|
| |
De eerweerde heer D. Cracco.
Deze geleerde priester, die men wel eens de homerieke man heeft genoemd, ontving dezer dagen eene billyke hulde in onze wetgevende kamer. De letterkundige geschiedenis van ons land moet akte nemen van wat sommige achtbare vertegenwoordigers over de vlaemsche litteratuer gezegd hebben.
Men heeft vroeger de redevoering, die de minister Van de Weyer, in de Gentsche hoogeschool, ten voordeele van de vlaemsche letterkunde uitsprak, met gouden letteren laten drukken: waerlyk, wat in de kamer, onder andere over den eerweerden heer Cracco, in 't midden is gebracht, zou ook dergelyke typographische onderscheiding verdienen. Doch wy zullen het ook zonder dit middel wel onthouden, en verhopen dat de Moniteur, het officiëel orgaen des bestuers, die welwillende woorden niet vergeefs voor den ganschen lande heeft bewaerd. In de kamer werd gezegd: ‘Zy, die eene grondige kennis van de vlaemsche tael bezitten, zeggen dat die vertaling van Homerus (namelyk door den eerw. heer Cracco) een hoogstmerkweerdig werk is, dat byzondere aenwakkering verdient, en meenen dat het gouvernement opofferingen zou moeten doen opdat het werk des vlaemschen hoofddichters voor de belgische letterkunde niet verloren ga. (Zitting van den 29 jan. 1855).’
De redenaer voegde er deze aenmerking by: ‘Ik beveel die zaek aen den heer minister van 't inwendige. In eene andere omstandigheid heeft ZEd. ons gezegd, dat hy vlaemsch kende, en, ja, dat hy, onder 't bestuer der Nederlanden, in 't hollandsch heeft gepleit: geen twyfel of hy zal gevoelen, dat men het waer talent, in welke tael het zich ook veropenbare, moet aenwakkeren.’
Zoo denken ook de Walen: trouwens, een hunner, de heer du Mortier, aerzelde niet te zeggen: ‘Pour mon compte, j'appuie aussi de grand coeur la publication de l'ouvrage de M. Cracco.’
De vlaemsche pers heeft zich mede van goeder herte aen die openbare betuiging ten voordeele van den geëerden vertaler der Ilias aengesloten.
In de Gazette van Gent zegde ik reeds iets over ZEerw. Ik herhael hier eenige myner woorden, terwyl ik er enkele byzonderheden byvoege:
De Eerw. heer Cracco is te Rousselaer omtrent den jare 1790 geboren: hy is van italiaenschen oorsprong. Hy werd, als theologant, omtrent de twintig jaren oud, met zyne studiegenooten, die zich tegen Napoleons dwang dorsten verstellen, naer Wezel gezonden. Zyn eerste, gedicht dagteekent van dit tydstip en is bewaerd gebleven.
Na dertig jaer lang, beurtelings te Aelst, te Rousselaer en te Kortryk, professor der poësis te zyn geweest, ontving hy zyn eervol ontslag uit de handen van Z. Hoogweerdigheid den bisschop van Brugge. Deze geleerde man, vroeger bibliothecaris ter Hoogeschool van Leuven, stond hem dit echter enkel na herhaeld verzoek toe, en wel met beding, dat hy de vertaling der Ilias, in vlaemsche hexameters overgebracht, zou voltrekken. Reeds toen hy te Aelst doceerde, schynt hy met dit werk een aenvang te hebben genomen.
Eenige voorname fragmenten van 't zelve staen in verscheidene tydschriften opgenomen, zoo als daer zyn het Nederduitsch Jaerboekje, te Gent, het Taelverbond, te Antwerpen, de Astrea, te Utrecht.
De dichter zelf droeg er een fragment van voor op het eerste Nederlandsch Congres, binnen Gent, en de voorzitter, de Eerw. heer Des Amorie van der Hoeven, zoo men weet, een der voornaemste predikanten van Holland, volgde die voordracht na, met den text in de hand. Uit de Handelingen van dit Congres, waerin dit stuk voorkomt, blykt dat de voorzitter ‘den vriend van Homerus zyne hertelyke gelukwenschingen toebracht over die welgeslaegde vertaling.’
| |
| |
Ook de Duitschers, die de vertaling met die van Vosz en anderen hunner landgenooten kunnen vergelyken, loopen met die fragmenten zeer hoog. Onder anderen zou een Berlynsch geleerde een derzelve onder 't oog des konings van Pruissen gebracht hebben, om hem te bewyzen hoe nauw verwant het nederduitsch is aen de hoogduitsche tael.
