Vlaerdings redenrijck-bergh
(1617)–Anoniem Vlaerdings redenrijck-bergh–
Auteursrechtvrij
[Folio N4v]
| |
Eerste deel, Eerste vvtcomste.
Mars met sijn gevolch.
WIE Isser so verwaent, so preuts, so groots, so trots
Dat hy de oorloog dwing? of boey de roede Godts?
Wie sla de hant aen Mars, een die int stael gekloncken,
Sijn leven voor den dienst sijns Conincx heeft geschoncken?
Ga naar margenoot+Ick die voor Ioel Rey d'Europiaensche schrick
Mijn Ziele heb gewaecht. Ick wreeden Maraen. Ick
Die met mijn clemmich bloet en glibberige wapen
Den dwang-vry Arragon deed' in sijn stof ontslapen.
Ick die door myn kracht 'trijck westen t'onder breng,
Daer syne eer-zucht schrijft, d'Weerelt is my te eng,
Ga naar margenoot+Noch verder heen als oyt Alcmena soons kalommen
By Cades sijn gerecht, sietmen sijn kielen krommen,
By caep der goeder hoop, en golven door de Zee,
En worpen d'ancker uyt by d'Oost-Indische Ree:
Daer ist gewelt sijn recht, daer worcht hy d'Indianen,
Daer voert hy my te land de moor-geel Castilianen,
Ga naar margenoot+Den halven Barbaros, van d'Amlechiten zaet,
Lacht als dit Peper-rijck in slaverny vergaet,
Als al de Weerelt treurt: Als d'Mexicaner klaeg'lijck,
Sijn Ziel t'droef treur-liedt neurt, dan ist hem meest behaechlijck;
G'lijck Nero met een lust uyt sijn Palleys aensach,
Dat Romen in een vuyr van gloey'nde kolen lach;
Wat hoef ick tot bewijs d'uytheemsche, oft de vremde,
Als een met 'tknielich hout Neptuni vloeden kemde,
Ga naar margenoot+En gaf sijn soon Philip dees Landen, en vertrock
Naer t'wonder Escurial; Sijn soon die 'tSpaensche jock
Wou passen om den hals van u vry Nederland'ren,
En sach m'om goet, noch bloet, noch land', noch aert verand'ren;
Ken ick den Spaengiaert niet, Montigny siet die bad':
Van Bergen die verzocht, die't voorhooft preuts en prat
Met d'heylige Roomsche Croon (oft diadem) verdruckt // ziet,
Die smeect voor't Neerlants gunst, maer schijnlijck het geluckt // niet.
O dwinger vande reen, Tyran van't vry gemoet,
Die't gantsch Europa doet als zwemmen in een bloet;
Die met Caligula treed' in sijn gruwel stappen,
Om met 'tgescherpte stael de halsen af te cappen,
Waer't mogelijck met een slach, de vrye Bataviers,
Dijn hart gepropt vol haet, dijn boesem boort vol viers,
Te smokich blick'rich blaeckt, brant, oft smuyckt gestadich,
T'sy met bekende krijch, of valsche vreed' verradich;
Wie kent u bet Philip, den geen die u gebiet,
Of die u tyranny met open oogen ziet?
| |
[Folio O1r]
| |
Ken ick u heersch-sucht niet die met u tytels wondert?
Die met u blazers schrickt, die met u donder dondert?Ga naar margenoot+
Die met u Godloos rot de Lisseboense taegh
Algarben, en Granaed, koont slicken in u maegh?
Den vry geboren Frans gedaelt van d'afcomst Jesse,
(Soot g'rucht gelooff'lijck is) wiens wraeck-lust niet te lesse
En is met al de Wael, de Maes, Donauw, oft Rhijn,
Sal nimmer ('tgae hoet wil) met u vereenicht zijn.
Die als een aerdtschen God zweyt met sijn Schepter rijcklijck,Ga naar margenoot+
Die Schotten, Eng'lant leert, en maeckt Brittany g'lijcklijck
Ten voetbanck synes troons: die Coning wijt vermaert
Die door sijn engen deuchd de gloob is 'theerschen waert,
Hoe wel dat hy mijn haet en band' mijn uyt sijn landen,
So rijm ick t'syner eer, en dit tot uwer schanden;
Hy g'noecht hem met sijn rijck; De golgen vocht en blauw,
Zijn hem te ruym en breet: maer dy zijnse te nauw.
Den grooten Macedoon, die met een landen hongerGa naar margenoot+
Den aerden creytz omringt, Als hy Diogne (jonger
Als oyt dijn jaren zijn) uyt schimpige genucht
Hoort leeren van veel gloob's, so heeft dien zot versucht;
'tSchijnt immers zo met dijn. Mijn Soon die'ck oyt beminde,
G'omringt de ronde aerd' om d'nieuwe Ga naar voetnoot* Mapp' te vinde:
G'ontdeckt door Ferdinand' de rijcke Chilis kust;
Ghy doot den Peruaen uyt goud' vervloeckte lust.
Ey opgeblasen Vorst, en geessel vande Mooren,
Waerom wildy den Krijch (u liefsten God) niet hooren?
Waerom moet hy veracht, geketent en geboeyt,
Dit dorre Lant betreen, int harde stael geschoeyt,
En dat den bloet-god Mars voor dese vrou bestant, moet
Verlaten Belgis Leeuw, 'tvry schone Nederlant, zoet?
Provincen dry en vijf, de liefbecoosde Bruydt,
En keeren met u wil en smaet ter landen uyt.
Ha cryger! die door mijn u zetel koont bevesten,
En plond'ren 'toosten uyt, beroven 'trijcke westen,
Daer oyt den heeschen God Triton voor eeuwen blies,
Daer g'onuytputlijck put dijn gulde Lemnos vlies,
Waer daelt dijn groten moet, ô Spaenschen Alexander?
Dat ghy d'Hollander vleyt, en kentse d'een met d'ander,
Voor een te vryen staet, gemeente, lant, en lien,
Daer dynen Schepter heeft te heerschen noch gebien,
En heeft 'tsnel vlugh gerucht dit niet voor my geloogen?
Gelooft vry Bataviers, ghy vint u gantsch bedroogen.
