De Vlaamsche School. Jaargang 1

[p. 177]

Een oogslag in de algemeene Nyverheidstentoonstelling van Parys 1855.
(Vervolg. Zie bl. 169.)

Vereenigde-Staten van Noord-Amerika.

De Vereenigde-Staten

inwendige van den middelbeuk van het hoofdgebouw.

hebben geheel Europa door den roem van hunne macht doen weêrgalmen; de ondergang die hen bedreigt, is nogthans niet verre verwyderd. Zy wederstaen aen de ontbinding alleenlyk door hunne uitgestrektheid. Hunne groote steden zyn eene luisterryke verwezentlyking van het afschuwlykste materialismus. Hunne grootheid spruit voort uit den rykdom van hunnen grond, en bygevolg uit hunnen uitgebreiden koophandel van onverwerkte stoffen. De nyverheid, die weegschael van de beschaving der volkeren, geeft maer weinig gewicht in de Parysche tentoonstelling aen den voortgang der Yankees; hetgeen zy ons voorstellen, is niets dan eene verre nabootsing der Europische werken. Die natie, met alle hare levendige krachten, met hare paradoxale ontwerpen, kon nauwelyks 5000 inzenders vereenigen, in hare mislukte tentoonstelling van 1853. Uit de schandige vlek

uitwendige van het bygebouw.

der slaverny, die nog op de zuidelyke provinciën kleeft; uit de bloedige twisten tusschen de nieuw aengekomene landverhuizers en de van ouds gevestigde landslieden; uit de onmacht der rechtbanken, die de grootste misdaden ongestraft laten doorgaen, moet vroeg of laet de slag losbersten die de sterrenschild zal verbryzelen.

Oostenryk.

Uit verschillende volkeren samengesteld, legt dit ryk eene groote menigte van onderscheidene nyverheidsstrekkingen aen den dag. In het algemeen is het op de hoogte van den Europischen vooruitgang voor de nieuwe uitvindingen; het behoudt zynen alouden roem voor de andere en wel byzonder voor de Boheemsche kristallen en de voortbrengsels zyner mynen. Zyne duitsche provinciën hebben in hunne tentoonstelling den algemeenen aerd der Staten van den Duitschen Bond.

De voortbrengsels der oostenryksche provinciën van Italië getuigen den geest van een volk welk meer tot kunst dan tot nyverheidswerken is genegen.

De chemische voortbrengsels, in groote menigte, geven de buitengewoone vordering te kennen, door Oostenryk in dit moeijelyk vak bekomen.

Deze natie moet eene groote consommatie maken van pypen en gaenstokken, daer deze artikelen eene der uitgebreidste plaetsen van hare tentoonstelling bekleeden.

De ongelooflyk goede koop harer voorwerpen van quincaillerie, aerdewerk, gereedschappen, wynen, gewevene stoffen verdient door de vreemden in aenmerking genomen te worden.

Koningryk België.

Vaderlandsliefde kan verblinden, maer de cyfers in de lyst op bladz. 171 aengehaeld, verheffen België in de Parysche tentoonstelling, evenredigerwyze zyner uitgestrektheid en bevolking, op den eersten rang nevens de verst gevorderde Staten. Frankryk, op welks grond de tentoonstelling plaets heeft, moest er noodzakelyk het grootste deel aen nemen; het telt 11,000 tentoonstellers, en België 700; dit geeft ongeveer eene verhouding van 1 tegen 16; doch Frankryk bezit omtrent tienmael zooveel inwooners als België, dus is het evenredig betrek gelyk 1 tegen 16; doch Frankryk, dat in zyne eigene tentoonstelling elf duizend fransche inzenders verzamelde, zond er maer 1700 naer de engelsche

[p. 178]

van 1851, nauwelyks een vyfde van zyn getal in 1855.

Frankryk beslaet in de zalen der tentoonstelling van 1855 eene oppervlakte van 46 duizend meters; België 5 duizend, dus meer dan een tiende van het fransch aendeel. In de zelfde verhouding is de belgische afdeeling de volledigste in alle klassen van produkten vertegenwoordigd. Door natuer rykelyk bevoordeeld met stoffen van eerste noodzakelykheid, yzer en steenkoolmynen, is de Belg in het geval van eenen goeden schranderen werkman, die, zonder groote kapitalen, door zyn vernuft en werkzaemheid, zich tot den staet van achtbaren nyveraer heeft weten te verheffen. Ofschoon de contre-façon niet veel te pryzen is, mag men zeggen dat men byna geene voorwerpen in vreemde fabrieken vinden kan die in de belgische niet kunnen gemaekt worden.