Ook werden er eenige stukken uit de Aeneis door dezelfde hand overgesteld.
Op het voorbeeld van Vosz, en der dry, vier duitsche dichters, die hem op 't spoor getreden zyn, zegde ik reeds elders, heeft de vlaemsche vertaler een werk willen leveren, dat, in de dichtmaet van Homerus geschreven, alle commentaria ter opheldering van den text zou nutteloos maken; hy heeft willen beproeven, of de Vlaming geene letterlyke en toch dichterlyke vertaling van dit wereldberoemd meesterstuk aen zyn lettervaderland, aen Nederland, kon schenken; en zoo ja, bewyzen dat het nederduitsch een even wonderlyk taelinstrument als het duitsch is, en dat de hexameter voor ons, even als voor de landgenooten van Vosz en Platen, eene ryke aenwinst is in het werktuigelyk gedeelte der poëzy, eene zuiverklinkende snaer die aen de nederlandsche lier wel niet ontbreekt, maer die toch meestal door de albeslissende onwetendheid van letterkundigen zonder letterkunde miskend wordt. Hy heeft gewild, dat ook na van 's Gravenweerts vertaling in alexandrynen, Nederland eene getrouwe dichtphotographie van Homerus zou bezitten, en uit dien hoofde zelf gelukkiger zyn dan Frankryk, en ja, dan Italië, Spanje en Engeland, voor welk laetste althans het bezit van eene metrische vertaling geen schoone droom zou zyn. De dichter heeft aen Homerus en aen onze natie eene eerzuil willen oprichten, welke, is zy dan ook in geen weêrgaloos grieksch brons gegoten, ten minste de oorspronkelyke, zoo in haren vorm als in hare evenredigheden, mocht weêrgeven.
En hierin is hy, naer 't oordeel van Nederlanders en Duitschers, gelukt.
De vertaler der Ilias kent dit reuzig epos, even als de Aeneis, van buiten: ook wil men, dat hy den geheelen Virgilius, benevens Horatius, de schoonste gedeelten van Ovidius, en de Athalie letterlyk zou kunnen weêrgeven!
Daer by, en op den koop, als 't ware, kent hy de voornaemste talen van Europa: uit Metastasio vertaelde hy in rymelooze alexandrynen Joseph, verkocht door zyne broeders, een drama by prysuitdeelingen van collegiën ten tooneele gevoerd, en uit Pope bootste hy zeer kunstig den veldzang de Messias na. Uit Lafontaine volgde hy, met eene gepaste vryheid, de bekende fabel de Dieren geslagen van de pest, eerst in 't Belgisch Museum opgenomen, en sedert door den dichter herzien. In dien staet is zy onlangs te Antwerpen in een letterkring voorgedragen, en werd (ook door sommigen, minder met Lafontaine bekend, als een oorspronkelyk stuk) levendig toegejuicht.
Onder zyne eigene stukken haelt men onder ander aen: een Lierzang, op de eerste mis van een priester, eene bespiegeling de Zelfmoord, een heldendicht de Feest van Daphnis, eene iambe Gods wraekengel aen Napels koning, na het in brand schieten van Messina, aenvangende met de woorden:
Tyran, gy slaept; tyran, ontwaek!
Hier ben ik, de engel van de wraek, enz.
Zware beproevingsstormen hebben den eerweerden man over 't hoofd gedreven: na het wyken van onverdienden ramp, na dat hy het klachtlied door de dankhymne mocht vervangen, wydde ik hem, in september 1844, een gedicht, waerin ik hem onder andere toezong:
Homerus was een reus van kunst en menschenkennis,
En toch werd hy miskend van 't Myrmidonenras.