Eer wert dit hemels blauw verhardet en versteent,
Eer dees Monarch dit waent, ten minsten denckt, of meent:
Neen, vryelijck veel eer sal d'Luypaert syne vlecken
(Onmog'lijck om te zien) afwasschen of bedecken.
| |
[Folio O1v]
| |
Den Moor-man sal sijn huyt eer witten, of sijn vel
Blanck schueren, eer hy u gebuersaem minnen sel:
Ga naar margenoot+Doortrapte schalcke Vos, hoe lispt u trouste rader,
'tBestant dat is u nut: maer dy Neerlandt, vry quader,
Als oyt den dullen Krijgh u vryheyt heeft gebaent,
Door leven, goet en bloet, hoewel ghy't niet en waent.
Ick ga, ick ga van hier, 'tis Godlijck so beslooten;
Let op mijn leste reen Gemeente, Landt, of Grooten:
Die hier als Goden heerst, en ghy die na 'tgout schraept,
door eerzucht, of vernuft, blijft sluym'rich vaack verslaept.
| |
2. Deel, 1 Handelinge
Tijt, Waerheyt.
Ga naar margenoot+ICK Vlug gezwinde Tijt, die met de winden vaer,
Begon mijn wack're loop van 'sWeerelts eerste jaer;
So haest wiert d'Hemel niet bezwaddert met de wolcken,
Ick was en had 'tbegin voor d'alderoutste volcken;
Ick snor, vervlieg, en snuyf door Aerde, Locht en Zee,
K'rust nimmer dach of uyr, mijn kromme seyssen snee
En maeyde met der ijl de grootste Coninckrijcken,
De spitse Toornen kruyn die door de wolcken kijcken:
De Pyramiden hooch, Colosse die de Son
zelf tergden, zijn vernielt door Tijt diet al verwon;
Int kort, daer is geen sterckt, gebouw, of Rijck, of wond'ren,
Tis met mijn al vermaelt door vier, zweert, of door plond'ren:
En eer de Aerd' vergaet, of d'Hemel smelten zal,
K'bedaer of rust mijn niet, of 'tsterflijck zy ten val.
Wat roemdy trotsen Prins? dijn naem sal niet versterven,
Ghy zult u Schepter, kroon, en purper nimmer derven,
Ga naar margenoot+Ghy denckt, ick sal den Tijt (den vinder over wijs
Van alles) wel ontgaen: Neen Coning, jong noch grijs,
'tSy Edel of oneel, 'tsy laegh of hoogh geboren
Verlyden voor den Tijt, tot een tijt dier gezworen.
Alsdan zal Tijt noch Doot verderflijckheyt bestaen,
Maer alles alzo ist verstreken en vergaen.
Wat Jonckvrou zien ick daer beglanst met Hemels klaerheyt?
Waerheyt
Amy!
Tijt.
Dochter zydy't? Ha overschoone Waerheyt!
Hoe zit ghy hier zo laeg? wie acht u zo?
Waerheyt
De Waen.
Tijt
De Waen, komt die int landt? hoe? dat's te vreemden wonder:
| |
[Folio O2r]
| |
Verheft-men nu de Waen, zo raeckt de Waerheyt t'onder.
Waerheyt
'tVerandert met u komst.
Tijt
De schoone Waerheyt, mach
Sy door mijn vlugge komst niet komen in den dach?
Ist door vrou Nieuwigheyt?
Waerheyt.
Haer loop die wort vry meerder,
Godts liefde wort veracht, vrou Eerzucht wil geleerder
(Door onrust der Gemeent) dan al mijn Dienaers zijn,
Dit flaut mijn edel hart, dit doet mijn ziele pijn.
Tijt
Wat's d'oorzaeck liefste kint?
Waerheyt
O al bemerckend' Vader!
De zonde zijnde schult, en d'oorzaeck hoemen nader
Met weerelts wijs vernuft de g'heymenisse Godts
Door-graven wil, zo wert-men letter-wijs en groots:
De grootsheyt doet den Mensch in 'sWeerelts eere stromp'len,
De Waerheyt wert verdacht, men zoecktse t'overromp'len.
Tijt
En ist de Waerheyt niet, daerm' al om heeft gestreen?
Waerheyt.
Ick kent met u, maer laes! dat's over lang geleen.
Tijt
'tVerhael, ghedenck, en tijt, is die by hun versturven?
Waerheyt.
By meest elck een ô Tijt! souw ick wel zeggen durven.
Tijt
'tBestant van dulle krijch, ist tot hun voordeel niet?
Waerheydt
Dat weet de geen die't al met wack're ooghen ziet.
Tijt
Schort ghy u oordeel op? dat's vreemt voor my te hooren.
Waerheyt
K'mocht ergens yemant licht beroeren of verstooren.
Tijt
Schaemt Waerheyt dan haer zelfs?
Waerheyt
Neen Vader, maer voor my
Weet ick wat zwygens tijt, en tijt van spreken zy.
Daer komt de Onrust voort, 'tis hooch tijt om vertrecken.
| |
[Folio O2v]
| |
2. Handelinge, 2. vvtcompst.
Onrust.
MEendy vry Neerlands volck u inde schauw te decken
Vant lommerich bestandt, en zitten zacht en stil,
En roemen van u staet? Neen vryelijck, ick wil
V borgerlijcke stant eendrachtich int volharden
Ontrusten, of met een scheuren in duysent vlarden;
Daer zijnder onder u die met een iver rooms
Haer mynen maken zo, dat alle de Heer-ooms
(By 'theylich hooft gewijt) haer in u standt verheugen,
Hier strelende met gout, bedroch en schone leugen.
Al lang, al lang genoech in dit bestandt gerust.
Al lang, al lang genoech d'eendrachtigheyt gekust.
Al lang, al lang genoech gevaeckert vande vrede,
Al is schoon 'toorlochs zwaert gezegelt inde schede,
Bezworen en bevest voor vijf en zeven jaer,
So werdy noch een vonck van nieuwe krijch gewaer?
Een krijch die g'ongewoon zijt van u nageburen.
Een krijch die wel mocht meer als veertich jaren duren.
Een krijch die duysenden verwondert en verbaest,
Die om geen schat noch goet, maer om 'tgewisse raest:
Tot sondes straf vermach de layde zwarte Nicker
Bewercken 'tgeen ghy ziet, maer wel van d'Albeschicker.
| |
2. Handelinghe, 3. vvtcompste.
In verthoninge,
Rentenier, Ghemeente, Landt-man, ligghende en slapen, d'een op een sack met zaet, d'ander op den rug, de derde op de zyde. Tweedracht ('sMenschen vyant) zaet zaeyende, loert eerst rontom siet of sy slapen.