In andere landen zal men hier beter koope, daer schoonere voortbrengsels aentreffen, maer nergens geene welke voor de dry hoedanigheden van geringen prys, goeden smaek en langdurig gebruik niets te verlangen overlaten. Zonder volksplantingen, kan België geenen uitvoer zoeken dan naer vreemde merkten; de goede koop is het eenigste strydmiddel dat wy onzen machtigen en beschermden mededingeren kunnen tegenstellen.

De geringe pryzen worden ongelukkiglyk meermaels bekomen ten nadeele van den werkloon. Of het in iemands vermogen staet zulken toestand te verbeteren, is een der moeijelyke vraegpunten onzes tyds. Er bestaet eene algemeene natuerwet door de welke al hetgene in koopwaren of anderzins overvloedig wordt aengeboden, in prys moet dalen; de menigvuldige handen die naer werk vragen, beletten den dagloon in evenredigheid van de duerte der levensmiddelen te doen verhoogen; alle fabriekmeesters of werkbazen zyn niet in staet, zonder eigen ondergang, het voorbeeld te volgen van eenige groote fransche werkhuizen, die hunnen werklieden eene groot gedeelte hunner winst mededeelen, of van andere die, by onze weet, zoo wel in België als in Frankryk en Engeland, alleenlyk hunne fabriek open houden ten voordeele van hun werkvolk.

In de tegenwoordige omstandigheden kan het gebrek aen werklieden alleen den dagloon grootelyks doen verhoogen. De economische vragen worden zekerder door den uitval dan door berederingen opgelost: de werklieden die aen de Parysche gebouwen der tentoonstelling arbeidden, het gebrek aen ambachtslieden waernemende, verhieven hunne eischen tot den bovenmatigen loon van 10 francs daegs.

De luister onzer nyverheid in de fransche tentoonstelling bestaet in onze kanten, wapens, lynwaden en lakenen stoffen; de zegeprael in die artikelen is ons eenstemmig toegewezen.

Zonder vrees van tegengesproken te worden, mag men zeggen dat eene groote natie, welke den nyverheidsgeest, de schranderheid en werkzaemheid van het belgisch volk zou bezitten, welhaest aen het hoofd der natiën zou staen. Wat meer geest van initiatief en vertrouwen in onze eigene krachten zou nogthans goed te pas komen.

Zwitserschen Bond.

De zwitsersche horlogiemakery is de vermaerdste der gansche wereld; zy is overvloedig in de tentoonstelling vertegenwoordigd. Zulke voorwerpen kan men moeijelyk anders dan door het gebruik waerderen. De goedkoope zyden stoffen, linten en geborduerde gordynen van Zwitserland maken alle mededinging onmogelyk. Zyne houten gebeeldhouwde voorwerpen leveren geen kunstbelang op: zy zyn aerdig, dat is al.

Koningryk Denemarken.

De voortbrengsels van dit ryk, alhoewel minder volmaekt, zyn met den algemeenen duitschen stempel, vermengd met den noordschen aerd, gekenmerkt.

Koningryk Spanje.

In aenzien van natuerlyke middelen en rykdommen, is dit land, dat voorheen in verscheidene tydvakken aen het hoofd der Europische beschaving stond, het verste van allen ten achteren. Weinig voordeel heeft de Spanjaerd weten te trekken uit zyne ryke mynen. Landbestuer en burgers hebben beiden even weinig werkzaemheid in de Parysche tentoonstelling aen den dag gelegd. Eenige ryke zyden stoffen en lakens trekken alleen de aendacht tot zich. Spanjes Havana sigaren, door alle liefhebbers van het rooken ten minste met den naem gekend, maken verre weg de edelste tabaks-verzameling uit, en moeten de oogen der Paryzenaers nog al uitsteken.

Koningryk Groot-Brittanje.

De luister van Engeland is zyne katoen-nyverheid, zyn ruilinghandel met min gevorderde natiën. Zyn akkerbouw is tot het hoogste punt van volmaektheid gebracht; dit getuigen zyne planten- en dierenvoortbrengsels welke overal zyn bekend. Als eigenaerdigheid mag men vragen of er buiten dees volk nog een ander bestaet dat met mekanieken ploegt, zaeit, maeit, dorscht en graen omzet. Indien de fyne berekeningen de eigenschap van den Engelschman zyn, heeft hy (de hedendaegsche, wel te verstaen) het kunstryke in den vorm van meubelen en sieraden nooit begrepen.

