Vlaerdings redenrijck-bergh
(1617)–Anoniem Vlaerdings redenrijck-bergh–
AuteursrechtvrijHet eerste uytkomen van't Spel.
De Damaste-bloem
GElijck den arbeyt wort met lust en moeyt voltogen,
In't heugelijck gezicht van Eendrachts groot vermogen,
Der leden veel en grof, so is oock ons begeert'
Aen d'uytkomst van ons werck (u wil) gantsch niet bedrogen:
Maer is voltoyt, alzo dat daer door wordt vereert
'tGebiedend' Hooft, voor eerst, gelijck de Reden leert;
Daer na Konst-broeders ghy, die aen ons gunstigh wercken
de ijver-vlijt in konst, na prijs, door moeyt en deucht,
Door dijn konst-vindigh oogh seer lichtelijck sult mercken:
Want ons Damaste-blom Aensiet dijn Liefd', om stercken
die, daer Liefde Vervvint.; en blijft in konst verjeucht.
| |
Tvvede uytkomst.
Wysen Raet
T'Manhaftighste van al, dat onder d'Horisont
van 'sWerelts wyde pool gedaen, men oyt bevont
'tvoor-treffelijckste werck, dat oyt in boeck-gedachten
bewaert wiert voor den mist van roeckelose nachten,
En kan van myne kroon gerucket worden niet,
Dewijl sulx alles my de eere daer van biet.
Te rypen oordeel wordt gestoten met de voeten
van hun, die na mijn raet gewilligh leven moeten.
Ja door mijn heerschappy en door mijn soet bestier,
Beweegh, bekoor ick vaeck de herten, ja het vyer
der groot-moedigheyt zwermt, en weet geen stede grypen,
Voor het haer oordeel eerst aen't myne komet slypen:
| |
[Folio Pp4r]
| |
'tWelck my gehanthaeft wordt door Trouw' voorsichtigheyt.
Trouwe Voorsichtigheyt.
Ten rechten hebt ghy daer gesproken en gezeyt,
Want mijn voorsichtigh oogh so verr' kan zien en micken,
Dat het alles so weet door u voldoen te schicken,
Dat wel ten rechten wy zijn oorzaeck van veel goets.
Naturelijcke Reden
Des elck lant oock van dy geniet so veel voorspoets,
Dat sy met Tongen duyst niet recht is uyt te spreken,
De gaven nut en veel ick noch niet al en reken,
Die den Inwoonder van des Raetsmans handen leest,
Door welckers wijs beleydt hy rontsom wordt gevreest,
Van alles watter grentst aen sijn gegronde palen;
Maer waer meed' salmen doch d'Inwoonders hert verstalen?
Dan door den genen die hier aen mijn zyde rust?
Liefd' tot 'tgemeen beste
Met sulcke herten my te woningen noch lust,
Getrouwe Vader, ghy, de reedlijckst' onser allen,
Kondt onderscheyden, hoe des Lantsaets vaste wallen
beklyven inder daet, als elck sijn Vaderlandt
met open-hartigheyt, gelijck als met de hant,
Gedienstigh blijf, en dat elck liev' 'tgemeene beste.
Ware Eendracht
Daer meed' bewaer ick dan haer zeegh-begroeyde veste,
En als in eenen kreits het gantsche Landt ick stel,
D'Inwoonders door dijn liefd' geef ick een sterck bevel
'tGemeen te achten meer, dan elck een 'tsijn by-sonder,
Dat dan de welvaert klimt (den Menschen elck ten wonder)
En reyckt met d'armen tot het blaeuw gezwinde zwerck,
Geeft ons d'ervarentheyt een daeghlijx oogemerck,
Van volck'ren opkomst, met beklyving haerder wetten.
Natuerlijcke Reden
'tBewijs hier van men sou so overvloedigh setten,
Voor elck een, dat het nau (mijns dunckens) nodigh is,
Liefd' tot 'tgemeene best is 'tnodighst middel g'wis,
En d'Eendracht voorderlijckst voor and're Werelts saken:
Hoe soud' een Landtschap doch haer uytkomst konnen maken,
Wel-komend' over een met 'svoorspoets zegen milt,
Ten waer 'tgemeene best van yeder wiert gewilt,
En dat met sulcke liefd' als vele der Romeynen,
De welcke trachten steets haer alsins te beheynen,
En te bemuyren door den uyterlijcken arm,
Om so d'Inwoonderen, die sachtlijck ende warm
haer hielden binnen 'smuyrs, voor vyandt te bevryden:
Dan doch in haren staet socht elck een te beschryden
'tgeen nodighst tot 'tgemene beste wesen mocht,
| |
[Folio Pp4v]
| |
En lieten niet haer lijf, ja goed'ren onbezocht
tot alles wat 'tgemeene beste mocht aenkleven,
Elck was gewilligh hem ten dienste te begeven
in sulckes, wat 'tgemeen aenroerd' of over-quam:
Den eenen d'and'ren 'tpack van synen halse nam,
En dat door dese Liefd' die sy 'tgemeen toedroegen,
Als 'tnodighst middel zijnd' om alles wel te voegen:
Want daer de liefde tot 'tgemene best verkoelt,
Elck lidtmaet dan terstont de smerten daer van voelt,
En alles gaet te niet door sloffigheyt in desen.
Wysen Raet
Ick voegh my dan by dy, want ghy moet noodtlijck wesen
den glants van onsen roem, en ons beginning t'saem
geschieden moet, dat's so, te recht in dynen naem,
En wordt met een verselt van d'outheyt trou voorsichtigh.
Trouwe Voorsichtigheyt
Het voor end' ver-ziend' oogh in zaken, die gewichtigh
'tGemeen belangen, geene sluymer-vaeck en treft:
Maer so 'toneenigh hert sich trouweloos verheft,
En waent te vatten in ons lieve lant, so stutten
de rijpe Raden die, en soecken te beschutten
d'inbreucken, die daer door noch mochten grypen stee.
Ware Eendracht
So tuyght mijn vast gebout-geruste Ziele mee,
Dan wert d'Eendracht bekent het vorderlijckst in velen,
Om al den gantschen Raet een stemmigh te verdeelen,
Tot alles wat het Lant is voorderlijckst en nut.
Liefde tot 'tgemeene beste
Daer is het nodighst' dan gehuyst in eene hut
met u Lants voordeel, want de Liefde tot 'tgemeene
is wel door u behulp veel-lyvigh, doch maer eene,
Gelijck als leden veel, oock maer een Lichaem, zijn.
Merckt hoe't gaet in dien tijt, dat 'teene Lit lijt pijn,
Het zy een handt of been, 'ten kan sich self niet helpen,
Ten kan sijns nootdrufts aes door voeding niet bestelpen,
En d'and'rer leden elck soeckt sijns eygen profijt,
De maegh (van waer dat komt het voetsel t'sijnder tijt)
is meed' in dit verscheel getreden, dus en willen
sy d'een den and'ren geen hant-reycking doen, noch stillen
des and'ren kommer, maer elck leeft na synen zin.