Tweedracht
HElsen Keyser 'tis al klaer, zaeyt vry u zwarte zaet.
Vyant
Siet na den Toren eerst hoe dat den Weer-haen staet.
Tweedracht
Den Haen die is gekeert, 'tis recht wint na ons wenschen.
Vyant
Vertreckt.
Tweedracht
Ick sal, nu zaeyt, zaeyt vyandt vande Menschen.
Den Vyant zaeyende
So, so, vry ronckt en snuyft, al slapende vernaeckt:
Siet (kondy) hoe dat [Mensch] steets uwen vyandt waeckt.
| |
[Folio O3r]
| |
Wanneer ghy mack'lijck licht en sluymert inde zonden,
Dan zweef ick om en om, k'en rust noch uyr noch stonden,
Ja self niet een minuyt, een stip of ooghenblick
En lyter, dat ick my niet naer u quael en schick.
V quael Holland, u quael is dat g'op uwen acker
Lauw, achteloos dus slaept; En ick des werelts macker
Haet u met zulcken haet, (bezonder in dees eeuw)
Dat ick rontom u gae g'lijck een brieschende Leeuw.
Ach! dat ick niet en kan Gods uyverkoren vrinden
Wt-ziften gelijck tarw, of met een slock verslinden!
Ja ginckt maer naer mijn wensch, daer quam niet een by Godt,
Al bracht ick't tot een proy by ons int helsche rot.
K'verlust mijn int verderf van al onzael'ge zielen:
Den Hemel daer wy eens met duyzenden uyt vielen,
Misgun ick ider een, waerom den mensch die vroom
van Godt geschapen was eet van dees kennis boom,
Veracht sijn opper-heer, en tegen het betamen
Wil liever slangen raet dan Godes gehoorzamen,
Noch is dien God so goet dat hy den Mensch ontfarmt,
En dat hy d'Eng'len niet in eeuwicheyt erbarmt.
Nuw't anders niet en is wat hebben w'ons te quellen?
Den Mensch die kompt by Godt, wy blyven inder Hellen.
Den Mensch woont met sijn heyl, die g'lovich 'tleven laet,
Wy wonen met ons Prins in een vervloeckten staet.
Om zo veel als ick kan mijn proy vermenichvuld'gen,
Verschijn ick wel voor God, ja der' die wel beschuld'gen
Die t'schijnt verkoren zijn voor 'sweerelts aenbegin:
Want t'is mijn even veel hoe dat ick Zielen win,
Door wanhoop, moort, of dieft, of door afgoderye,
Door wel of qua lust, haet, of vremde ketterye,
K'vervoeg mijn na d'natuer als of ickt alles wist:
K'ben loos en schalck, doortrapt in duyst-derleye list.
Dit zaet dat ick hier zaey in d'acker van hun harten,
Sal waerheyt (so ick hoop) zo malen en bezwarten,
Dat ick noch eens zal zien mijn vyandin (dees bruyt)
Verstoten en veracht, doolen ten landen uyt.
Dit zaet dat ick hier zaey zal met de tarwe groeyen;
'tHeet eerzucht, nieuwigheyt, en veel neuswyzich moeyen:
In zaecken van schriftuer, 'tgeen matigheyt verbiet,
D'handel is mijn bekent die dagelijcx geschiet;
T'is zuer-deegh int geloof van d'Roomsche paperye,
Gezoden en vermengt met gulde specerye.
Mijn sack die is geleecht, dat had ick noyt gelooft.
Ras zaeyer packt u wech, daer roerter een sijn hooft.
| |
[Folio O3v]
| |
2 Handelinge, 4 vvtcomste.
Rentenier, Ghemeente, en Landt-man ontwaecken.
Rentenier.
GHemeente op, op, op, 'tis lang ghenoech gesluymert.
Ghemeente,
Ha, ha, wel dat's een lust, hoe ronckt dees grove luymert;
Op, op, op Landt-man, op, zidy geen slapen zat?
Landt-man.
Wat droes wie schoptme daer sucken voet in me gat?
Sin jy't Stee-krieck? dat's kleyne vriendelijckheyt;
Ha, Heerschop, goeden dach: maer met degelijck bescheyt,
Laet ick jouw beyen eens mijn droom vertellen.
Rentenier
Wel nu, maecket dan kort.
Landt-man.
K'sel, luystert toe ghesellen:
Maer laet zien; ja nu koom icker op. Kees Koenen
Onse Dorp-schoeyer, soume maken een paer Schoenen
Van glat, moy, zaft Spaens leer: en na dat ickt
Wel onthouwen heb, mostense zijn netges gestickt
Met excelente Orange zijd', Hoort hoe ick voer;
Hy seyde mijn: (so ick docht) Deuse botte, grove Boer,
Schaem gy jouw niet van sucken hoveerdigheyt?
Dat hebben mijn noyt verweende Stee-luy voor gheleyt.
Heerschop, k'begon te grauwen, ende seyde: Schoeyer hoort,
Wat roert jouw mijn bottigheyt? ick bin rechte voort
Een vande rijckste Boeren int hiele landt // schier,
En als ick jouw betael, wat sel dese quandt // hier
Mijn van de Stee-luy verwyten, Stee-luy hebben de moet:
Maer wacht jouw voor de Boeren, die hebben 'tmoye goet;
En hier me ginck ick al knorrende na d'Herbergh, 'tblaeuwe schaep,
Tot dat mijn deus' burger so louter weckten uyt mijn slaep.
Rentenier.
K'geloof niet, dees Huysluy zijn rijck, en worden rijcker.
Lant-man
Daer weet ick bescheyt of.
Rentenier
Wel nu dan, ziet, gelijcker
Sekere gemeynschap is met d'Wijngaert en d'Rust-boom,
So ist oock tusschen 'tgoet, gedenck-begeert, en droom:
Den Mensch die droomt van't geen m'hem daeg'lijcx ziet bedryven.
Landt-man.
