Fragment uit eene onuitgegevene dramatische trilogie getiteld:
Don Juan.
(Eerste deel. - Eerste tooneel.)
Persoonaedje handelende in dit tooneel:
gonzalvo. Een Alchimist, leeraer van Don Juan in de geheime kunsten. Deze figuer verzinnebeeldigt den Twyfelgeest in het Samenleven.
Gaendery van witte marmeren zuilen, verdiepsgewyze leidende tot de lusthoven van het paleis des konings te Madrid. - In het verschiet de opgang der Zon.
(Is gekleed in eenen zwarten tabberd en treedt langzaem op. - Alleen.)
Alweder dag, - alweder zonneluister....
En waerom nu geen duisternissen meer?...
Vervloekt!... zal dan die wreede kamp in iets
Zoo nauw verbonden als Gedacht en Zin
Toch nimmer einden!... Dáér - het zien diens maenlichts
Deed my van nacht zoo wel! Die heldre bol,
Zoo rustig zilverstralend, hing toen aen
Dat eenzaem etherwelfsel, als zoo schoon
Een lyklamp, wakend by den sluimer der
Natuer en d'eeuwgen doodstryd myner ziele...
Ja, - doch afwisselend dooft dit vriendlyk rouwlicht
(staet en ziet starlings in de dagende zon)
En meest, niet waer, stort gindsche feesttoorts
Op de treurtooneelen der martelie, al
Des levens glans en - al des levens spot...
(stilte)
Afschuwlyk en belachlyk raedsel!... Hoe
Het Wezen met het Medewezen toch
Dus huichlen kan!... zelfs zulk een Wezen dat,
Misschien, verstandeloos en willoos, ja,
Van 't eigen daerzyn onbewust, geene enkele
Beweging maekt of 't moet van Hooger macht
(staet immer den blik in het zonlicht gevestigd)
Ha!... die Zon, daer, in het Oosten!...
Wat ongewoon een pracht haer siert, en in
Hoe ongemeen een vreugd ze glanst!... 't Is om
My 't koude philosofenhert, als dit
Eens jongen dichters, nog in gloed te zetten
En - te doen twyflen of die schoone bol
Werd toch in 't hemelruim voor 't heer der sterren,
Wat hier een koninklyke Bruîgom is
Voor de eedle Dochtren onzer Aerde... Doch -
Gevloekt die luister en - gevloekt die vreugd!...
Het levend goud van al die stralen is
Die luister, is die vreugd; by stroomen vliet
Die blyheid, vliet dit stralend pulver om
My heen, - en spreidt zich niet hier over alles
De schaduw eens ontzaggelyken geesels?...
Een halve wereld, - voetzuil van den Troon
Des Landes, - prykt nu in dien feestglans en
De Troon des Landes, kraekt hy niet?...
Zy kent heur plicht, die fiere Lichtvorstin
Uit gindsche sterwoestynen!... Schynt het niet
Of heden straelt ze, als woû zy 't krooningsplecht
Eens Vorsten huldigen die heerschen zou
Op 't Vaderland, weldoenend als haer gloed
Op de aerde?... Wél! 't is zulk een vorst die van
Den troon stort en het is de Dood die naer
Den zetel klimt, om rouw en rampen rond
Te zwaeijen, dáér, waer zy, die schoone Zonne,
Zeg ik, en - meesterlyk werd die begrepen.
(pooze)
Ze baedt my in haer glans?... ik vraeg haer niets:
Ze omspat me van heur gloed?... Ze lacht me toe:
Ik gryns haer aen?... In twyfel heb ik haer
Bestaen ontleed en soms door Loochening
't Geheim daer van gelasterd: 't is of was
Heur prael geschikt om heden my alleen
Te feesten?.... En - ben ik het niet die over
Het Land den geesel riep die er allengs
Op neêrzakt?... ben ik 't niet die Spanjes Troon
Heb ondermynd tot krakens, - ik, die morgen
Het koningdom er af zal dondren om
Er de gekroonde Dood naer toe te leiden?...
............... (stilte.)
Onpeilbre vragen... duistre kolk!... Hem duizelt
Het hoofd wiens blik u wil doorgronden... My...
My weez' hy licht!... welaen! de bliksem dus
Er in gesmeten: ἁναγκιϳ ............
Zou dit myn feit gepleegd, de Koningin,
Of dood, óf levend, wrekend zyn, of wel
Gewroken. - Akelige en hooge Macht
Van welk een ongekenden invloed!... Zie,
Zoo een ontzaggelyk bestaen, dat soms
Geheele landen gaet doen wentlen in
Den enklen val van éene Vrouw, heeft licht
Altoos door 't brein van dezer Zoon gedwaeld
Als eene onvatbre hersenschim. Toevallig
Legt die 't my voor en - onherroepelyk
Is 't vonnis van vorstin en onderdaen
Geveld. Waerom?... Ik weet het niet. Had hy
Me een ander offer aengebracht, het heil
Zyns Vaderlands bleef soms gevestigd; nu, -
Nu wankt het in myn weegschael. - Doch er was
Me een offer noodig en - een bloedig offer...
Beliegt my de Inspraek niet, bedroog ik me in
De slotsom niet van myn gevoelens of
Gedachten over Hooger Kennis, dan
Wil deze my - uit Bloedkleur tegenlichten.
En waerom niet?... Ha! ha!... my is de kop
Nu blank vergrysd by 't eeuwig twyfelzwoegen;
My droogt nu, uit onlaefbren wetensdorst,
| |
In 't beendrenmerg, het laetste levenssap...
Welnu! - oud, stram gedacht, gewroet, mogt ik
Tot heden dees alleen bestatigen:
‘Twee paden slechts ten doel - langs Onschuld of
Langs Boet en anders niet, ter Waerheid!’ Ha!
Het pad der Onschuld heb ik ook bewandeld,
Eens! toen men my in 't leliewit gewaed
Der aengeboren reinheid droeg ter vonte....
Welk vlammend Englenzweerd verzengde my
Dit kleed, als zelfs nog onder 's priesters zegen,
En sloeg me toen, nog met de flarden van
De wieg om 't lyf, myn Eden uit, tot in
Die baen, langs welke ik doolde... en doolde...
Tot me eindlyk bloed moest aen de voeten kleven...
Tot daer ben ik geraekt. Thans wordt de weg
My immer bloediger.........
|
|
Auteursrechtvrij