Het Lichaem, 'twelck nu is, en blijft, 'tgemeen gewin,
En kan niet langer staen; maer moet so binnen korten
vervallen in't geheel, en 'slevens adem storten,
Door dien elck eygen best meest soeckt door eygen baet,
En op 'tgemeene best niemant geen acht en slaet,
Daer zietmen immers Liefd' tot 'tgemeen best ontbreken.
| |
[Folio Qq1r]
| |
Ware Eendracht
En Ware Eendracht is uyt 'tLichaem oock gheweken,
Mits 'tnodigste van al sy wanen te zijn, 'tgoet
dat van elck int bysonder bewaert wesen moet,
Waer uyt dat niet en spruyt, uyt zulck een schat vergaren,
De roeme-rijcke lof van 'sLants gemeen welvaren:
Maer enckel Eygen-baet die noyt lange bestont.
Liefd' tot 'tGgemeene best.
Aenmerckt hoe sulcke vrucht die van Carthag' verslont,
Doe elck een was beducht het syne te verliesen,
Men weende, men versucht', men wist geen raet te kiesen,
Die haer ellendigheyt met zeegh bedruypen mocht.
Hannibal, die geen rou bedryven kon, bedocht
Haer grote dwaesheyt in dit schielijcke versuchten,
Begon te lachen daer, als achtende maer kluchten
Al dees onnodigheyt, van soo veel traen-gestort.Ga naar margenoot+
Hasdrubal hierom gram, antwoorde, ghy verkort
dijn Manbaerheyt, dat ghy, als andere dus weenen
Dijn dwase zinnen zelf het lachen kont verleenen.
Maer Hannibal hem zeyd', dat dit gelach my niet
uyt 'tdiepste van mijn ziel, veel min uyt 'therte vliet,
Soudt ghy bemercken haest, mocht ghy't bezien van binnen:
Maer ghyluyd' die dus weent, en verght al dyne zinnen
so vele traen-gestorts, zijt droeviger om 'tgeen
dat ghy sult missen van u Schat, dan om 'tGemeen,
T'welck nu ontblotet is van uyterlijcke sterckheyt.
Wysen Raet
'tGebreeckt vaeck aen het geen na datmen het int werck leyt,
Die Hannibalis raet te voren had gesmaet,
Doe wierden haest gewaer waer in dat macht bestaet;
Haer vorigen voorspoet, door stercker armen daden,
En hadden in haer hert gebaent noch gene paden,
'tWelck wel gehanthaeft wiert, door wap'nen en door kracht,
Door't moedig oorloghs-hooft, door eer-zucht, door't veracht
van eer-zucht quaet, maer elck slaende sijn kommer-oogen
op het gemeene best, sach hoe veel dat vermogen
de wyse radingen by uyterlijck gewelt:
Want daer elck 'tG'mene best meer acht als eygen gelt,
Oock niet zoeckt buyten 'tspoor van Wysen Raet te treden,
Die mach met den Poëet gebruycken dese reden:
‘Kracht sonder Wysen Raet valt door haer selfs gewicht,
Een kracht gematight neemt (door 'tgunstige gezichtGa naar margenoot+
der Goden) altijt toe: Maer sulcke kracht sy haten,
Die nergens van en weet dan vyer en vlam te praten.’
So dat by 'tnodighst' oock den Raet een nootsaeck zy.
Eygen baet komt uyt, seggende:
| |
[Folio Qq1v]
| |
Wat waent die arme volck te doen doch sonder my?
Ghy prijst, ghy pocht, ghy praet, en al dijn klappernyen
en konnen doch int minst bestaen, noch yet bedyen,
Wat helpet dat ghy al dijn arbeyt and'ren deelt,
En dat een ander met dijn eygen schyven speelt,
Ick houde veel, van sulx, Rentmeester self te wesen.
Natuerlijcke Reden
Dijn doen te vele wort van menich Mensch gepresen,
Maer hoe lang dueret doch een Rijck tot zulx gewent?
Eygen baet
So lange tot het is gelopen tot den endt,
Soo't maer mijn leven duert, 'ken sorge voor geen vrienden.
Meent ghy dat mijn begeerten anders yet verdienden,
Dan met 'tgekruyste gout te smeeren op mijn vet?
Ick heb mijn Schaepgens lang al op het droogh geset,
Siet daer, daer klinckense die my verdienen 'tbroot.
Liefd' tot 'tgemeene beste
Daer meed' is maer verzien alleen dijn eygen noot,
Maer niet het nodighst wordt daer mede noch verzorget.
Eygen baet.
Ey wat verscheelt het my wien dat den Backer borget,
So ick maer met mijn gelt mach spelen staegh moy weer,
Eens anders wond' en doet int minste my geen zeer,
Ick sorgh maer hoe ick mach veel Daelders by een krygen.
Ware Eendracht
Ghy zout al veel meer eer verwerven met te zwygen,
Dan door dijn raserny, die doch geen baet en brenght.
Eygen baet
Ten minsten dat daer door ons allen praet verlenght:
Soud' ick mijn Eygen baet so wel alst u niet prysen?
Natuerlijcke Reden
Ick sal dijn mis-verstant hier in seer haest bewysen,
Met eene reden van een Burger binnen Room';
Die in sijn wenschen gantsch oprechtlijck ende vroom
met oordeel rijp en nut aldus afbeelde 'tleven,
'tWelck hy voor al verkoos (so oock meer Wyse schreven)
‘Dit was dat hy seer prees te wonen in een Stadt,
Die 'svoorspoets zegen slickt, en nimmermeer wort zat,
Daer de verwinning treft 'tvoornaemste van den hoofde,
Al waer't dan dat hem 'tlot van al sijn goet beroofde,
En hy in dees Gemeent, die vol van zegen rust,
Mocht wonen, wat te vre'en, want (seyd' hy) sulcke blust
'tgebrecklijck nootdrufts hert, en kan my beter voeden,
Dan ick, rijck zijnd', en overvloeyende van goeden,
Woond' in een arme Stadt, daer alles waer van doen,
Een yeg'lijck soud' tot my, om hebben wat, hem spoen:
| |
[Folio Qq2r]
| |
Ick dan (onmachtig om een gantsche Stadt te laven)
soud' my bevinden haest berooft van goet en haven,
So dat het nood'ger is 'tgemeene best gesocht,
Dan alle Schatten in sijn eygen kist gebrocht:
Want vaert 'tgemeene wel, 'ken kan oock niet verarmen.’
Eygen baet
Ho, ho, dat is wel waer, maer in mijn eygen darmen,
Heb ick so lief wat goets, als 'tg'meene in haer kist:
Hadt ghy het self bezocht, 'ksou seggen dat ghy't wist,
Maer al dijn wroeten is voor and're kale benden.
Dan komt eens voor mijn deur, ick sal u voorder zenden,
Gaet haelt dan uwen kost, daer rust 'tgemeene gelt.