Maer Heerschop met reen, ick seg jouw by gantsch lyven,
In deuse treves, soumen niet? tis rontom pays en vree,
Tis over al moy weer, in Dorp, in Landt of Stee,
Licht droomtmen van 'tgeen men 'sdaegs doen wil;
| |
[Folio O4r]
| |
Lest droomd' ick van een Bruyloft, 'sdaegs trock ick met onze Hil
Te kermis: ja wel je leven en hadje sucken deun,
'tWas al 'tgelt jou een half bier; En Claes onse seun,
Die daer woont by de Backer inde vergulde hamer,
Die speulde beget me op de Rederijcker Camer,
Heerschop hadjet e zien, je wiert gezont waerje zieck:
Hy speulde sijn Rol so reyn, ja trots een Stee krieck;
Hy wistet al van buyten te zeggen, ja konder
Sijn dicke lijf zo na setten: dan 'tis geen wonder,
Sijn Bestevaer was Facteur, en Vaer is Keyser vande bloem.
Gemeente
K'houw veel vant goet, Lant-man, maer weynich vande roem,
Zijn de Boeren rijck dat mogense ons danck weten.
Lant-man
Ey maet, wat souje doen en brochten wy gheen eten?
Gemeente
En hoe sout ghy kermis houwen, en maecken goet chier,
Hier met de Gans te ryen, daer te wijn en bier,
Heel nachten over te brengen met dansen en zingen:
V Wyven gaen bezilvert, en met d'handen vol ringen,
Noemt het al zinnelijckheyt; Als ghy maer een pack boort,
Kant minder niet wesen als tachtich ellen koort,
Hoe zout ghy't al doen konnen, en gaven wy 'tgelt // niet?
Rentenier
Al sachtgens Gemeente, ick bid u doch en schelt // ziet
Gheen Landt-luy, want voor wis 'tvalt hun al zuer genoech,
Dat zie ick dagelijcx, wanneer sy so heel vroech
(Mits dat de morgen star verthoont haer puper roosen,
So haest de Son de vecht sich spieg'lend' heeft verkoosen)
Int lant met pijn en moeyt beslaven t'suere broot,
Ja drincken onderwijl wel 'twater uyt de sloot;
D'een brandt schier vande Son, en gaet noch even wacker
En volcht' 'tbezwete Peert om ploegen op den acker:
D'een bloot-voets door het gras melckt sijn melck-rijcke Vee,
D'een jaecht sijn Schapkens uyt, en d'ander drijft sijn Ossen;
En zient mijn oogen niet, wanneer ick met mijn Rossen
In een vier-rade Koets geseten, ry naer d'Hoef?
Lant-man
Heerschop, gy spreeckt als een Man, maer hy kalt als een boef.
Wat mienje Stee-luy? soume niet wercken of sorgen?
K'heb begat wel (laet zien) by de vijftich Morgen
Goet zaey en wey-landt, en daer by so Mayts als Knechts
Negen stickx, zonder mijn en mijn Wijf, dan heb ick slechts
Dertich en achtien, ja achtenveertich hoy-eters.
Rentenier
| |
[Folio O4v]
| |
Al praet de Ste-man wat, hy weet (acht ick) wel beters.
Landt-man
Of wy eens 'sjaers kermis houwen, misgun gy ons dat?
Wy doen't alleen daynck ick, gy weter niet of in stat.
Gemeente
Al ghenoch Huysman, ick zie schorft is haest geraeckt // man,
De Rentenier spreeckt voor de Boer: maer nu gestaeckt // dan
Al dese malle praet, wat dunckt u van't bestandt?
Rentenier
Dat het ons heel profytelijck is.
Landt-man
Heerschop geeft my de handt,
'tIs waeraftich zoo'ck mien met al mijn vijf zinnen.
Rentenier
Krijch is 'tgemeen bederf.
Gemeente
Nochtans wasser meer te winnen
In d'oorloog alst nu is, 'tis nering-loose tijt:
In krijch ginger gelt om, 'twas ider-eens profijt;
De Ghemeente, wat, die voer wel thien-mael beter,
Wie wat aenbrocht 'twirt verslint, Krijch is een grooten eter.
Landt-man
Dat's wis Ghemient, de krijch at of stal mijn wel so ick mien,
In een maent tijts vier Koeyen, twee Paerden, en noch thien
So Hoend'ren als Eenden, en dan noch onse koeckeloere-haen,
En dan komense noch met haer leckere Hoeren aen,
Die boven hun zwarte oogen dragen een vierkante luyf,
Dan ist tsa Boer, schaf op, de warme Ham, Ayren en struyf,
De lout're soo, Schapen vleys, Huspot met koeck,
Lustige braen bout, Capoentjens: En soo'ck dan eens vloeck,
En wensch de krijch dit en dat, dan ist Kinckel, voort Boer,
Haelt ons goe wijn, of wy maken van jou Wijf een Hoer;
En klaegh gy't de Capeteyn, zo zin gy een doot Man,
So gaet het met de krijch maet.
Gemeente
K'hoor wel ghy houdt dan
V eygen schade meer als de gemeene Lants schade.
Rentenier
Dat te zeggen Gemeent en is u niet gerade.
Gemeente
K'segh noch eens dat den krijch ons vry veel nutter is.
Rentenier
Hoe zo dat?
Gemeente
Maer alzo: wy zijn zeeckerder en wis
Dat wy d'vyand weerstaen en keeren die van buyten,
In d'oorloogh, daer wy nu in vreed' hun binnen sluyten:
Ick kent wel dat den krijch is een bloetgierich beest,
| |
[Folio P1r]
| |
Ghelijck-men daeg'lijcx ziet, en alsmen hoort en leest:
Maer hoe? beveynsde vreed', bevint-men die niet slimmer
Als krijgh? Den Syrach schrijft: Vertrout u vyandt nimmer,
Inzonderheyt zulck een die so ons standt bespiet,
In oorloog, of in vreed', souw die nu rusten ziet?
Dat loof ick nimmermeer. Gelooft mijn Heer, gelooft // my,
De slaep-vree is vol scha, eer sal 'tprat Roomsche hooft // vry
Sijn g'waende heyligheyt zijn g'lijck Sint Pieter-arm,
Eer dat ickt daer voor houw, dat wy door het bescharm
Van't op-gepronckt bestandt geen winning en verliesen.
Rentenier
So moet-men van twee quaen nochtans het beste kiesen.
