De Vlaamsche School. Jaargang 2

Merkweerdigheden van Italie.

Assise.
(Vervolg en slot. Zie 2^den jaergang, bladz. 45).

Toen wy dit heiligdom bezochten, was er juist de avonddienst begonnen. Van uit hunne gestoelten hieven de kloosterlingen dien statigen zang der vesperpsalmen aen, die, begeleid van zware en slepende orgeltoonen, zoo harmonisch het stille tempelruim doorgalmde, dat hetzelve gansch zyn schoon aen de schoonheid dier heilige muziek als scheen te ontleenen. Dit plechtig kerkgezang en de kalme aenblik van die talryke volksschaer, die, in het midden des tempels neêrgeknield, als opgetogen hare stille bede daer ten hemel zond, lieten ons in de diepgeroerde ziele eenen indruk na, die ons voor immer de kortstondige oogenblikken, in dit heiligdom doorgebracht, tusschen de zaligste onzes levens zal doen herinneren.

Daer die kerk, als patriarkale basiliek, geestelyke voordeelen geniet die haer in aenbelang boven de voornaemste tempelen der Christenheid mogen verheffen, is zy verplicht den eeredienst, er in geplogen, op eene wyze uit te voeren, die allezins in verband staet met den ongemeen hoogen rang dien zy boven alle andere mag bekleeden. Zoo is haer bestuer gelast van op koste des kloosters bestendig ten behoeve der kerkplechten, die er dagelyks 's morgends en 's avonds plaest grypen, een even zoo talryk choor van zangers en muziekspelers in te onderhouden, als men er te Rome in den Sint-Pieters tempel, in de patriarkale hoofdkerken van San Giovanni di Latrano, Santa Maria Maggiore kan ontmoeten. Ook hoort men er dagelyks, door gansch het jaer, een muziek uitvoeren, dat ontegenzeggelyk, om het plechtige en het uitmuntend schoone der voordracht, ditgene te boven gaet welk wy, Belgen, in die steden onzes vaderlands, waer men de kerkplechten met zoo welverstanen luister ziet verrichten, op de hoogste feestdagen mogen bewonderen.

Op den achtergrond van de kapelle des heiligen Kruizes geven twee poorten toegang tot de gaenderyen van een dubbel gotisch klooster, langs welke men in eene vlakte komt, die zichtbaer ten kerkhove ingericht, dan ook als hun Campo santo gehecht is aen het Franciskanerklooster, waervan wy hier gewagen. Wederom is dit eenzaem doodenveld dermate ingericht dat het mag gelden als een nieuw bewys van de grootschheid en de ongemeene kunstpracht waermede het alles hier is gesticht geworden.

Terwyl men in de sakristy de schoone frescoschilderingen van Giorgette, San Franco's leerling, mag bewonderen, kan men er tevens een aental voorwerpen bezichtigen, die aen de nagedachtenis des H. Franciscus, hun vorig eigenaer, een aenbelang ontleenen, om welk ze inderdaed verdienen opgesloten te worden in die kostbare gouden of zilveren bewaerkassen, waerin men ze ziet berusten. Tusschen die hoogvereerde overblyfsels des grooten heiligen, merkt men byzonder den tekst eener zegening aen, die van de hand zelve des stichters der Franciskanerorde, met een slach van rooden inkt, is geschreven geworden; - een handschrift door den gelukzaligen Leo, Franciscus geheimschryver en biechtvader, welk van dezen tweeden als breviarium werd gebezigd; - de kleederen welke hy droeg, alsmede zyn hoogstgelykend portret door zyn tydgenoot Giunta Pisano uitgevoerd.

De opperkerk, zoo als wy zegden, luister en glansvol boven den benedentempel ryzend, verwezenlykt in de orde der bouwkundige begrippen eene der stoutste uitvoeringen, die ooit door het machtigste kunstenaersbrein mochten worden uitgedacht; de onvergelykbare schoonheid, die gansch hare massa kenschetst, mag zy als heerlyk kenmerk op hare minste deelen behouden.