Nog wenscht, tot boete van die schennis,
Elke eeuwe, die hy streelt, te knielen op zyne asch.
Een dichterlyke geest, die worstelt met ellenden,
En onomstootbaer staet, het speeltuig in de hand,
Dit schouwspel, martelarenbenden,
Is uwer waerd, die stondt, spyt elken dwingeland.
Vlieg in Homerus baen, dat hoofd der dichtkunstschepperen,
En zing' door u in 't vlaemsch de onsterfelyke mond.
Voer op uw wieken, die door 't ruim der oudheid klepperen,
Ons heen naer 't oord, waer Troje stond.
Durf trotsch zyn op den moed van in de zon te staren.
Maeonies adelaer herken u, in dien gloed
Uw blikken schietend, als het kroost van adelaren:
Geen Vlaming had vóor u dien moed.
De liefelyke nacht ziet trouw de maen weêrspiegeld
Op 't ingeslapen meer, en, stil verrukt, vindt hy
Ook in den blanken schyf, die op het water wiegelt,
Een beeldtenis vol poëzy.
Neen, neen, het vaderland zal vast u niet vergeten,
Dat zoo veel kroonen heeft voor Wappers kunstpenceel.
Niet slaven zult gy steeds aen de eigen scholeketen:
Een man als gy sterv' niet geheel!
Wee 't land, dat weêr in u Homerus zou verstooten.
Uw grysheid hoeft een staf, eer ge omdwaelt tusschen puin,
En dertig jaren vlyt, om 't dichtperk te vergrooten,
Omvleugelen uw zilvren kruin.
De eerweerde man is, sedert zyn eervol ontslag, het collegie van Kortryk blyven bewoonen. Zyn studeerkamerken moet er al heel poëtisch uitzien: althans de heer B.on de St.-Génois, een goed vriend van Homerus kunstzoon, heeft er verleden jaer een lief schetsken van opgehangen in eenen brief, door de pers aen 't publiek medegedeeld.
Ook bestaet er een gesteendrukt portret van den dichter, door den heer Lammens geteekend, die reeds meer dan een vlaemschen letterkundige sprekend wist weêr te geven. - Ook
| |
| |
ziet men de schoone plaet, die den Eerw. heer Cracco voorstelt. in de kamers van menig Vlaemschminnende hangen, en er zal weldra eene tweede uitgaef van verschynen.
Antwerpen heeft den beminnelyken man persoonlyk leeren kennen op een banket, waer meest al de Vlaemschgezinden van den ganschen lande zich bevonden. De opgetogenheid waermede hy daer werd onthaeld; de gezelligheid waermede hy er zong; de toespraken welke tot hem werden gericht, dit alles ligt nog te levendig in ieders geheugen, dan dat men er heden zou over dienen uit te weiden. Doeltreffender moge zyn portret van eenige verzen vergezeld gaen, in dezelfde maet opgesteld waerin de Ilias by ons eerlang moge verschynen.
Aen den vertaler der Ilias,
Eerw. Heere Cracco.
Stout, aen 't verborgene graf ontsneld (als de phoenix), verheft zich
Hoog Maeoniës Arend met machtigen vleugel, doorzwendelt
Hella's blauwende lucht, en zweeft langs 't puin van Athenen,
Voort, als een schicht naer ons land, eens zetel der talen van de oudheid.
Boven een plekje in dat oord blyft de Arend op fladdrende pennen
Hangen (gelyk een wolkjen), en staert uit de hoogte ter neder.
Wie is de edele man, die 't licht niet ver van den wal zag,
Waer zoo teeder Becanus de herdersfluite bespeelde
Voor Jochebeds kind, op den schoot der baren gewiegeld -
Wie is de priester van 't outer der deugd en hemelsche Dichtkunst,
Bly van den epischen vorst der vooglen omruischd en omklepperd,
Even als waer hy den nest van zyn vorstelyk kroost overvleugelt?