Lant-man
Dat's dat-men peys hout, en d'oorloogh voor sint velten loopt:
Ick hou al te veel maets vant goet daer-men de botter om koopt,
En dat konnen wy best al staep'len op een kant,
Niet in de oorloogh, maer int suyvel-rijcke lant,
Alsser 'tbestandt woont, die vreedzamige Joffer:
Maer als ick mijn bedenck k'word' alle dagen sloffer,
T'is noot dat d'egploech achter 'tpaert den acker deur-rijt,
En hier staet den Landt-man en verpraet sijn reyne tijt.
Rentenier
Wel die sijn tijdt waerneemt alsser wat is te winnen.
Ghemeente
Dat's dubbelzin'ge reen, mijn Heer, gaen wy na binnen.
Pausa.
| |
2. Deel, 5. Handelinghe.
Waerheyt, Tijt.
Waerheyt.
MYN Kind'ren, wel hoe dus? hoe dus? waer wildy heen,
Die in u jonckheyt hingt de Gods-vrucht aen de speen,
Die anders niet en zocht dan waerheyts melleck-borsten?
Suldy nu na de Wijn van vreemde Vrouwen dorsten?
Hoe kind'ren? wel hoe dus? vervreemdy vant geloof?
Sydy al ziende blindt? zydy horende doof?
Zal mijn hyelige deugd', mijn Goddelijcke klaerheyt,
Mijn onbevleckt cieraet van d'Hemel-schone waerheyt
By u in ruyme waen of loot-gelijcke leer
Verg'leken moeten zijn? hoe laegdy mijn so seer?
Ghy zoeckt met schoon gelaet te komen dicht my // an:
Meyndy niet dat ick't zie? u hart dat isser vry // van:
Gedenckt ghy niet wanneer dat u de snoo TyransGa naar margenoot+
Voort-brachten op't Schavot? en u zo Vrou als Mans
| |
[Folio P1v]
| |
Met een scherpsnydend' stael bloet-dorstelijck onthoofden,
Duyst 'tleven door de strop, daerd', roe, en 'twater roofden.
De Moeder en haer soon, de Vader en sijn kint
Die bandt-men aen een staeck; 'tgul vier 'tgeen 'tal verslint
Ontfonckt, en kon door smaet hun harten niet vergrammen;
Sy waren ziel verheucht, en vrolijck inde vlammen,
Ja songen Gode lof. Ha wonderlijcke deucht!
Heeft Stephanus insg'lijcx hem niet in God verheucht,
Wanneer sijn bly gezicht (g'lijck Lucam d'heylge schryver
Verhaelt) naer d'Hemel sagh, en riep door g'loves ijver:
O vreucht! ick zie mijn heyl in d'open Hemel: Christ
Staet tot sijns Vaders handt, mijn bloet zy af gewist,
Ga naar margenoot+Knerst Joden, roept en raest, wilt vry den Steph'num kett'ren,
Werpt steenen, flucx tast toe, dit Lichaem moet verplett'ren.
Ay onverschrickten helt! In sulcken strengh gevaer
Van Christi roode vaen den eersten Martelaer,
Die so veel duyst milioen zijn vroom'lijck na getreden,
En hebben ziet voor mijn ten bloede toe ghestreden;
Verwint yets boven mijn in Hemel of op aerd',
So segh ick dat den Vorst de waerheyt heeft gespaert,
Die met een kloecke reen voor d'Assirischen Coning
Ga naar margenoot+My loof verkreeg, de eer, Gout, Purper tot beloning:
Waer blijft u vierigheyt, of isse noch bedeckt?
So d'Waerheyt afgunst baert, of datse haer verweckt,
So breng ick meed' een zwaert, ja kom een vier te maecken,
Ja wensch maer dat het mocht op blickeren en blaecken.
Mijn volck ghy zijt te lauw, mijn kind'ren ghy zijt so
Onvriendelijck tot my; Hoe? hebdy Waerheyt noo?
Walcht u van't Hemels Man? hoordy na vreemde leere?
Hangt 'thooft naer Goosen noch? soudy wel vleys begeeren?
Dorst u, en zal de Rots geen helder water-stroom
Wtbraken in u noodt? of ist voor u een droom?
Ga naar margenoot+Hoe? zal Godts trouwe knecht, de Hartogh der Hebreen,
V brengen niet int landt? of ist te lang geleen,
Dat ghy verstont 'tgeheym bedeckt onder dees schors?
Nu leert de vlugghe tijt.
Tijt
Die met sijn macker mors
(Of doot) dit al verniel, en wonder breng ter wegen,
Leer door ervarentheyt, dat Godes milden zegen
So dickwils wort misbruyckt als hy ons die verleent,
Tis kenn'lijck in dees tijt. Wie zit hier zo beweent?
Waerheyt
De Waerheyt, diemen noemt u Dochter naer het wanen.
Tijt
Recht: Waerom zidy (Maecht) bepeerelt met u tranen?
Waerheyt
| |
[Folio P2r]
| |
O Tijt! verklaert mijn self.
Tijt
D'wijl Waerheyt kleyn geacht
By 'tmeest des vollix is, heeft d'Heer in sondes nacht
D'erf vyand vande mensch, die om ons zweeft en luystert,
Sijn ketenen ontboeyt, en voor een wijl ontkluystert.
En in dees treves, als de menschen slapen stil,
Komt Satan uyt gedost, bespiet door Tweedrachts wil,
En zaeyt t'onkruytse zaet in d'omgeworpen acker,
En niemandt onder hun wert sluymerloos of wacker:
Leergier'ge merckt en ziet, verstanden dit begrijpt;
Wanneer dees Tarruw nu in volle aeren rijpt,
Schiet 'tonkruyt spitsich op, ja wil 'tgoet zaet verdrucken.
Dit's so ver desen tijt, laet zien hoe't voort sal lucken,
Verwacht de May-tijt eerst, of vraecht by tijts om troost.
Waerheyt
Mijn kind'ren hoort en leert, ziet, zo wie inden Oost
slaept, ghelijck d'Wyse segt, die wert een kint ter schanden,
Tsy dat d'Heer Oorloogh sent, of vreede in dees landen.
