne wyzen
Vergaedren; - en daer zag me op 't rookend puin
't Gebouw van eene niewe grondwet ryzen,
Stout als een droom en stevig als arduin.
En schoon was 't, 't volk zich hoopvol te zien scharen
Rondom die Ark, op eigen macht gesticht,
Met vryheid en gelykheid voor pilaren,
En koningschap ten schut en evenwicht.
Doch, nu 't gebouw der grondwet was voltrokken,
Wie zou hy zyn, die, in de goede trouw
Des jongen volks berustend, onverschrokken
Den aengeboden troon beklimmen zou?
Geen dorst er zich een kroon op 't voorhoofd zetten,
In bliksems der omwenteling gesmeed;
Geen wou een scepter daer, waer 't volk zyn wetten
Nog hooger dan den scepter gelden deed.
En velen schudden twyflend reeds de hoofden,
Stil mompelend: ‘Dat Belgie weêr verdwyn'!
Uitzinnig, wie zyn grillen ernst geloofden!
't Wordt nooit bestand om eigen volk te zyn!’
Dan eindlik was er een, die toch de weerde
Doorzag van 't vrye volk, dat hem een kroon
Kwam bieden; kalm en vast sprak hy: ‘'k aenveerde!’
En Coburg, de uitverkoren, klom ten troon!
Hy klom ten troon, ontstuwd van 't bly gewemel
Des volks, wiens hert zyn vaderblik reeds won;
Hy klom ten troon, ten aenzien van Gods hemel,
Ten aenzien van Gods vrye en heldre zon.
En daer, den blik de toekomst in geslagen,
Daer zwoer hy 't onafhanklik volksbestaen,
's Lands wet en rechten houw en trouw te schragen;
En ving zyn zware taek van Koning aen.
| |
III.'t Vierde eener eeuw is sinds dien dag verzwonden;
En ziet! - op d'eigen troon, waer hy weleer
Voor God en volk zich plechtig heeft verbonden,
Om wet en vryheid gaef en ongeschonden
Te houden, staet thans de Uitverkoren weêr!
Wat mag er omgaen in dat vorstlik herte,
Wanneer hy daer, tot in de verste verte,
Zyn volk, uit alle streken, vóor zyn voet
Te saêm gevloeid, gelyk een zee ziet wemelen,
Wier golfgebruisch tot in de hoogste hemelen
Een enklen kreet van dank weêrschallen doet?
Wat mag Hy voelen, als Hy voor zyne oogen
Die vyf en twintig jaren, in 't verschiet,
Als englen hand aen hand voorby gevlogen,
Hem beurtlings groet en dank toewuiven ziet?
Als Hy al d'arbeid, dien zyn hand verrichtte,
Al 't goede, dat zyn hert en wysheid stichtte,
Onmeetbaer en helschitterend vertoog,
Voortwentlen ziet voorby zyn zielenoog?
Als Hy die grondwet ziet, tot merg en leven
By elken Belg vergroeid, en in zyn hand
Steeds onvervalscht en onvermengd gebleven,
Wat daer rond ons verwoei als stuivend zand?
Dat leger, eens schier 't meêly van Europe,
Thans Belgies steun en trots en vaste hope?
Den landbouw, overal den schoot der aerd'
Een dubblen schat ontwoekrend, en zelfs heiden,
Waer nimmer oog een grasspriet had ontwaerd,
Plots als hertooverend in malsche weiden?
Den handel, uit zyn doodslaep opgewekt,
Gekweekt, gesterkt, en die naer alle landen
Der weereld thans zyn reuzenarmen strekt,
Die Belgies boôm met overvloed bedekt,
En Belgies trouw beroemd maekt zelfs op stranden,
Waer Belgies vlag voorheen nooit werd ontdekt?