In de afdeeling van Engeland, tusschen de voorwerpen die onder het stoffelyk opzicht de macht te kennen geven van den zeeënreus, die sedert korten tyd in de algemeene achting zoo deerlyk is gezonken, vindt men stukken welke voor hem uitnemend loflyk zyn; zie hier hunnen oorsprong:

De Engelsche tentoonstelling van 1851 was niet, zoo als hare jongere zuster, eene baetzuchtige berekening. Zy is ook misschien de eenige welke eene schoone winst voor uitval heeft gegeven. Deze winst heeft men tot voordeel der algemeene wetenschappen en kunsten besteed, door het oprichten van gestichten en scholen en het uitvoeren van modellen, welke laetste in de tentoonstelling pronken.

[p. 179]

De overzeesche bezittingen van Engeland zyn in eenen staet van uitmuntenden voorspoed. Deze kosten veel aen het moederland, en brengen maer op voor de ryke kapitalisten. Buiten die van den grond, leveren de voortbrengsels van Oost-Indië eenen zonderlingen aenblik op; men kan zich niet wederhouden die stukken als antikiteiten te aenzien; want ware het zake dat die landen over duizend jaren het lot van Herculanum hadden ondergaen, zoo zouden de aldaer ontgraven voorwerpen geen verschil opleveren met de tentoongestelde te Parys.

De inlandsche bevolking dier streken, zoo wel als die van China en Japan, staet van over eeuwen onveranderlyk; het namaken der afgodenbeelden door de Engelschen kan in hunne nyverheid misschien wel eenige mededinging doen ontstaen.

Behalve zyne verwydering on zyne goudmynen, belooft Australië dezelfde toekomst aen Engeland als Algerië aen Frankryk.

De Canada is niet meer dan met brekensgereede banden aen Engeland vast gehecht. De Canadiaensche landbouw heeft den hoogsten trap van voorspoed bereikt.

Koningryk Griekenland.

Op den laegsten trap der beschaving, zelfs nog lager dan Spanje staende, kan Griekenlands ongelukkige staet door zyne geschiedenis verontschuldigd worden. Zyn toestand is nogthans niet zonder goede hoop voor het vervolg te laten, aengezien den grooten stap dien het alreeds gedaen heeft sedert zyne verlossing uit de turksche slaverny. De nabyheid van de onbeschaefdheid der oostersche wereld kan niet dan eenen nadeeligen invloed op het grieksche volk veroorzaken.

De byzonderste grieksche voortbrengsels zyn: uitnemend schoon marmer, van alouds bekend, eene verzameling van wondergroote en schoone spongiën, wapens, kleederen, met zilver en goud geborduerd, eindelyk een aental voorwerpen, bewyzende eene eerstbeginnende doch veel belovende nyverheid.

Hanzesteden.

De aerd hunner tentoonstelling is byna geheel tot den koophandel betrekkelyk; het overige is gansch duitsch.

Mexikaensche Republiek.

De goud-, zilver-, kwik-, lood- en kopermynen zyn de byzonderste exploitatie en rykdom van dit land, benevens het zoeken van fyne gesteenten. Voor het overige is het mexikaensche volk in eenen staet van onbeschaefdheid. De voortbrengsels van zynen grond getuigen eene wonderbare vruchtbaerheid.

Ottomaensch Keizerryk.

Deze afdeeling is meest samengesteld uit akkerbouwvoortbrengsels, geborduerde kleederen en tapyten van eenen buitengewoonen rykdom. Ieder kent genoegzaam den ongelukkigen staet van het turksche volk, hetwelk geene nyverheid, gelyk dit in onze streken verstaen wordt, bezit.

Koningryk der Nederlanden.

Ryk genoeg door zynen koophandel, hadden onze noorderbroeders tot over eenige jaren weinige poogingen gedaen om eene gewichtige plaets in de algemeene nyverheid te bekomen. Hun vooruitgang daerin sedert de laetste jaren is onbetwistbaer. Doch hunne koophandelsvoorwerpen in de tentoonstelling zyn misschien de byzonderste onder die van alle andere natiën. Men kan niets verdenken of het is in Nederlands tentoonstelling van koloniale waren te vinden. De trophée van de voortbrengsels zyner overzeesche bezittingen is de schilderachtigste en de belangrykste der geheele tentoonstelling.

De verzameling der Japoneesche voorwerpen levert aen de nieuwsgierigen eene vertooning zonder weêrga op.