So g'achteloos of slap versluymert uwen tijt,
Werdy met Simson niet alleen u sterckte quijt:
Maer ghy verloofde Gods laet u zo verr' vervoeren,
Dat ghy door't lief gekus van een Delidas hoereGa naar margenoot+
(Die met dit vyants zaet wel mach verg'leken zijn)
Wert tot een spot, en smaet van d'Roomsche philistijn:
Doch nimmer wil de Heer dees Maecht zo wijt beschamen.
Tijt
Sal 'tvry gezegent lant, dijn glory-rijcke fame
(O vrome Bataviers! die g'oyt int stryden hadt)
So slaeps bezwymelt zijn? sal 'tonkruyt preuts en prat
So met sijn zwarte kruyn sich onder 'tsaet verbergen,
Ja derven stout en trots den milden Hemel tergen,
So antwoort mijn hier op; (zydy in Reden-rijck)
Wat maeckt den aertschen Mensch de Goon hier meest gelijck?
Waerheyt
De Waerheyt seght voor hun als sy de waerheyt spreken.Ga naar margenoot+
Tijt
So zydy, so ick hoor, al vry te rug geweken,
Ghy aerselt Bataviers, benaudy Waerheyts plaets?
Lust u na 'toude nieuw? hoe? soeckt ghy vreemde maets?
Waerheyt
O Tijt! 'tis Vreed' en Liefd' waer na dats' alle wercken.
Tijt
Waerheyts liefd' alleen, is die 'tcieraet der Kercken?
Waerheyt
Ghevoelt men't niet met mijn? 'tschijnt immers inder daet.
Tijt
| |
[Folio P2v]
| |
Ga naar margenoot+Achilles heeft die geen wel eer ter doot gehaet.
Waerheyt
Sy zoecken schoonder lief, en daerom sy verwild'ren.
Tijt
Appelles en vermach geen Venus weer te schild'ren
So Hemel-schoon volmaeckt, hoewel hem d'liefd' verwon.
Ph'idias snijt geen beeld (ja self Pigmalion)
So schoon, of waerheyt is noch duysent-werven schoonder:
Nu 'tis hooch tijt gestaeckt.
| |
2 Deel, 6. vvtcomst.
Tweedracht
GAet Waerheyt vry, ick woonder
Schoon Juffer, alzo wel als ghy voorhenen sat
Voor dees twist-gier'ge tijdt: nu Tweedracht moed' en mat
Ontrusticht, scheurt een breeckt vreeds pylen vanden and'ren,
Verbittert, quetst en wondt de harten op malcand'ren,
Doorgraeft, doormijnt het landt, stoockt Tweedracht naer u lust:
En waer ghy niet en zijt, zent vry voor heen d'onrust,
Laet sijn verdoemt gerucht voor u den wech bespeuren,
Op dat twy g'lijckerhandt de gulde spreuck verscheuren,
Die niemant onder ons d'eendrachtigheyt en gunt.
Ga naar margenoot+Concordia Res parva crescunt.
Waendy ô vaste Lant, ô Lant-staet onderwyle,
Als Tweedracht hier verrijst, dat dijn Sirulus pylen
D'achtband' verstrickte tros onbreecklijck int gemeen,
Verbreeck'lijck niet en is gescheyden een van een?
De borgerlijcke twist of binnenlantsch' onvrede,
(Hoewel 'tbloed' oorlooch zwaert gezegelt inde schede
Noch blijft) die schaed' veel meer u t'saem gevlochten standt,
Als oyt den krijch vermocht op't waerde Vaderlandt.
Den krijch die komt alleen om't tijt'lijck te vernielen:
Maer Twist, Haet, Tweedracht, soeckt door d'Onrust hart en zielen,
(Inzonderheyt int geen 'tgewisse hier ontroert)
Niet anders dan 'tprofijt waer op u vyant loert.
In d'Eendrachts krijch sachmen 'tstael bloedich lemmer schitt'ren.
In Tweedrachts vreed' ziet-men ghemoet en hart verbitt'ren.
In d'Eendrachts krijch so was een ider kloeck en gauw.
In Tweedrachts vreed' zo is een ider slap en lauw.
In d'Eendrachts krijch doen batmen uyt des harten gront // klaer.
In Tweedrachts vreed' nu bid en spreeckt alleen den mont // maer.
Ha! Tweedracht stoockt en smoockt, verwoede loopt, en wreeckt
V lang geleden smaet, wat stady hier en preeckt?
| |
[Folio P3r]
| |
Oproerster ziet u reys gevoordert, en u gangen.
Dreycht met u zwarte tourts, verschudd't u hooft vol Slangen.
Blaest, soffelt in het vuyr 'tgeen zoetgens zwoelt en smuyckt,
Siet dat ghy in dees tijt u wonder wel gebruyckt.
Vernieticht en vernielt, onzael'ge wilt u rassen,
Wilt sonder bloet of krijch Batavia in d'asse
Sijns algemeen verderf, so ijv'rich en geleert,
Begraven, dat het sich geheel en al verteert.
Hoe groy ick als ick't zie (zelf komende van buyten)
Dat d'een ter wagen zit, d'ander in open schuyten,
Om so 'tsy hier of daer, in dorpen, vleck of stadt
Te vinden 'tgeen men oyt voor heen g'noech binnen had;
Waert zaeck dat 'teenich goet mijn niet en ging beteug'len,
K'wracht al een bloedich quaet, ja vloog met Nickers vleug'len;
K'ontrusten niet alleen den Amitel Ty en dam,
Maer k'stack 't vereenicht landt in lichte vuyr en vlam;
D'eylanders naer het zuyd, d'hardt-koppen naer het westen.
Mocht ick so stil en zacht bewoonen hare vesten
Als ick by d'and're doe, (waer ick my onder quijt)
K'deed' d'Eendracht scha en smert. Nu, k'zie 'tis scheydens tijt.
| |
3. Deel, 1. vvtcomste.
Rentenier en Ghemeente.
SO haest en steech de Son (verheerlijckt en bepeerelt)
Wt Thetis blaeuwe schoot, verr' boven d'Horisont,
So haest en lachte niet d'roos purper morgen-stontGa naar voetnoot†,
En 'sHemels vrolijck licht verlichte d'halve weerelt,
K'ontwaeckten uyt mijn slaep. So vaeck Mercury kraeyer
Mijn dry-werf had geweckt, k'heb flucx dit rif bekleet,
K'sach met een varsche lust 'tgras groen, schoon, blaeuw bespreet.