De nyverheid, die, hier in 't zwerk gestegen,
Hem zwarte wolken smook en stoom ontvouwt,
Om ze over 't land in een onzichtbren regen
Neêr te doen droppelen van weelde en goud;
En elders, 's aerdryks ingewand aen 't plonderen,
Geheele bergen schats te voorschyn wroet,
Of 't schuimend erts in d'eeuwig-laien gloed
| |
[pagina 100]
| |
Kneedt tot metael, dat moord en dood gaet donderen
By vreemden, wyl 't by ons alleen de wonderen
Van vrede en vlyt verduizendvoudgen moet?
Dat net van sporen over 't land geslagen,
Langs waer beschaving daegliks hand aen hand
Met welvaert, als op vleugelen gedragen,
Den vollen horen uitstort te allen kant?
Die steden, onbekwaem om nog te omvatten
Al wat daer in hun binnenst zwermt en broeit,
En die, d'al te engen gordel uitgegroeid,
Hun muren breken en het veld in spatten?
De kunst, op eens als uit heur graf ontwaekt,
En die, hier Grétry's palm op niew veroverend,
Daer Rubens' kleurenpracht op 't doek hertooverend,
't Klein Belgie weêr het groot Kunst-Belgie maekt?
De wetenschap bezy de kunsten pralend?
Het onderwys, van boven tot beneên
De maetschappy als zonneglans doorstralend,
Licht voor den geest en gloed voor 't hert meteen?
Heel 't volk als toonbeeld van gezonde rede,
Van orde en vlyt Europa voorgesteld;
En Hem, wien 't volk zyn heil dankt en zyn vrede,
Als aller vorsten toonbeeld steeds vermeld?
O! wat een stroom van hemelzoet gevoelen,
Vorst! moet op dezen stond u 't hert doorwoelen,
Wanneer Gy, van den troon waerop Ge staet,
Heel die ontelbre reeks van zegeningen,
Die Gy naest God den lande deedt ontspringen,
Zóó door uw vreugdetranen gadeslaet!
| |
IV.Gedenkt u 't nog, o Vorst? - De hand des Heeren
Scheen van Europa weggegaen;
Waer troonen stonden, brak plots een volkaen
Zyn krater open, om ze te verteeren;
't Was of in 't buldren van een laetst orkaen
Heel de oude weereld, met Gods vloek belaên,
Instorten ging en 't onderst boven keeren,
Om uit heur wrakken nooit meer op te staen.
En 't onweêr loeide in 't zuid, in 't oost, in 't noorde;
Slechts boven 't kleine Belgie bleef er daer
Eene enkele slip van 's hemels blauw, langs waer
Nog de oude vredezon op de aerde gloorde.
Doch nader, nader rukte 't stormgevaert';
En holler klonk de donder steeds in 't zuien;
En eindelik, daer kwamen ook zyn buien
Hun reuzenkop op Belgies kimmen kruien:
Eén vorst nog was er daer, die bleef gespaerd!
En Gy, o Vorst, vóor dat de storm uw kroone
Vergruizlen kon, Gy staptet van den troone,
En spraekt tot uwen volke: ‘Kindren, hoort!
Daer wordt een kreet van wraekzucht en van moord
Rondom alwie een scepter voert, geheven;
Indien u zulks mag rust en vrede geven,
Ik leg vrywillig kroon en scepter neêr!
Myn Belgenland gelukkig te zien leven,
Is 't eenig heil dat ik van God begeer!’
En toen - o schouwspel nooit gezien te voren! -
Toen riep heel 't land als met een stemme: ‘Neen!
Neen, Leopold! Gy blyft onze uitverkoren!
Wat daer ook zwets' van vryheid om ons heen,
Wy blyven U en Gy blyft ons behooren,
Want Gy en Belgies vryheid zyn slechts éen!’
En daer mocht gy uw volk, by gansche stroomen,
Uit elken hoek des lands tot U zien komen!
En - Vorst, gedenkt U 't nog? - de jubelkreet
Van zyne liefde kwam U toegevaren,
Zoo machtig, dat hy U onwillig deed
Neêrdalen tot in 't midden zyner scharen.