Liefd' tot 'tgemeene best
Zwijcht Eygen baet, wy zijn hier niet by een gestelt,
Om veel verloren praets te bruycken, maer om tonen
wat middel datmen zal voor't nodighst mogen kronen,
En best genomen dient voor dees tijt byder hant,
Die d'welvaert van 'tgemeene beste, dat is 'tLant,
Ten hooghsten nodighst is, oock voorderlijckst bevonden:
Treet hier toe in het spoor, en kent met rechte monden,
Wat middel datmen doch in sulcken tijt behoeft,
De rechte middel-pool op even graden proeft,
Of onder d'Horisont, van al des Hemels lichten,
De milde tonge wel sou konnen 'tnodighst stichten.
Hier toe ô Musa! mijn verstant wilt op'nen doch,
Weert door dijn vloey-gebedt van myne Ziel 'tbedroch
Dat 'teygen nodighst prijst in eygen silv're schatten:
Wel haer die haren roem en eere hier in vatten,
Dat de welvaert betreft van het gemeene nut,
Ja achten eygen eer noch eygen baets beschut,
Niet dan vervloeckte roock en damp gantsch onbestendigh.
Ware Eendracht
Des ick my oock tot dy met herten ben toewendigh,
Op hoop dat ick door dy gehanthaeft worden sal.
Wysen Raet
Dat ghy vereenight, is het voorderlijckst' van al:
Want hoe kan sonder dy de zake rechtlijck groeyen,
Al waermen eygen liefd' oneenigh, dwaes, ziet bloeyen,
Door eygen baet, g'lijck die hier aen ons zyde dringt,
De macht (in slaep gewieght) de vyant flux bespringt,
Elck een wil dan het sijn door eygen liefd' beschermen,
Maer voordert niet mel al: want g'lijck als duysent zwermen,
De Burgery dan vlieght, d'een hier, en d'ander daer.
Het oude spreeck-woort wort dan (maer t'ellendigh) waer:
Door Eendracht die macht maeckt, is een Lant sterck en krachtigh,
Maer door in-landtsch' onvreed' winnelijck en onmachtigh.
| |
[Folio Qq2v]
| |
Sy worden over-stolpt, door dien elck nood'loos acht
de trouw' (op g'meene kost) voorzicht'ge achter-wacht,
Des ghy tot 'tGemeen welvaer 't voorderlijckst middel zijt.
Trouwe Voorsichtigheyt
So langh wiert voormaels den Atheenschen staet gevrijt,
Als sy eendrachtigh (met de macht in een gevlochten)
Haer wel-vaert van 'tgemeen door kloecke wap'nen sochten,
En dat elck liefdigh tot 'tgemeen (door suyver lof)
Meer achte d'wel-vaert van haer binne-lantschen hof,
Dan eygen goed'ren door een vreckheyt te doen spruyten.
Eygen baet
'Kverstaet uyt al dees re'en, men rekent my daer buyten:
Maer seght schijn-heyligh hooft, waer houtmen langst mee huys?
Ist niet met sulcke kost? ist niet met munt en kruys,
Dat m'alles (watmen heeft van node) kan verkrygen?
Ware Eendracht
Verhuyst van hier, of ick doe dy de beenen zygen.
Meynt ghy te buygen so ons eendrachtigh gewelt?
Ons kloeck een-stemmigh lijf sou hy haest uyt het velt,
Met dynen gelt-sack flucks noch derven wel verporren:
Ghy waent met dijn geblaf en veel onnodigh knorren
Te schricken ons gemoet, maer neen, dus voort vertreckt.
Eygen baet
My dunckt dat desen hoop schier met haer selven geckt,
Verachtende het geen schier d'halve werelt minnet.
Segt Raetsman, u noch eens op dese saeck verzinnet,
Of ghy't oock daer meed' hout, als dit neus-wyze volck.
Wysen Raet
'kEn ben haer Voor-spraeck niet, elck is sijn eygen Tolck,
Sy seggen dy genoech, weer-leght het so ghy kont.
Eygen baet
Ja, ja, ghy zijt al me van leer niet zeer gesont,
Ghy zout my geern (als sy) dijn eygen g'loof aen-raden,
En doen geloven 'tgeen meest elck wel sou versmaden:
Maer met een sulck geloof vergaer ick weynich gouts.
Natuerlijcke Reden
Te meer door dijn geloof vergaert ghy galgen-houts,
Die somwijl veel te vreck haer eygen baet verkiesen,
Haer eygen quaet beleyt haer 'tleven doet verliesen,
Komt dan haer eygen baet niet euvel wel te pas?
Waer uyt spruyt dievery doch meer, als uyt 'tgewas
van eygen baet in als den vollen teugel geven?
Waer door is oyt ter wer'lt het meeste quaet bedreven,
Dan door dien dat elck meest na eygen baet omsagh?
Eygen baet
Ja, ja wilt ghy aen my van diev'ry doen geklagh,
| |
[Folio Qq3r]
| |
Gelijck of ick daer juyst een oorzaeck van most wesen,
De dievery die is uyt gierigheyt geresen,
Ick ben niet gierigh, want ick zoeck maer eygen goet:
Dan nademael dat ick van hier verhuysen moet,
En dat u mynen praet (soo't schijnt) niet is vermaecklijck,
Ick heb wat anders wel te doen, oock zeer nootzaecklijck,
'kBeveel dy alle dan dijn Wysen Raet te doen,
Lieft vry 'tgemeene best, en zoeckt dat wel te vo'en,
Ick sal van dynen staet d'uytkomst lang-moedigh toeven,
Ghy zult wel metter tijdt dijn eygen beurs bedroeven,
Als ick, en and're meer, met gout-draet zijn besmeert.
Vaert wel, en op dijn eygen beurs vry lange teert,
Als daer niet in en rust haelt dan wat van 'tgemeene,
Als neus-wyzen blijft.
Liefd' tot 'tgemeene beste
Gaet ghy qua zieckt alleene,
En lang genoegh oock uyt onse Gemeente blijft.
Eygen baet
Hey, hey, daer gae ick heen na plaetsen, daermen schrijft,
Een, twee, drie-hondert stucks weet ick int jaer te kanten:
Een kalen vogel mach niet dan kael nesten planten,
Ick sal eens binnens jaers u alle zoecken hier.
Eygen baet binnen; Ware Eendracht seyt:
Te jammerlijcken wort het onverstandig vier,
Van't snode Eygen baet, ten branding opgeblasen,
De meyn-eet wort verblint door sulck baetgierigh rasen,
En geen lant, in hem zelf, en kan door twist bestaen,
Het nuchtent-vroegh-gebedt, het avont-laet-vermaen,
In sulcke plaetsen is: schrap, schrap in eygen korven.
Is niet door Eygen baet so vele lants bedorven?