Door 'tnat gras trat den Drent, d'uytheemsche grase maeyer;
Tultremarijn tapijt scheen met sijn zwadder wolcken
So schilderich gehoocht en met lazuer gediept;
Ghemeente dat ghy't saecht, k'acht dat ghy nimmer sliept
So lang gelijckerwijs de steedt bemuerde volcken.
De lust voert onze Ziel g'lijck als met zoet verblyen.
'tKleyn pluymige gediert lockt ons uyt 'tsachte bed.
Een ijder tiereliert terwijl der zonnen het
So meer als meer verhoocht om door den Leeuw te ryen.
Mijn Koetsier die alleen past op sijns Heeren lusten,
Betoomt de gladde Ruyns, en ick klim inde Koets,
K'ry al mijn Landen om, k'maeck op de hoef wat moets:
En eer de Sonne daelt schick ick mijn weer om rusten.
| |
[Folio P3v]
| |
Dit's 'tleven vande geen die steetse woel manieren
Versaecken, om gerust te slyten hare jeucht;
K'hoor zo veel uyt de ste'en dat mijn 'tgerucht ontheucht,
Dus blijf ick inde stilt met and're Rentenieren:
Doch even wel ick moet, Gemeent, wat met u praten:
Seght mijn, wat gater om voor nieuwigheyt in stee?
Gemeente
'tOud' zeggen, dat de krijch veel nutter is als vree,
De Gods-dienst wert verdruckt, de Waerheyt doolt by straten.
Landt-man
Ja, ja, 'tis by gantsch macht wel beschickt en bekaeyt,
De Duyvel die heeft hier onkruyt inden acker gezaeyt,
Had ick dien Schellem hier, k'wod hem beget op-hangen,
Of liever gelijck onse Hoender-dief, in een strick vangen:
Dan wist ick raet met dat Mannetje met een bien!
Ho Heerschop, goen dach, k'hadje beget niet gezien.
Gemeente
De Landt-man so ick hoor, wort alle daech noch grover.
Lant-man
Hebje wat meer verstant Ghemient, zo langt my wat over.
Gemeente
De Satan is een Geest, hy heeft noch vleys noch been;
De sond' van u en ons, ja van een ider een,
Die heeft elck zo vervaeckt, hoewel den vyandt wacker
Zaeyd' onderwijl sijn zaet of onkruydt inden acker.
Mijn Heer dit is de reen, d'herts-quelling en verdriet;
De Tarruw draecht haer vrucht: nu ist dat-men't eerst ziet.
Dit Satans zwarte zaet is qualijck om verdragen.
Landt-man
Ick wil die zaeyer met een lust'ge gard wel verjagen,
Of met een wijd water, dat heb ick noch in een nouwe fles:
En om 'tonkruydt, luystert; blind ijver met sijn ouwe jes
En ick, sullen aen't plucken tyen, en rucken t'ien mett' aer uyt,
En dan wil ick't verbarnen, of smackent inde halve schuyt.
Rentenier
Daer dient een raet bedocht.
Gemeente
Daer is wat aen ghelegen.
Rentenier
Ist oock al vyants zaet?
Gemeente
'tHeeft 'toordeel al ghekregen
Van Onrust, ja voor't landt is d'Eendracht al verstoort.
Rentenier
Bestaet het dan alleen 'tsy in een naem of woort?
Gemeente
| |
[Folio P4r]
| |
'tBestaet heel inde daet, 'tis schaed'lijck en verderff'lijck.
Rentenier
So ist oock so ick hoor byna geheel onsterff'lijck.
Gemeente
Onsterff'lijck so ick ducht en isset nimmermeer.
Rentenier
Ghenoech; komt met mijn in.
Gemeente
Ick volgh.
Landt-man
Dat's moye eer,
Weet de Rentenier met de Ghemeente zo deur te strijcken?
En latense dese Landt-man so drooch staen kijcken?
Of menense dat ick niet een beet me vande roy weet?
Ja ommers zo wel als onse Koe blaer die hoy eet:
En of ick't oock niet en wist, so moet ick aer vragen,
Boeren weten me al wat, 'tblijckt in dese moye dagen:
Wetense ste-luy 'tgeltgen t'ontlocken met t'ien oft aer,
En die nousgierige Kriecken wordent niet eens gewaer;
Hier me schey icker uyt, als de Munnick uyt de goe dagen doet,
En dat ghy allegaer wel antwoorden en vragen moet.
| |
2 Deel, Leste vvtcomen
Waerheyt, Tijt, Landt, Ghemeente.
Tijt
NV Schuyft de vrecke Tijt de bree gardynen open,
Nu komt de waerde Maecht, de hoogh beruchte vrouw,
D'uytmunster vande rey, bewaerster vande trouw,
De schoonste van Bataef, Princesse van Europe.
Ghezegent Vaderlandt, beroemde Batavieren,
Wiens glory rijcke glans licht onder 'tnoorder AsGa naar voetnoot†
Siet hier d'Hollandtsche Maecht g'lijck ofse Pallas was,
Die als in vreed' of krijch weet d'handel te bestieren.
Zee-Nimph die niet alleen met u gevlerckte kielen
Den blaeuwen Oceaen Ga naar voetnoot* beschaduwt en bedeckt:
Maer die een groot Monarch wel moedich tegen treckt,
Wanneer hy tegen dy wil lichten syne hielen,
Onnodich is 'tverhael 'tgeroem van uwe daden,
Tijt laet het self niet toe, 'tis om een ander reen:
Ghedenckt dat u de Heer so heerlijckt, dat g'alleen
Met Waerheyts held're tourts verlicht u duyst're paden.
Heldinne die alleen met t'edel bloet Orangien
V voorhooft hebt geboon den wreden Castilaen,
Die door Gods stercke handt den Moor-geelen Maraen
Sijn hoogmoet hebt gedempt, tot smaet van't wrevel Spangien.
| |
[Folio P4v]
| |
Die eenmael 'tjock verbraeckt van syne monarchie,
Die eenmael naer Gods raet uyt Babel zijt gegaen,
Die eenmael d'waerheyt hebt gezworen voor te staen,
Verzaeckende de leer der Roomsche paperye.
