De Vlaamsche School. Jaargang 1

1855. Studenten-almanak uitgegeven door het Taalminnend Studentengenootschap, onder kenspreuk: 't Zal wel gaan. Gent, bij Pieter Geiregat. 214 blz. eng. form.

De Nederlandsche tale, vóór een twintigtal jaren, in Vlaemsch België verwaerloosd, ja veracht, is er allengskens in gelukt, het hoofd weêr op te beuren. De vreemdeling had ons, Vlamingen, weten wys te maken, dat wy nooit eene letterkunde bezaten en er ook geene behoefden: de Moedertael was te vreden, wanneer men heur, onopgemerkt en ongestoord, een nederig plaetsken liet behouden aen de werktafel des ambachtsmans, in de hutte des landbouwers en op de knielbank der vrome Vlaemsche huismoeder. Doch, aldra heeft zy het gevoel harer eigenweerde in het herte voelen groeijen: zy heeft zich opgetooid; zy heeft, gedurende de lange winteravonden, eenen stoel by het opene vuer van den welstellenden Vlaemschen burger verzocht, en deze heeft het eenvoudige meisjen, dat zulke roerende liedekens van zyn huiselyk lief en leed wist te zingen, met hertelykheid onthaeld. Zy is als een kind van den huize ontvangen geworden, aen hetwelk de vader, in eenen oogenblik van gemelykheid en verblindheid, en misleid door vreemde oorblazing, zyne tegenwoordigheid had ontzegd, maer dat hy weldra aen zyn herte heeft teruggeroepen. Zy is met de zonen van den huize opgegroeid, die haer lief hebben gekregen, en thands, aen den arm dier zonen, klopt zy aen de deuren der Hoogeschool. Zy beweert maer stout weg, dat in de zalen, waer uitgedroogde Grieksche en Latynsche mumies worden vereerd, men de gezonde, frissche, levensvolle Vlaemsche meid niet aen de deur mag laten kloppen. En dat zy niet lang op den drempel zal hoeven te wachten, zulks laet ons het goede recht harer zake verhopen, alsook de voortreffelyke getuigschriften van hare talryke vrienden en bekenden, die zy er binnen heeft, en die het goede kind warm zyn toegenegen.

Op eene dier getuigschriften, welke bewyzen, dat de moedertale eene plaets in de Hoogeschool verdient, willen wy de aendacht der lezeren van de Vlaemsche School eenen oogenblik vestigen: den Studenten-Almanak uitgegeven door het Gentsche Taalminnend Studentengenootschap, onder kenspreuk: 't zal wel gaan.

De Studenten-almanak bevat opstellen in proza en poëzy. Hy vangt aen met eene reeks van artikelen, welke bepaeldelyk tot het akademiewezen betrekking hebben, als daer zyn: Akademische gedenkdagen, het persooneel der heeren professoren met de hun toevertrouwde leervakken, de Kabinetten der Hoogeschool, het getal der Studenten, de beknopte geschiedenis der Gentsche Hoogeschool, door A.T., Student in de Regten, de korte geschiedenis der Gentsche Hoogeschool gedurende het akademisch jaar 1853-1854, door V.F., Student in de Regten. Deze twee laetste stukken geven ons eene getrouwe, welgeschrevene schets der geschiedenis van de Gentsche Hoogeschool sedert hare stichting tot op het jaer 1854. De vaderlandsche en onbevooroordeelde gevoelens, die in de beide opstellen verspreid liggen, moeten de goedkeuring wegdragen van al wie het met het hooger onderwys in ons Vaderland wèl meent.

Tot hiertoe het, als 't ware, officiële gedeelte van den Studenten-almanak, dat 43 blz. bedraegt. De overige blz. worden ingenomen door het Mengelwerk, dat begint met eene Beknopte schets van het muntwezen in Vlaenderen, door C.A. Serrure, Student in de Regten. Deze beknopte schets is in eenen klaren styl, en met veel orde voorgedragen: zy is uitmuntend geschikt, om zelfs den oningewyde in de kennis der munten een juist denkbeeld van dien niet onbelangryken tak der vaderlandsche geschiedenis te geven.