Mits het, twedrachtig zijnd', 'tgemeene niet en kon
recht onderscheyden van dat elck bysonder won:
Veel-spaltigh dus gescheurt, en in het midden ledigh,
Is onverziens daer in geslopen (gants onvredigh)
Haers gronts bederf: so datmen wel oordeelen mach,
Datter niet voorderlijcker is, als trouw' verdragh,
Die liefd' tot 'tg'meene best op-queeckt in vrees sorghvuldigh.
Liefd' tot 'tgemeene beste
Tot 'talder-nodighst is elck Lantsaet even schuldigh:
Oock zorgen voor een Liefd' diemen 'tgemeene draeght,
Want anders so hy niet na 'tnodighst' middel vraeght,
Het gaet'er al te loor, en 'tvoorderlijckst' in velen,
En weetmen zelden door dit mis-verstant te deelen.
Daer's niemant die bekent, daer's niemant die belijdt,
Datter een sulcke liefd' moet zijn in sulcken tijdt,
Die onderscheyden kan, dat all' In-lantsche zaken
| |
[Folio Qq3v]
| |
gescheyden moeten zijn van die 'tgemeene raken.
En so 'tgemeene wort gelijcker-hant gehooght,
Ja dat elck door dees Liefd' 'tgemeen vvel-vaert be-ooght,
Hy voelt uyt alles wat daer uyt noch volght int leste,
Dat 'talles dient tot wel-vaert van 'tgemeene beste:
En so wy nu ontbloot ons vinden van wel-vaert,
Daer is geen middel die ons nodiger verklaert
den zegen, voorspoet, roem, behoudenis der Landen,
Dan dese liefde, die behoort in elck te branden,
Sy yemant doch de wel-vaert van 'tgemeene soeckt.
Natuerlijcke Reden
Ten rechten Eygen baet zy in een Landt vervloeckt,
Mits sy (uyt twist en nijt gewonnen en geboren)
de gelt-zucht heeft voor haren meesten troost verkoren,
'tWelck is geweest 'tbederf van staten veel en groot.
Ga naar margenoot+Men seyt, doe Romen sich vont allesints ontbloot
van uwe Liefde, ja doe d'oude gryse hoofden
verrottet waren langh, die m'in haer tijt geloofden,
En dat de jongheyt meest met gelt-zucht was gequelt,
Sy t'effens wierden quijt staet, eer, en al 'tgewelt:
Oock al het groot ontsagh, dat so veel Monarchyen,
So menigh Konings goet, staf, ende heerschappyen,
Ja schier den ronden Pool nu hadden t'onder-bracht,
Verloren schielijck op een roeckelose nacht.
Dit was den ramp, dit was het voorzegh ongeluckigh,
Dat sy, die menigh Jaer hadden geweest verdruckigh,
Nu zelver onder 'tjock van and're moesten zijn.
Wysen Raet
Daer g'brack oock Wysen Raet, als zijnd' een effen lijn,
Waer door sy in een zaeck yet goets mochten beginnen.
Trouwe Voorsichtigheyt
Had Trouw' Voorsichtigheyt daer mogen stede winnen,
En dat een yeder net op d'uytkomst had gemickt,
Het veel te vroegh verderf had haer niet ingeslickt:
Maer daermen loslijck wil yets in't gemeene richten,
(O niets misprijslijcker!) daer blinden de gezichten,
En in dien sluymer-vaeck 'tverderf haer neder werpt.
So nu het liefdigh oogh tot het gemeen sich scherpt,
En pooght den staet en 'tLant voorsichtigh te behouden,
Hoe kan de wel-vaert doch in sulck een plaets verkouden,
Want 'tjaerlijcksche gewas (met volle maet) sy voelt,
Dat door een milde zeegh aen hare stranden spoelt,
En duyst-derleye vrucht geniet sy van dees bomen.
Ware Eendracht
Haer Schepen wel voorsien eendrachtigh 'thuys-waert komen;
Haer Havens groeyen aen in over-groot getal:
| |
[Folio Qq4r]
| |
Haer vanen zwieren met haer teyckens over al:
Int westen zijn bekent haer trouwe Scheeps-gezellen:
Naer 'tOosten draeyt het zwerck, en brengt haer (buyten quellen
der baren fel gestoot) tot aen den Oever daer:
Naer huys weer voor de wint sy keeren dan daer naer,
En hopen 'tLant al-om vol goet, vol rijckdoms zegen:
D'Eendracht behout haer plaets, en gaet de Liefde tegen,
En haren kreits vermeert in heerschappijs gebiedt.
Natuerlijcke Reden
Dat komt dat elck een maer sijns arbeyts loon geniet,
En al haer overschot huns tijts sy kloeck besteden,
Elck een in sijn beroep, na dat hun dan de Reden
vertoont en wijst: so dat 'tonmogelijcken schijnt
Dat d'voorspoets zegen van alzulck een Landt verdwijnt,
Ten waer weer Eygen baet beheerschte haer gemoeden.
Liefd' tot 'tgemeene beste
Dit nodighst middel ist, waer in men op te voeden
de teder jeucht behoort, van dat sy grijpt verstant:
Want so het haer van jongs wort in het hert geplant,
En daer in wordt gequeeckt 'topgroeyend' oogh, so sullen
sy d'een des and'ren hert met dese Liefd' vervullen.
En waer die Liefde dan (als nodighst middel) woont,
Onmogelijcken ist, of Eendracht wort gekroont
aldaer, van elck een, die sich hout voor trouwen Borger,
Den minsten van den hoop is door dees Liefd' bezorger,
Datter niets werdt gedaen, of 'tschiet uyt sulcke Liefd,
Die het gemeene nodighst, voorderlijck gerieft.
So dat de Leden dus vereenight met malkander,
Sy maken 'tLichaem een, end' eenen Alexander,
Een Hooft, een hert, een zin, en leden eens gezint,
Wat d'eenen overgaert hy't voor den and'ren vint,
En dan zo gaet het wel in sulcken Landt, want d'handen,
Die 'tbose schutten op het glinst'ren harer tanden,
Zijn nimmer ledigh in den arbeyt, die betreft
'tgemeen wel-varen, want (dus doende) hy verheft
sijn eer, oock 'sLants wel-varen, want die is hem nodigh.
Wysen Raet
Door my wordt 'tonverstant gemaeckt, geacht als dodigh,
Voor hem die in het minst hem daer meed' moeyen sou.
Trouwe Voorsichtigheyt
Sy merckten op 'sverdriets toekomende berouw,
En d'ondergang van haer gemuyrd' om-graven wallen,
Sy vresen, dat den Staet sou t'eenemael vervallen,
En volgens oock het haer door sulck een mis-gegrijp,
Wie datter yets oordeelt, hy doet het niet te rijp:
Maer toetst het aen den steen van veler ondervragen,
| |
[Folio Qq4v]
| |
So komt het, dat hy eyndight sijn gejonde dagen
in voorspoet, zeegh, en roem, en onsterflijcke eer;
Hy oordeelt, dat sijns Naesten wond' hem oock doet zeer,
En alles watter schiet, 'tgeschiet uyt liefd' eendrachtigh.