En daer - daer had u 't volk in 't einde alleen;
Daer stormde 't door geleide en wachten heen;
En als van eenen enklen wil bewogen,
Daer woelde 't plots uw rytuig in den hoogen,
En joelde, en toog u voort tot vóor 't balkon,
Van waer uw Gade en uwe kinderen zouen
Meê in uw zege deelen, en aenschouwen
Hoe 't Belgisch volk zyn Vorst beminnen kon!
O! toen gy na dien dag U neêr gingt leggen,
Vermoeid en duizlig van al 't heilgenot,
Wel mocht Gy met een traen in de oogen zeggen:
‘Dank voor dien schoonsten dag myns levens, God!’
| |
V.En toch, o Vorst, toch is de dag van heden
Nog zegeryker voor uw hert, niet waer?
Toen was er over U en 't land gevaer,
Dat moest bevochten worden of verbeden;
Maer thans, zy denkt slechts aen haer vreugd, die schaer,
Die wolk van liefde, uit heel den lande daer
Rond uwen troon blyruischend saêmgegleden!
En zie, hoe in de menigte elk gelaet
Een zelfde strael der ziel uitschittren laet!
Zie daer dien landman! - Uit zyn kloeke trekken,
Hoe bruin en hard ook, laet het zich ontdekken,
Dat hy bewogen zegt in zyn gemoed:
‘Ja, 'k dryf de ploeg al zingend door de voren;
Ik zaei, en zwoeg, en slaep, en laet myn koren
Maer groeien lyk onz' Heer het groeien doet,
Verzekerd dat nooit roof of oorlogsplagen
't Vernielend van den akker zullen vagen:
En Hy, wiens wyze hand, zoo elk gevaer
Onzichtbaer afweert, is die Koning daer!’
Zie gindschen forschen ambachtsman daer neven!
Hy houdt zyn zoon met de eene hand omhoog
Op zyne breede schouderen geheven;
En, wyl hy zich in stilte een traen uit de oog
Wegvaegt met de andre: ‘'t Waren harde tyden,
Zoo klapt hy, - schaersch het werk, en duer het brood:
Maer toch, wyl 't elders woelde of meê ging stryden,
Wist die daer ginds van ramp ons te bevryden,
En dacht Hy slechts aen 't beetren van 's volks nood!
| |
[pagina 101]
| |
Ja, jongen, kyk maer goed! en tracht te onthouwen
Hoe of zoo'n Koning-vader er uit ziet;
Want iedereen heeft in zyn leven niet
Als wy 't geluk zyn wedergâ te aenschouwen!’
En, midden in het joelend volk, dat daer
't Gevoel zyns herten zoo eenvoudig-waer
Met blik of woord verkondigt, zie dat wezen,
Waer diep nadenkende ernst op staet te lezen!
Het is een vreemde; en hoor! wat daer zyn mond
Ontglipt, terwyl hy droomend blikt in 't rond:
‘Weleer, toen vryheid in zoo vele landen,
Rondholde met de wraektoorts in de handen,
Stak ze ook van ver de vuist naer Belgies kroon
Bedreigend uit; - maer 't klonk haer toe: Verwoede,
Uw weg is niet langs hier! want al het goede
Dat gy kunt schenken, bloeit hier reeds, in hoede
Der wysheid zeetlend op des vorsten troon!
Thans zit byna alom de vryheid, boetend
Om 't blind vergryp, en zich de borst doorwroetend
Van schaemle en spyt, met boeien om de leên,
Doch, waer heur zon ook taende of zonk in 't duister,
Nog altoos straelt ze op Belgie haren luister,
Weldadig koestrend, neêr zoo als voorheen!
En zelfs, wyl uit den vreemde een reuzenvinger
Haer aenwyst, by 't gemor: “Dat is me een hinder,
En moet naer mynen wil en wet verplooid!”
Daer klinkt het plechtig-grootsch ten antwoord: “Nooit!”
En, wat men ook op koningen moog smalen,
Voorwaer, 't is wel uw koning, Belgenland!
Wiens altyd vaste en onverschrokken hand
Zoo onverdoofd uw vryheidszon doet pralen!