Klopstock, 't is uw bewondraer, - de man, wiens onsterflyke ziele
Mede den Redder der zondige menschen bezong, en door Jezus
Grootheid en liefde verbaesd, in 't stof zonk; 't is uw bewondraer,
Brave en gevoelige Feith, o zanger van 't Graf, die 't triomflied
Stemt op een zerke gezeten, en ons, by 't wyken van schimmen,
D' Engel des doods zoo vriendelyk maelt, als een zorgende moeder
Die, met beminnend gelaet, haer schreijenden zuigling in slaep wiegt:
Ja, 't is een meester der jeugd, met eerbiedweerdigen schedel,
Welke op de zilveren kroon der grysheid te rechte mag pronken.
Rein is zyn zangrig gemoed, eenvoudig als 't geen van den kinde,
Dat, met geen wereld bekend, met den Vader der schepping bevriend blyft.
Ja, 't is een dichterlyk oog, dat staert in des levens geheimnis;
Ja, 't is een belgische bard, in de schole van de oudheid gevoedsterd,
Zoo als met beenderenmerg van leeuwen de dappere Achilles,
Maer met nog voller genot by Davids cinnor doortinteld;
Maer dien steeds Isaïas 't verrukte, verhemelde herte
Op doet springen - dien Job diep schokt door 't rillend gebeente.
Deze verneemt het geruisch des vorstlyken, epischen vogels,
En prophetisch ontwaekt in hem een verhevene geestdrift:
‘Blind Homerus, gy zongt zoo als geen andere sterfling
Ooit heeft gezongen, dien de adem der Godheid niet godlyk bezielde.
Hoe ontzachinboesmend verheft gy u nog, als de rotsklomp,
Welke in den schoot der eenzame zee van ouds naer den hoogen
Steigert, en staet van ver, 't onafmeetbaer vlak overheerschend.
Rollende bergen genaken; met woestoproerige kruinen
Stormen zy, brommend, hervoort en bedreigen den vorst van de baren.
Kalm ryst hy, en stom zwygt reeds die machtlooze maelstroom.
U, wiens zuiver gedicht een bestendige lof van de deugd is -
U zal ik stout voor den Belg weêrspieglen, zoo God my de kracht geeft.
O, 'k zal België meê by Homerus outer doen knielen -
't Outer veel sterker dan brons, waer rondom alle eeuwen geschaerd staen,
't Wierookvat in de hand, en den schedel uit eerbied buigend.
'k Wil, dat de Belg ook 't beeld van den schepper der Ilias kroone.
Klapwiek, zanger van Trojen, o gy, uit wiens eeuwige kunstbron
Iedere dichter zich laeft, elke eeuw komt putten vol weelde -
Zanger der vriendschap in held Achilles en zynen Patrocles -
Zanger des oudergemoeds in den dieprampzaligen gryzaert,
Needrig geknield in 't stof vóor Hectors woesten ontzieler;
En in Andromachë, die den kleine, verschrikt door den pluimbos
Ziet van zyns vaders helm, en haer zoontje uit de handen van Hector,
Na zyn gebed tot Zeus, ontvangt aen haer geurigen boezem,
Lachend met tranen in de oogen - ja, zielinnemende zanger,
Zanger van ieder gevoel, dat het menschelyk herte veredelt;
Klapwiek Belgiës lucht vry door op 't breede gevleugelt!’
De Ilias moog' volwaerd van Hella en België ryzen!
Groot Homeer, te gelukkig die stout in uw spore mag draven!
Balling, geboeid, schipbreukling, bestendig gevoelt hy zich dichter,
Boven den laster, de boosheid, den nyd, de fortuine verheven.
Anderen mogen op 't dons insluimren, ontwaken voor wellust;
Hun zy al 's aerdryks weelde, den dichter is 't hemelsche speeltuig!
Camoëns, Tasso, Dante, niet meer omnevelde schimmen,
Blinken hem troostryk aen in den ramp, in den boei, in den afgrond,
Naest Homerus, den beedlaer, den godlyken beedlaer!... Nu grypt hy
Mede de guldene lier, die de heilige zanger bespeelde,
Geestdriftvol, en zyn land drinkt bly, als een juichende moeder,
't Oog aen haer zone geboeid, 't weêrspiegeld Homerische lied in, -
't Lied, dat over het graf van veertig eeuwen nog jong klinkt.
|
|
Auteursrechtvrij