Natuerlijcke Reden
Geketent dus aen een, ghy hoopken kleyn waerachtigh,
Eer lange dyne vrucht oogh-mercklijck sult ontfaen,
Dy dy' de volle handt met voorspoet vol gelaen
vol zegen, roem, en lof, gelijck als 'sLants welvaren
aenbieden sal, als recht verdient voor al 'tbewaren
van't nodighst middel, om te teelen so een Bruyt.
Trouwe Voorsichtigheyt
Bedriecht 'tgehoor my niet? 'kverneme daer geluyt,
Of zuyseling van pracht, als toysel eener Vrouwen.
Ga naar margenoot+Te recht geoordeelt ist, siet daer, het waer behouwen
Van ons gemeen-lants best, weest wel-kom edel Maeght.
Liefd' tot 'tgemeene beste
Wiens Minnaer ick vertoon, en haer de liefde draeght,
Die oyt beminnaer droegh sijn trouwe uyt verkoren.
Ware Eendracht
Mijn kroon en Borger-vreucht, dit hadt ghy my gezworen
te teelen uyt mijn jonst, die ick dijn ziele schonck.
Wysen Raet
Wt wiens vermogend' oog ick 'teerste voetsel dronck,
Als zijnde 'trechte wit van mijn bevlytight schieten.
Natuerlijcke Reden
'Tvol-voeren zijt ghy van de sorge-geef-verdrieten,
Vercierde Dochter, 'twensch ghy nimmer by ons sterft.
'sGemeen lants wel-varen
Dijn aller bede ghy (verdient) van my verwerft,
Beredent volck u doen en blijft niet onbegift,
Nadien ghy eygen baet hebt uyt dijn Landt gezift,
En 'tonverstant dy niet ontzinnight heeft in desen:
Ga naar margenoot+‘Siet, zulcke vruchten kont ghy van mijn velden lesen,
Siet, sulck een over-gaer van rijckdom en van schat,
Bedruypt nu inder ijl elck uyt-verkoren Stadt.
Den Hemel (gantsch verblijt) met uyt-gepuylde stralen
en wil dees zegen noyt van dyne schouders halen,
Noch oock gantsch vruchteloos verlaten al dijn velt,
Daer ghy ten meyning vast dijn hoop had ingestelt:
Maer met een dobbel-Son van vier-en-twintigh uren,
Haer helder luchten steets op dijn Landt laten duren:
De kracht van dijn beleyt grijpt binn'n dijn palen stee:
Dijn Schepen vol gelaen nu al van goeder Ree
de bracke baren woest haer kielen t'hans bevelen,
En zetten vol gezeylt strack door AEoli strelen
| |
[Folio Rr1r]
| |
weer na dijn Oever toe, om al dijn Havens dicht
te stoppen mast aen mast, elck vol van sijn gewicht.
Siet ginder komen oock recht van de Noorder hoecken
der Keysers Tolcken dy tot hulpe trouw verzoecken:
Door dien het dy wel gaet. Siet oock van zuyden gaen
d'Gezanten hant aen handt van den Venetiaen.
De Britten spannen 'tzeyl. Siet gints de stoute Francken
vercieren het getal aen dijn vrient-rijcke bancken,
Den Zweder sit me aen: Den Daen geeft dy gehoor:
Marocos soeckt verbont: uyt Indy sent-men door
twe Vorsten aen dijn Prins in sijn Heyr een vereeringh:
De Vry-aen-zee-steden zijn oock in dijn bezweringh.
Wat feylt dy nu doch meer Eendrachtige Gement'?
Ick heb dy alles dit uyt liefd' (om liefd') verleent.
Wat meer? niet een gebuyr van dijn verwinnings palen,
Of 'tbiet uyt dynen schoot haer troost (in noot) te halen.
'tManhaftigh Teutsche volck (hoe verr gegrenst van dy)
Als Bontgenoot beschermt elck een dijn Vryheyt vry:
En ghy die (door dijn trouw) geen werck eyscht sonder louen,
Sent dijn gewapent Heyr haer palen te verschonen,
'tWelck door sijn stouten roem van elck een wort ontzien.’
Want daer ghy Liefde heerscht, en Eendracht wil gebien,
En niets en onderwint, dan met voordacht voorsichtigh,
Door Wysen Raet, daer is Naturens Reden plichtigh,
En laet dy nimmer toe dan alderhande deucht:
Ick dan, vermogend' volck) die stadigh blijf verjeucht)
Schenck sonder rimpel dy dees wel-vaert in dijn Landen.
Liefd' tot 'tgemeene beste
Verselt ons lange doch, dijn b'hoorlick' Offer-handen
van ons (eerzame Maecht) elck willigh t'off'ren is,
Siet elck Trophëen stelt tot een gedachtenis
van dijn vergulde Dauw, sy rijp op ons gegoten:
Een Marmer-decksel heeft elck op sijn graf genoten,
Die liefdigh liefde 'tbest van ons gemeen wel-vaer,
Beziet de Steden door ons Landen allegaer,
Hoe nyver sy (door gunst van dy) in Liefd' op-groeyen,
Den Lantsaet nering-rijck van wel-vaert over-vloeyen:
Elck Landt een Koningh trotst door dyne milde jonst,
In spijt van 'twelcke menigh 'trimpligh voorhooft fronst,
En schudt den kop, om dat elck liefdt 'tgemeene beste.
Ware Eendracht
Oock om dat ick met Sweert en Schilt bescherm haer veste,
En al wat hares is, blijft onder myne macht
(Gelijck als eygen goet) bewaert door trouwe wacht.
Verlaet ons lieve noyt, wy zijn bereyt te blyven
by sulck een goet voorneem, en anders niet te dryven,
| |
[Folio Rr1v]
| |
Dan t'geen tot ons wel-vaert en dijn vervreughden streckt.
'sGemeen-lants Welvaren
Gedenckt hoe ick den Grieck met wel-vaert had gedeckt,
Doen Liefd haer Borger-stadt bewaerde van Athenen:
Hoe sy haer palen wijt uyt-breyden rontsom henen,
So dat sy bloeyden in wel-varing en voorspoet:
'tgheleerste van haer eeuw: het stoutse van gemoet:
Het treffelijckst' geslacht wiert binnen haer geboren:
Verwinnigh volck, oprecht, die eer voor gout verkoren;
Wet-gevers, strijdt-baer Mannen, elck een ten ontsagh:
Maer so haest eygen-eer na eygen-baets gelach,
Begon te luysteren, quam sy soo haest int verachten,
Als sy te voren had geweest van grooter krachten,
So dat sy haest vergingh; een yder volck ten spot.