Het is wel Hy, die 't roer in handen heeft,
Wiens kloek beleid u dus langs blinde klippen
En kolken over 't eenig pad doet glippen
Dat naer de haven: vrede in vryheid, streeft!’
| |
VI.En wyl dus in de opeengepakte scharen,
Onmeetbaer hoofdgewriemel, - elke mond
Op eigen wys den lof van Hem verkondt,
Op wien alle oogen zacht-bevochtigd staren,
Stapt daer het priesterchoor, met trage schreên,
Ten altaer op, en knielt, en roept bewogen
Den zegen van den Koning uit den hoogen
Neêr over dezen koning van beneên.
En, als een windruk door de korenaren,
Als 't vlamgesis in 't dorgeschroeide kruid,
Zoo komt op eens, voortslingrend door de baren
Des volks, een rilling door elks hert gevaren:
En allen steken plots de handen uit
Naer hunnen Vorst; - en, in de onmeetbre ronde
Stygt daer een zelfde galm uit elken monde,
Een galm, die, als een buskruidmyn ontknald,
Op eens tot in de hoogste heemlen schalt,
En, weêr teruggekaetst, en nederdalend
Op 't land, voortdondert over dorp en stad,
En daer van elke borst weêr wordt hervat,
Om zoo steeds groeiend en zich steeds herhalend
Een choor te vormen, dat heel 't land doorklinkt,
En tot een bede samensmilt en zingt:
Zegen, zegen
Dale, o Heer!
Uit uw hand als milde regen
Over Belgies koning neêr!
Laet hem nog den zonen leeren
Zyner zonen, hoe men 't Land
Vroed en liefdryk moet regeren,
Met de vryheid hand in hand!
Laet op 't hoofd van al de zynen,
Vroeg en spâ,
't Zonnelicht van uw genâ
In zyn volste volheid schynen!
God der Volken, hoor ons' stem!
Vorst der Vorsten, hoor ons bede
Over Belgie eendracht, vrede!
Heil en zegen over Hem!
En ziet! - terwyl die luide jubelgalmen
In golven harmony ten hooge walmen,
En zwellend steigeren van sfeer tot sfeer,
Daer oopnen zich op eens de hemelzalen,
En, in 't wytvlottend kleed van gloriestralen,
Komt daer een Engel langzaem nederdalen!
En, Belgen, knielt! Vorst, kniel met de uwen neêr!
't Is Zy, naer welker graf wy alle dagen
Nog 't offer onzer liefdetranen dragen;
't Is de Engel der vertroosting, die weleer
Met ons, in 't hulsel eener vrouwe, leefde,
Maer die op zeekren nacht door 't zusterheer,
Wen 't dartlend over Belgies hoven zweefde,
Meê werd teruggelokt naer eigen sfeer!
't is Vorst, uw ga! 't is, kinderen des Vorsten,
Uw moeder, die in moederlike min
U heeft gekoesterd aen heur moederborsten;
't Is, Belgie, uw Louise, uw Koningin!
En ziet! - als toen zy leefde, blikt zy neder
Op 't volk en op de Haren, eindloos teeder,
En strekt de handen uit, en bidt, bidt lang,
En vaegt een hemeltraen zich van de wang;
En, Belgies beden in heur schoot vergârend,
En dan nog eens zoet-lachend ommestarend,
Daer stygt ze, stygt ze omhoog, tot vóor Gods troon
En lispelt daer daer op engelzoeten toon:
Zegen, zegen
Dale, o Heer!
Uit uw hand als milde regen
Over Belgies koning neêr!
Laet hem nog den zonen leeren
Zyner zonen, hoe men 't land
Vroed en liefdryk moet regeren
Met de vryheid hand in hand!
Laet op 't hoofd van al de zynen,
| |
[pagina 102]
| |
Vroeg en spâ.
't Zonnelicht van uw genâ,
In zyn volste volheid schynen!
God der volken, hoor hun stem!
Vorst der Vorsten, hoor myn bede:
Over België eendracht, vrede!
Heil en zegen over Hem!
Jan Van Beers.
|
|