Het overige der hollandsche afdeeling schynt uit door de nyverheid der diamanten en den akkerbouw.

Pauselyke Staten.

Hier ontmoet men algemeene italiaensche kunststrekkingen en belangryke akkerbouw-voortbrengsels. De mosaïeken en kameën der Pauselyke Staten zyn de prachtigste die men kent, en gaen allen lof te boven. Hunne ruwe zyde is van de schoonste der zyvoortbrengende landen.

Koningrijk Portugal.

De nyverheid van Portugal is weinig meer gevorderd dan die van Spanje. Zyne afdeeling bevat de rykstgekleurde marmers. Zyne verzameling van afrikaensche koloniale voortbrengsels heeft waren die nergens anders zyn gekend.

Koningryk Pruissen en de overige Staten van den Duitschen Bond.

Deze tentoonstelling bekleedt eene aenzienlyke plaets in de verschillende gebouwen, en vertegenwoordigt deftig de nyverheid van die menigvuldige volkeren. Hunne metaelbewerking bezit verscheidene vakken die voortbrengsels zonder wederga leveren; hunne yzergieteryen zyn de meest gevorderde der geheele wereld; hunne chemische werken hebben weinige opvolgers by de vreemden; en hunne nyverheidsvoortbrengsels bezitten de uitwendige hoodanigheid van meest tot het gebruik der kleine burgery te zyn geschikt. Het is jammer dat een aengenaem voorkomen hun somtyds ontbreekt. Goedkoop speelgoed, gestampte koperen sieraden, pypen en gaenstokken zullen die volkeren in langen tyd niet te kort hebben. Men zegt dat het meestendeel der algemeene gebruikbare voorwerpen van die afdeeling aen eenen ongelooflyken lagen prys staengeteekend.

[p. 180]

De vermaerdste photographen zyn Duitschers.

De duitsche nationaliteit is die welke in Europa de meest

inwendige van het bygebouw.

afgeteekende karaktertrekken bezit, en het minste den franschen invloed heeft ondergaen; de nyverheids voortbrengsels der Duitschers zyn ook met een dusdanig kenteeken bestempeld.

Koningryk Sardinië.

Eerst beginnende nyverheid. Zeer schoone akkerbouwvoortbrengsels. Verbetering in de bewerking der ryke mynprodukten, welker exploitatie langen tyd te wenschen overliet.

Groot-Hertogdom Toskanen.

Rykelyk begunstigd met alle soorten van mynen, zoowel van noodzakelyke metalen als van zilver, hebben de inwooners die onuitputbare schatten, zoowel als die van hunnen akkerbouw, goed weten te bewerken. Hunne kennis in chemische voortbrengsels blykt in hunne tentoonstelling. De kunstwerken zyn hier ook niet vergeten. De stroohoedenmakery toont ons hier voorwerpen van eene fynheid, als er nergens anders kunnen gevonden worden. Dit gevlochten strooi zou men voor geweven lynwaed kunnen aenzien. De prys van een dier hoeden is, zoo heeft men ons verzekerd, van over de duizend franken. De Toskaensche mosaïeken hebben niet dan met de Romeinsche te kampen.

Koningryk Zweden en Noorwegen.

Verre van het midden van Europa gelegen, kunnen deze landen geene wydgevorderde nyverheid bezitten. Zulke schatting geldt ook voor de meubelen en prachtvoorwerpen. De zweedsche metaelbewerking, en byzonder de yzermakery, levert voortbrengsels op met hoedanigheden zonder gelyken. Tot getuigen ziet men zware yzeren staven op alle wyzen gedraeid en gebogen en zelfs koud in eenen knoop gelegd, zonder scheuren of breken, net als of het koorden waren. De uitwendige vorm der zweedsche voorwerpen is hier en daer nog wat lomp. Noorwegen is onder het kunstryke opzicht meer gevorderd. Dees land heeft schoone marmers en porphyren ingezonden; zyne verzameling van stalen van Noordsch houd trekt de aendacht van geheel Europa tot zich. De pelteryhandelaers kunnen in deze afdeeling de schoonste pelsen bewonderen.

De Stalen van Zuid-Amerika hebben weinig of niets ingezonden.

De reden der afwezigheid van Rusland is licht te begrypen.

Onderzoek der byzonderste voortbrengsels, volgens de klassering van den Kataloog.

Om aen dit belangryk onderzoek de noodige uitgebreidheid te geven en het met menigvuldige platen op te luisteren, zullen wy het verschuiven tot de afleveringen van den tweeden jaergang.

Kl. Ommeganck.