De schilderingen op gewelf en ramen mogen echt voor bewonderensweerdig doorgaen. Jammer, dat by duer van jaren er merkelyke beschadiging mocht aen ervaren, die tot heden nog niet is hersteld geworden.

Wy gewaegden daer zoo van dezen tempel als bestaende uit twee opeen gebouwde kerkgevaerten; doch wanneer men onder de aerde, langs marmeren trappen, in hare breede ontzaggelyke diepten daelt, en deze onder het dubbel opzicht van bestemming en kunstweerde gadeslaet, moet men bekennen dat daér, ter plaetste, niet twee doch wel dry tempelen zich bevinden.

Korts voór zyn overlyden had de H. Franciscus aen zyne kloosterbroeders den vurigen wensch geuit van te mogen begraven te worden buiten de stadsmuren, naby een heuvel, waer de lyken der gerechte euveldoeners als hunne prooi den roofdieren werden toegeworpen, en welke om die reden de helleheuvel was geheeten. In zynen ootmoed had de vrome man zich met de eerlooste verworpelingen gelyk gesteld; doch daer het immer waer blyft, dat de Opperrechter aller daden zoo wel

[p. 55]

den ootmoedige verheft als hy de machtigen en verwaenden vernedert, moest die wensch des heiligen, om dus van allen roem verstoken te blyven, in zekeren zin de reden worden die hem na zyne dood zulk eene glorie deed ervaren, als welke nooit de nagedachtenis eens menschen hebbe mogen omglansen. Inderdaed! in steê van het afgebeden schandgraf, gewerd hem eene domkerk tot tombe, die prachtig onder de prachtigste van gansch de christene wereld opryst; - in stêe van het ravengekrysch, welke de heilige ruste zyner assche had moeten stooren, galmen, deze ter eere, de verrukkende toonen eener hemelsche muziek; en waer de beul dit kostbaer overschot des grooten mans tusschen het rif der euveldoeners hadde moeten bewaren, waken thans, in hunne verhevenste vormen verwezenlykt, de godvrucht en de edele kunst, als de schutsengelen, alleen weerdig om onder het oog des Heeren de jongste rustplaets te overschaduwen van dien man, die in zyn leven het plegen der deugd tot den hoogsten graed des heldenmoeds had weten op te voeren.

Niet altoos heeft het lichaem des H. Franciscus in die domkerk berust, waerin het op heden de geloovigen uit alle gewesten der aerde komen vereeren. Immers, vooraleer die trotsche kerk was opgebouwd geworden, had men het voorloopig in een Clarissenklooster aen de hoede toevertrouwd dier heilige maegden, welke Franciscus voor zyne geliefdste dochteren in den Heere had willen erkennen. Doch toen de groote tempel gansch voltooid ter zyner eere was opgerezen, werd het heilige overschot van uit zyne nederige rustplaets overgevoerd in het grootsche kerkgevaerte, welk hem sints in het verloop der eeuwen ter tombe moest verstrekken. Het plecht dier roemruchtige overvoering werd gehouden op den 25 mei 1230, zynde ten dien jare de vooravond van het Sinxenfeest. Nog gewagen Assise's jaerboeken van den ongemeenen luister, welke er dagen lang, ter gelegenheid dier gelukkige inhuldiging, in het geven van allerhande feesten door het hoogere staetsbestuer werd ten toon gelegd. Doch wat die plechtige herinneringen voor den geloovige onzer dagen hoogst belangryk en indrukwekkend maekt, is er uit te vernemen hoe het volk van alle land en rang, by ontelbare scharen, naer Assise kwam toegestroomd, om de heilige relikwiën van den grooten dienaer Gods met hunne vreugd te komen huldigen. Gelukkige tyden, waerin aller hert de verheerlyking der deugd zoo deelnemend mocht staen, en waerin de nagedachtenis van een armen monik, om zyne zedige vroomheid, hooger mocht worden geschat en den luister van de grootste heldennamen der aloudheid mocht overglansen.

Ch. Vanden Nest, priester.