Op deze schets volgt een gedicht, de Twee Bedelaren, door Julius, Student in de Wijsbegeerte en Letteren. Het is eene iambe vol kracht en beweging. Keizer Karel, de Gentenaer, die zyner Gentsche moeder geen kinderlyk herte toedroeg, en Jakob van Artevelde, de vroede Man der veertiende eeuw, bedelen om een standbeeld. Ziet hier hoe de jonge dichter, de heer Julius, beide Gentenaren maelt:

Daar staan zij. De een, met al zijn gouden kroonen

en al zijn schittrende euveldaân,

[p. 30]

 

en 't schandig strop dat u zijn handen toonen,

 

en 't regtvernielend zwaerd belaân;

 

trots op zijn magt en ver-verspreide benden,

 

uitvoerders van zijn zwaren wil,

 

met staal en ijzer om de keizers-lenden,

 

staal, lijk zijn herte, hard en kil.

 

De andre, op wien geen kleinood, geen goud het oog treft,

 

met 't kallem burgerkleed gedekt,

 

terwijl hij vrij de warme borst omhoog heft

 

als 't zonlicht rein en onbevlekt;

 

en wijst op 't volk dat hong aan zijne woorden,

 

het volk, zijn zorg, zijn liefde en vreugd,

 

het volk... dat zijnen herder dorst vermoorden

 

als laatste hulde aan zijne deugd.

Verzen, zoo ryk aen stoute beelden en in zulke gespierde tael uitgedrukt, doen ons veel voor de dichterlyke toekomst van den heere Julius verhopen. Het spyt ons echter, dat hier en daer de stoutheid in woestheid ontaerdt, en dat de uitdrukking niet altyd de vereischte juistheid bezit. Deze gebreken worden, wel is waer, insgelyks aengetroffen by den Franschen schryver, welke door den heere Julius wordt nagevolgd; doch wy meenen, dat de heer Julius, even als zyn voorganger, door het weeren dier gebreken in verdienste zou winnen.

Onjuist schynen ons:

een standbeeld is 't waarnaar zij beiden hijgen,

een beeld aan hunne deugd gebouwd.

terwijl hij vrij de warme borst omhoog heft

als 't zonlicht rein en onbevlekt;

en wijst op 't volk dat hong aan zijne woorden.

Wat dacht gij dan? wat, toen ge in 's kloosters krochten

(te laat helaas!) u bergen gingt,

van het geheugen uwer vroeger togten

als van een spookentroep omringd;

De volgende verzen vielen mede niet in onzen smaek;

gij zult toch niet dien vulkstribuin gaan schatten,

wiens stem gelijk een stormklok was,

bij wier geklep 't gepeupel samenrotte;

die 't nietig grauw, dat goedig lam,

dat hij met ijdlen gorgelklank verzotte,

van regt en vrijheid spreken kwam...

Wel wist hij wat het was in vrijheid zwemmen.

En toch, hoe ook met steenenworp ontvangen,

hoe ook onthaald met smaad en spot,

hoe ook veelal voor zotte uitgehangen,

nog hadt gij een benijdbaar lot.

De heer Julius maekt bovendien een al te kwistig gebruik van assonanten en onvolmaekte rymen.

Op de Twee Bedelaren volgt: een enkel woord over de Vlaemsche dramatische Letterkunde, door G.R., Student in de Regten. De schryver verheft te recht de welsprekende stemme, opdat men niet langer op ons Vlaemsch Tooneel in het Vlaemsch geschrevene (in slecht Vlaemsch mocht hy zeggen) Fransche stukken vertoone. Wy voegen onze stem by die van den heere G.R., en zagen met hem liever onze tooneelschryvers, indien zy dan toch moeten navolgen, Shakespeare's meesterstukken tot voorbeeld nemen, dan de ellendige, zoutelooze, onzedelyke Fransche wangewrochten. Ons tooneel is toch niet geroepen, om ons volk by middel van het Vlaemsch te verfranschen en te verderven. Het Maaijerslied, de Halsregting en de Grijzaard en de Kinderen door K. Versnaeyen zyn niet onverdienstelyk. Indien men het volgende vers uitzondert:

Bij 't zelfde strafvonnis een andren dag kan beven

zyn deze fraeije gedichtjens glad geversifieerd. De schryver trachte oorspronkelyk te zyn.