Wysen Raet
Doen viel haer voorspoets deel en recht geluckigh lot,
Op den hoogh-wijsen Raet, van treff'lijcke Romeynen,
Begin van haer opkomst was anderer verkleynen,
En haren voortgangh groeyde tot een rijcken Staet:
Sy die niet sochten yets te doen, dan door den Raedt
Vol wijsheyt, die verselt was aen haer stoute Hoofden,
Met trouw Voorsichtigheydt, die yeder een geloofden
De wel-vaert door dees Liefd' van haer Gemeynte stout.
Naturelijcke Reden
Dat was oock d'oorsaeck, dat men doenmaels heeft gebout
So wel vercierden stant, ten roem voor duysent jaren,
So vele Landen sy, so veelderhande Scharen
Verwinlijck aengetast, Maer wat? by haer men vont
Een Liefde tot wel-vaert van het gemeen Verbont,
Elck een was maer besorght dat selve voor te dragen:
'sgemeen Lants Wel-varen
Hier voor was ick en woonde by haer soo veel dagen,
Als haer den Laurier-krans om-ringhde 'tmoedigh haer,
Doe saghmen schijnlijck, hoe arbeydigh, moey'lijck, zwaer,
De Deughde wiert gekocht, niet door haer eygen schatten,
Niet door hun eygen goet, maer door het eerlijck vatten
Voor het gemeene best: so elck maer hebben mocht
Een wapen voor sijn deel, sijn wille was volbrocht,
Als maer 'tgemeene best gevordert was daer mede.
Liefd' tot 'tgemeene beste
Siet hoe in sulcken tijdt, siet hoe in sulcke vrede,
‘(Soo ons Valerius Maximus schoon verklaert)
Ga naar margenoot+'tgemeene beste doe van Romen wiert bewaert:
Hoe doen ten tijde de verstanden alle bloeyden
Van Mannen, Vrouwen oock, doe elck sijn lusten snoeyden:
Hoe door de goed'ren des gemoets men d'eere woeg,
| |
[Folio Rr2r]
| |
Die doen in alle zaken het aenzienlijckst droegh:
Want sulcke goed'ren (seyt hy) haer bezitters brochten
'tbeleyt van wapenen, so sy't (na wille) zochten:
Die maeckten d'Huw'lijcken, en hadden inden Raedt,
Oock buyten dien, het meest geloof, elck na sijn daedt.
Want elck een manlijckst was, en om het meest sorghvuldigh
'tgemeene met sijn eygen best te zijn gehuldigh,
En te versorgen, so dat elck voor 'tbest verkoos
in rijcke ste'en en te wonen, selve goedeloos,
Om worden door haer wel-vaert oock te meer verheven,
Dan rijck te zijn, end' in een arme Stadt te leven.
Sulck een heerlijck opset had dit weer tot een loon,
Dat-m'er geen saeck met gelt te kopen was gewoon,
Meest die kloeckheyt in een daedt was toe te schryven,
Mits dat de noot-druft oock der Door-luchtige lyven
Met vergeldingen heerlijck wel getroostet wiert.’
Ware Eendracht
O Liefde! die also de herten t'uwaert stiert,
Ende bezit also het stoutste vande Mannen,
Ghy treft haer met dijn spits also de herssen-pannen,
Bewegende 'tgemoet tot dyne soetste kracht
door het aen-lockend' zaet, 'twelck haer werdt toegebracht
van dees vercierde Maecht, die hun het smaken jondet.
Trouwe Voorsichtigheyt
Hier by ghy oock met een vergelijcken kondet
Een voorbeelt van den Africaenschen Scipio,
Doen hy in Africa was, ziet gebeurdet, zo
hy met den Koning Syphax sou van vrede spreken,Ga naar margenoot+
Dat Asdrubal daer was, dien hy lang had versteken
uyt Spangien, daer het nieu Carthago was gesticht,
Dat Syphax ziende daer twe Mannen van voorzicht,
Gesanten van de twe machtigste werelts Staten,
Hy geerne d'eenen met den and'ren had doen praten:
‘Scipio weygerlijck, sprack, hy en hadde niet
met hem utystaende, voorts, dat sijn Ampt niet toeliet,
Dat hy daer, sonder last van synen Raet van Romen,
Met haren vyant yet te doen had voorgenomen.’
Den selfden oock, doen hy met synen Broeder was
als onder-Hooftman, en dat Antiochus ras
aen hem om vrede sondt twe van syne Gesanten,
Hem off'rend' tot geschenck 'tnaest van sijn bloedt-verwanten,
Als meenende daer door niet afgeslagen zijn,
‘Antwoorde: Mynen Soon is een by-sonder mijn,
En dijn verzochte vreed' raeckt het Gemeene beste,
Oock moet die neerstig onderscheyden zijn in't leste.
Voorts is een ander de bediening van een Vader,
| |
[Folio Rr2v]
| |
Een ander 'tVader-landt. De welck' ick, door liefd's ader,
Al meerder acht dan kint, ja dan mijn eygen lijf:
Derhalven het geschenck van dijns Heers groot gerijf
is my seer aengenaem, en hoop op eygen koste
des Konings mildigheyt t'erkennen, dus en loste
hy sijn Soon niet: Maer wat dijn Oorlogh ofte Vrede,
Sprack hy, daer in kan ick oock geensins veynsen mede,
Noch eenigh afslagh doen van 'tRecht van het gemeen:
Want ick en hebbe noyt noch woorden, nochte re'en
gehadt van het rantsoen van mijn gevangen Sone,
Oock heeft den Raet my noyt verwillight aen mijn Krone
van sulckes yet te doen: Maer so veel my aengaet,
Ick sal mijn beste macht, na dat my d'eer toelaet,
In't wercke stellen, om mijn Sone weer te krygen,
Gelijck oock sulcks vereyscht mijn naem, niet om verzwygen.’
Siet so was hy versot op d'wel-vaert van sijn Landt.
Wysen Raet
Het most oock so geschien, om met gemeender-handt
te sorgen, dat het geen nu door so veel verwinningh
verkregen was, en had genomen sijn beginningh,
Oock door een selve daet mocht worden vry bewaert,
Want yet verov'ren is al van een minder aert,
Als te behouden 'tgeen men nu al heeft verkregen,
Daer is so wysen Raet in alle sulcks te plegen,
Als in verkrygen van des werelts sterckste Stadt.
Hier in heeft menigh volck een mis-verstant gehadt,
Die veel om krygen de'en, doch niets om te behouden.
Liefd' tot 'tgemeene beste
Dat schiet wanneer de Liefd' nu komet te verkonden,
En van 'tgemeen een yeder syne hande ruckt,
Een ander alsdan haer verkregen vruchten pluckt:
Oock 'tgene dat sy suerlijck hebben moeten sparen,
Een ander soetlijck komt in synen schoot vergaren,
Mits Liefde nu was kout, en d'Eendracht blijft verjaecht.
'sGemeen lants welvaren
Mijn zegen nut noch milt na sulcke Landen vraecht,
Ick vliede van sulck volck met mijn kost'le cieraden,
'Ken wil de sulcke met geen wel-vaert oyt verzaden,
Ick walge van de die, maer die met open arm,
Het nodighst middel pooght te houden even warm,
Door sijn behartight werck in Liefde, en te queecken
al sijn vermogen tot 'tgeen 'tg'meene mocht ontbreken,
Dien schenck ick uyt mijn schat geschencken sonder ent,
Tot dien is al mijn liefde wederom gewent,
En kies hem tot een rust-plaets van mijn rijcken zegen.
Natuerlijcke Reden.
| |
[Folio Rr3r]
| |
En spruyt dit alles niet uyt Liefde, die genegen
is tot 'tgemene best, oock uyt een waer' Eendracht?
Ware Eendracht
Mijn over-soete jock de volck'ren so toelacht,
Alom waer het gekosen wort voor't voorderlijckste,
In banden dus geknocht, ben in my selven d'rijckste,
Want ick de wel-vaert teel aen elcken Ondersaet,
Die mijn voorderlijck niet geheel ten winde slaet.
Wie in my blijft, die wort met wel-vaert over-goten.
Liefd' tot 'tgemeene beste
Hier uyt is 'tseggen van Demosthenes gesproten;
‘Dat het gantsch billijck is, indien't bysonder goetGa naar margenoot+
''tgemeene door sijn aenwas geene schade doet,
Maer oorsaeck zijnd' van't g'meens aenwas, dat dees behoren
oock t'hebben deel in't g'meen, als hebbende verkoren
den aenwas van't gemeene best, door haer gewin.’
Natuerlijcke Reden
Men ziet noch huydensdaeghs van desen selven zin
(Lief-hebbers van 'tgemeen) de noch-Venetianen,
Die (zijnd' eendrachtigh) so voorsichtigh oock vermanen,
Elck die tot Raetsman voor 'tgemeen gekoren wordt,
Eer hy de deure des Raet-kamers heeft verport,
Door een kleyn inschrift, 'twelck daer elck vry staet te lesen,
En kan ten naesten by van sulcken inhout wesen:Ga naar margenoot+
‘Elck Raets-heer, (wie ghy zijt) die in dees Kamer treedt,
Ampts halven werpt van dy al 'tquade dat ghy weet,
Als qua gunst, gramschap, haet, gewelt, en alle vleyingh,
Oock vrientschap: Onder-werpt dy zelven de geleyingh
van het gemeene best; dijn sorgh oock daer voor zy:
Want naer ghy and'ren recht of onrecht doet, sal dy
oock Godes oordeel staen te wachten en te dragen.’
Het blijckt oock hoe sy dit so menigh duysent dagen
gantsch trouw'lijck hebben sonder haet of nijt volbrocht.
'sGemeen lants welvaren
Daerom sy oock van my met welvaert is bezocht,
En heeft gebloeyt nu meer als jaren tienmael hondert,
So dat ten rechten elck mach wesen wel verwondert,
Dat sy een Iongh-vrouw wort genoemt in haren Staet,
Vermits dat geenigh Vorst (merckt hoe wel datt'r gaet)
Sedert haer bouwingh haer besat of heeft gewonnen,
Maer stadigh door mijn licht, gelijck van't licht der Sonnen,
Beschenen neeringh-rijck, in wel-vaert oock niet min.
Wysen Raet
Van't zelvige gevoel, oock van den zelven zinGa naar margenoot+
was Aristides, die Themistoclem ging spreken:
(Hoewel hy d'oorzaeck was sijns ballingschaps versteken)
| |
[Folio Rr3v]
| |
‘Lieve Themistocles, wy moeten t'aller tijdt
voor ons besond'ren haet, of vyantschap ten strijdt
alleen niet trecken, maer om zien wie van ons beyden)
Ons Vader-lant meest nut en dienstich mocht bereyden.’
Voorwaer een Wysen Raet, die recht wel prijsbaer is.
Liefd' tot 'tgemeene beste
So myne Liefd' haer niet verselt had, dit's gewis,
Elck had sijn eygen haet ten stryde voortgetogen.
Ga naar margenoot+Dit selfd' hiel Narses oock sijn Krygers kloeck voor oogen,
Als hy ten oorlog heen tegen de Gotthen voer,
Seggende, dat 'tgemeen was 'toogh-merck en het roer.
Siet alle dit gewin, ziet alle dese goeden,
Van rype vruchten, van langduerige voorspoeden,
Elck van mijn lieve kroon door lieve handen leest.
Haer inzicht rontsom is aldusdanigh geweest:
‘Ick sal 'tgemeene best (so veel ick mach) gelieven,
Ick zijnde weer in noot, sal sy my weer gerieven.’
En in dees liefd' behoort elck een zijn op-gevoet.
Ware Eendracht
Den rypen zegen van hun liefdige gemoet,
Wiert dan eendrachtigh door my sterck gemaeckt en machtig,
Want om haer Landen (die nu rijcklijck, vol, en prachtig,
Van wel-vaert vloeyen, door dien dat elck het gemeen
meer als sijn eygen lieft, in vesting vast te tre'en)
Is haer niets Voorderlijcker, dan alsulcke herten,
Die door my worden vry gemaeckt van alle smerten:
En so een-stemmig eens (bewarende den schat,
Die nu door rypen dauw bedropen heeft haer Stadt)
In wat haer over komt, eendrachtig t'saem sy wercken.
'sGemeen lants welvaren
Ick schep een zoete lust, aen sulck een volck te mercken
haer trouwe liefde, met so een getrouw verbandt,
Dat alles watter schiet, schiet uyt een ingewant,
Door eenen arm, oock door een mont, oock alle Raden,
De Trouwe Voorsicht oock, die so veel kloecke daden
niet slechs int werck geleyt, maer door een wijs beleyt
heeft uytgevoert het geen sy lange had geseyt:
So haer daer onder dan vermengt Naturens Reden,
Die weet het onderscheyt so treflijck te betreden,
Tusschen wat menschlijck is, en beesten toebehoort.
Is dan niet wel te recht den zegen rechtevoort
op dese Bataviers gevallen en gekomen?
Heeft elck Inwoonder niet mijn gaven nut vernomen,
Die spruyten uyt dijn Liefd', oock uyt dijn waer Eendracht,
Voorts uyt dit omme-staende treffelijck geslacht?
Heeft niet haer Wysen Raet geweest oorsaeck in allen,
| |
[Folio Rr4r]
| |
'tGeen door haer Trou Voorsicht op't Landt wel is gevallen,
Van kloeck verwinnings luck, van lof sijns vyants oock:
Mits dat sy sonder zweert, of zonder brants gesmoock,
Verov'ren konden wel de herten van d'Inwoonders.
Natuerlijcke Reden
Dus wy die hier nu zijn gestelt als de Vertoonders,
Wat middel dat best dient genomen byder handt,
Die 'tGemeen nodigst is, en vorderlijckst voor 'tLandt:
En om den zin hier van int korte voor te stellen,
‘Bid ick, ô Musa, dy te willen my versellen:
Ick meen, ô Musa, dy, die, door dijn Hemel-licht,
De stralen van dijn hoop in onse herten sticht:
Die onderscheyden kont de Waerheyt van de logen:
De duysternis van't licht; de zwackheyt van't vermogen:
Die alles watter zwermt op aerd', en ijv'righ leeft,
Ghy het verstant ten goeden en ten rechten geeft.