Dat de streving der heeren Studenten eene ernstige streving is; dat zy niet langer willen, dat de Nederlandsche tale in Vlaemsch-België uitsluitelyk tot bellettristische voortbrengsels diene, bewyzen de wysgeerige opstellen: De zedelijke Wet door A. Dufranne, Student in de Wijsbegeerte en Letteren, en de Taal door K.V.A., Student in de Regten. Al te lang heeft zelfs menig Vlaming beweerd, dat zyne tale ongeschikt was ter behandeling van onderwerpen van wetenschappelyken, verhevenen aerd. De heeren A. Dufranne en K.V.A., ofschoon zy dan ook hun akademisch onderwys in het Fransch ontvangen, toonen, door hunne opstellen, dat de Nederlandsche tale in staet is om de afgetrokkenste denkbeelden uit te drukken. Van eenen anderen kant beschouwd, als wysgeerige bydragen, hebben hunne stukken mede zeer vele verdiensten. De Taal door K.V.A. is een pleit ten voordeele der moederspraek, doch geen pleit, dat, even als zoo menig ander, hetwelk tot hier toe werd gevoerd, alleen op nationale beweeggronden steunt: de heer K.V.A. doet de Wysbegeerte optreden om de zake van de Nederlandsche tale te verdedigen, en zeker is hare pleitrede geene der minst krachtige, onder diegene, waertoe de Vlaemsche Taelbeweging heeft aenleiding gegeven.

Het rymlooze Lentelied van W., Student, ademt frischheid en jeugd, zooals de Lente, die er in bezongen wordt. Het herinnerde ons den Meizang van N. Beets.

Het verhael: 'k Heb mijne ziel aan den duivel verkocht, door Camille R., Student in de Wetenschappen, is met veel gemak geschreven. De heer Camille R. kieze echter in 't toekomende min nietige onderwerpen. Zyn opstel verraedt verbeelding: hy late die niet ongebruikt.

Eene heerlyke persifflage, die overvloeit van geestige zetten, is het fragment van Tony, Student in de Regten. Twee-drie zinsneden hadden wy er echter liefst in gewyzigd gezien. De Godesberg, door G.R., Student in de Regten, is eene belangryke reisherinnering, die getuigt, dat zelfs in den vreemde het herte van den vaderlandschen Student warm voor Vlaenderen en zyne grootheid heeft geslagen.

Een lied van minne door X., Student, is glad berymd en niet onaerdig van gedachte.

[p. 31]

Onder de beste prozastukken verdient genoemd te worden: Honderd Cigaren, door K.D.C., Student in de Wijsbegeerte en Letteren. Fynheid van opmerking en meesterschap over den vorm kenschetsen dit verdienstelyk verhael. Wy hopen, dat de heer K.D.C. het by deze geestige schets niet zal laten berusten eene glansryke toekomst durven wy hem voorspellen.

Het gedicht: 1302. Aan Brugge (fragment), door V., Student, onderscheidt zich door eene wel eens te verre gaende stoutheid in opvatting en uitdrukking. De versifikatie is niet altyd onberispelyk: men ziet dat de dichter eene stelselmatige minachting voor de regels wil aen den dag leggen, die het hem hoegenaemd geene de minste moeite zou kosten op te volgen. Hy schynt vermaek te scheppen, in het spelen met moeijelyke vormen en begeeft zich met een zeker genoegen tot op de uiterste grenzen van den goeden smaek. Dat zulke driestheid gevaren oplevert, toont ons hier en daer een vers uit dit fragment.

Eene bladzijde uit de jeugd eens grooten Dichters, door E.H., Student in de Wetenschappen, is eene schoone bladzyde: wy hopen, dat het gansche boek, waervan deze keurige schets eene bladzyde is, door den schryver zal worden afgewerkt. Eene bevallige romance, die men met genoegen zal lezen, draegt den titel: De twee gelieven. De dichter, E.C., Student in de Geneeskunde, hoede zich voor stroefheid.

Dit vlugtige overzicht zal zeker den lezer der Vlaemsche School overtuigd hebben, dat in den Almanak der Gentsche Studenten, de kiemen liggen van eenen boom, die eens sapvol en krachtig zal opschieten en Vlaenderen ryke vruchten opleveren. Wanneer de Vlaemsche Zaek de jongelingschap onzer Hoogescholen als verdedigers ziet optreden, dan mogen wy met een vast betrouwen in de toekomst zeggen:

't zal wel gaan.

J.F.J. Heremans.