Ghy kent mijn zwacke zin, ghy weet mijn idel gissen,
En ziet mijn oordeel 'tmeest van alle tyden missen:
Maer ghy, getrouste Licht, verlicht met dyne stralen,
d'Oogh-tenten van mijn Ziel, en laetse recht af-malen
'tgemeene nodigst, door het voorderlijckste nut,
'kBeveel 'tingeven dy, en d'uytspraeck doch beschut,
Dewijl wy uyt ons selfs met allen niet en konnen.
Heer, wilt door dynen Soon een sulck verstant my jonnen,
En opent my het oogh van mijn vleesch teer en zwack.’
Om nu, Toe-hoorders, dy te wysen het gemack
van een Welvarent Landt, oock van't gemeen wel-groeyen,
Ick sal, ô Broeders, dy, die hier in konsten bloeyen,
Bewysen dat het al door dese liefd' geschiet,
Die elck 'tgemeene draecht, mits dat sijn vlytig pogen,
Is anders niet, dan dat hy d'wel-vaert hout voor oogen,
Betrouwende so vast op't best en d'nutst van dien,
Ja dat niet een gedacht dit opstel kan ontvlien:
Maer weet (gelijck hier voor genoegsaem is bewesen)
Dat alle zeegh daer door in Landen is geresen.
Vraeght nu, Wat middel dat by d'handt genomen dient?
Ick antwoord' sulck een liefd', waer voor geen meerder vrient
en is, dan het gemeene beste te verzorgen;
Want wie sijn herte wil aen eygen goet verworgen,
'tGemeen verachtert, en door sloffigheyt verquist
hy 'tnodigst middel, daer door worden sou geslist
den kommer, die een Landt verrast vaeck te ontydigh:
Maer wie met het gemeene best is mede-lydigh,
Troost al de Leden, en hy zelve blijft getroost,
Daer anders het gemeen gantsch ledigh uytgehoost
| |
[Folio Rr4v]
| |
nu zijnde, en hy bloeyt in welvaert dobbel heerlijck,
'tGemeene (zijnd' in noot) is stracks van hem begeerlijck
of schatten, ofte gelt, ten minsten onderstant:
So wordt in't leste hy en 'tg'meene beyd' tot schandt.
Ga naar margenoot+Om nu door't voorderlijckst het nodighst' te behouedne,
En niet door sloffigheyt die liefd' te laten kouden,
Is d'Eendracht d'middel, die ick d'voorderlijckste acht:
Hier op sal dienen haer seer nut eenstemm'ge macht,
Daer door haer pijltgens dicht in een blyven gevlochten:
So haer nu vyanden, in tijdt van noot, besochten,
Haer zweert staet altijt reed', om slaen altijt geheft,
En wie dat haer bespringt, die wort van haer getreft,
Des is sy voorderlijckst om 'tnodigste verkregen
door sulck' oprechte Liefd' (als eenen milden zegen)
te houden, 'twelck van sulck een eendrachts Borne druypt.
Want merckt, so tusschen beyden yemant inne sluypt,
'tZy Eygen baet of twist, en sy nu knibligh scheyden,
Het Lants welvaren hanthaeft gene van hun beyden,
Elck een dan synes weeghs vluchtende, blijft den Staet
gantsch sober en mismaeckt, de Neeringh slap vergaet.
Dus ick dan dese twee uyt-kippen moet en kiesen
tot d'midd'len, om d'welvaert van 'tg'meen niet te verliesen;
Als d'eerste nodighst' en de ander in dees saeck
het voorderlijckst en ver voor-treffelijckst vermaeck.
Ga naar margenoot+So worden dan dees twee gehanthaeft, en begrepen
aen't oordeel, 'twelck aen Trouwe voorsicht wort geslepen,
Daer alles watter schiet, daer alles watter gaet,
Getoetst wort aen den steen van Trouwe Voorsichts maet,
Om dat sijn scherp-ziend' oogh seer ver kan zien en micken,
En weet voorsichtigh altijt d'uytkomst net te schicken,
Bedenckende 'tvoor-heen geschiedde, en of dit,
'tGeen nu is onder d'hant, oock raken sal het wit.
Ga naar margenoot+Daer op dan Wyzen Raet een vonnis rijp uyt spreken
kan, na langmoedigheyt van haestige gebreken;
So dat in allen druck, in allen tegenspoet,
Den Raetsman oock een onder-stutsel wesen moet,
Om hem (die lieft 'tgemeen) te helpen door sijn raden,
Terwijl dat Eendracht die versorght door wapen-daden.
Ga naar margenoot+Wat nu uyt alle dit? een soeten zegen milt,
Die van den Borger dan ten hoogsten wort gewilt,
Een roem van welvaert, siet, getoyt met lof van Neeringh,
Geciert met kostel gout, met kranssen van vereering,
En draeght op haere vuyst des voorspoets cierlijck Schip,
Bevrijt nu uyt de Zee voor drooght, of steyle klip,
Belovend' allen haer, so sy blyven volstandigh,
Tot over duysent Jaer, te worden noyt vyandigh
| |
[Folio Ss1r]
| |
de sulcke die 'tgemeene beste lieven meer,
Als Eygen baet. ja daer in stellen al haer weer.
En dit bewijs ick so door Natuerlijcke Reden,Ga naar margenoot+
Dat elck Inwoonder woud' sijn zinnen recht besteden
tot Liefde van 'gemeene best, voorwaer men sou
hier in ons lieve Vaderlandt noyt genen rou,
Van qualijck-varen, of van and're smerten smaken:
Maer door Eendrachts gewelt wy blijd'lijck souden raken
aen voorspoet en wel-vaert (ten vollen) naer ons wensch.
Dusdanigh herte gun Godt elcken Christen Mensch.
| |
Derde uytkomst.De Damaste-bloem.
SO lief gelijck ons was het schijnsel onser dagen,
Was ons, ô Broeders, oock den ingang van u vragen,
Door dien elck een van ons beminde Phoebi Licht.
Het nodighst (dijn begeert) was oock meed' ons behagen,
En 'tvoorderlijckst wy staegh behouden in't gezicht:
Des wilt in danck ontfaen ons (best, doch) slecht gedicht,
Als zijnde jong en zwack na alles ons te voegen:
Hy poogt sijn best te doen, die soeckt na 'tgeen hy vint,
'tVeel-bultigh Moom-bedrijf te doornig is om ploegen,
'tIs wel, so ghy-luyd' schept aen't werck een goet genoegen,
Van ons Damaste-blom, die toont dat Liefde Vervvint.
Oeff'ningh leer u. Liefde vervvint. |
|