V goet, u bloet, u eer, ja 'tkostel dierbaer leven
Wiert vromelijck veracht, om God, u, tLant ten dienst.
Waerom? wat is de eer of 'tleven? ist niet 'tminst?
Soud'men om tgeest'lijck niet wel al het tijd'lijck geven?
Ha! onverschrickt gemoet, ghy wiert int lyden styver.
G'en vreesden noch voor doot, noch wreetheyt des Tyrans,
Alsdoen wiert inder daet eerst opgerecht de lans
uws vryheyts, door den hoet van Christelijcken ijver.
Wie maeckt of kent u vry? ten is geen Spaenschen handel,
Noch geen bezegelt woort van een eergierich Vorst:
Maer tis de Waerheyt zelf waer na ghy dorstich dorst,
Ga naar margenoot+Die maeckt u vry door't g'loof in liefd' en vredes wandel.
Hebdy door d'waerheyts wech dijn heerlijckheyt verkregen,
Heydy door Godes dienst u standt en staet bevest,
Vraecht Waerheyt dan om raet voor 'talgemeyne best,
Laet Gods-dienst vreed' ontroert, zo blijfdy in Gods zegen.
Rentenier
T'out wijs berucht bewijs, ô Vlaerding van u oudtheyt,
Vermeerdert door de lust die'ck redenrijck bemerck
In u, dewijl d'Onrust hier rondom vry al stout zeyt,
De Tweedracht blijft ons by, s'ontroert 'sLants staet en Kerck:
Hier op ziet uwe vraech aen menich leergiers klerck,
Wat middel dat best dient als by der handt ghenomen,
Bevesticht en bekracht met rijcke reen sijn werck,
Om 'tnodichst der Gemeent en 'sLants nut voor te komen.
Dopt nu u drooge pen in Castalides stromen.
Bewijst u edel konst door u begaefde geest.
Rijm-dichters zijt genoot van Liefdes Akerbomen,
Bezoeckt de lieve rey, vereert haer vreugden feest:
Maer dat gh'een middel raemt, zoeckense aldermeest.
Soo't waer is datmen segt, dat hier eerstmael de Reusen
Hun woonplaets hebben g'hat by't slavenborchs voorhof;
Dat ider herwaerts treedt met David om te kneusen
Den Satan, die gelijckt een Reuse sterck en grof,
Hy neem sijn slinger med', behael hier prijs en lof,
Grijpt steenen uyt de beeck om dees onrust te vellen,
Ist datmen t'onkruyt doemt, oft datmen tot het stof
verbrandt: of wederom wil jagen na der hellen,
Of sal m'int minste niet hem hier in tegen stellen?
Wat ider-een gevoelt hy brenget aenden dach,
Al zou de Tweedrachts haet ('thaert knagende) heur quellen:
Stelt middel die best dient zo veel de geest vermach,
| |
[Folio Q1r]
| |
Op dat elck Aensiet Liefd' die lang begraven lach.
'tLandt, of Batavia.
Hoe lief ist mijn om zien vereende Bondtgenoten,
Dat Vreed, Liefd' en rust mijn grazich landt bezit,
Dat ider d'waerheyt min, en schiet na 'trechte wit,
So van de minst' gemeent, als d'Overheyt of groten.
K'heb in mijn Vaders vaen de gulde spreuck gelettert,
Die ider is bekent, onnodich hier verhaelt,
Hoewel Tweedrachtigheyt hier vinnichlijck op smaelt:
Maer neen, 'tmors slangigh hooft wort (hoop ick) noch verplettert.
Laet Onrust al een wijl in d'helsche twist verblyen.
De Satan heeft gezaeyt sijn onkruyt onder 'tgraen.
K'hoor so veel hooch en laech, maer 'ktrecket my niet aen,
'tLandt moet zo veel bedils, opspraeck en lasters lyen.
Ghelijck een grooten Dogh past op geen Honties keffen,
En kreun ick hooge Vrouw mijn aen geen kleyne reen:
De grootsheyt is te preuts, en d'aengeboren zeen
Vermogen tegen smaet. Al even g'lijckmen effen
Int murmurerend' Meyr met opgeblasen vlogels
Een dryvende Casteel, of kielich Scheepgen ziet:
'tZeylt tegen stroom en wint, 'twend om al 'twoeden; Niet
min keer ick insgelijcx om 'tgerucht van vreemde vogels.
'tLand is gelijck de Son, wanneer sijn glory schittert,
Verhartse 'tsafte kley, daer sy 'thard' Was verweeckt;
So gaet het oock met ons, waer 'tLandt om vreede spreeckt,
Wert d'eenen Mensch versacht, en d'ander hardt verbittert.
Dan wil 'tveelhoofdich dier duyst-zinnige gemeente,
Datmen 'tzy dit of dat voor 'sLants welvaren sluyt.
D'ander reop datmen demp dit Satans zwarte kruyt,
Of datmen 'tlicht verbrand' op kettersche gesteente.
Help wat al raserny en moet ick niet verdragen;
D'een wil dat ick mijn zelf d'heel kercken ampt ontslae,
D'ander wil dat ick't al regeer en boven gae;
Dit hoor ick vant Gemeyn in dees waenwyze dagen.
Daer treed' een wijsgier voort, een g'leerder Man der Mannen,
D'een prijst hem tot de locht, en wondert van sijn leer:
Een ander lastert hem, al even min oft meer
Hy waerdich waer verdoemt, oft uyt het landt gebannen.
Den een neuswyzich twist en redencavelt zinnich
Van d'oorspronck en begin, hoe dat den vyandt 'tzaet
Ghezaeyt heeft onder 'tgraen: Maer 'tsy hoe dattet gaet,
Elck brandt in ijver reen, maer somwijl ist te vinnich.
Een middel dient geraemt en vlytich overslegen,
Die 'tgemeen nodichst is, en vorderlijcxt voor't lant.
O waerheyt! komt en geeft mijn raet in dit bestant,
K'ben om u gulde Reen van harten zeer verlegen.
| |
[Folio Q1v]
| |
Waerheyt
De geen die 'sHeeren huys ziel-trouw bevolen is,
Die hoor, en merck, en zie op dees gelijckenis:
De letterlijcke schors verschuylt d'geheymenisse,
Maer Waerheyt breecktse deur tot troost van u gewisse.
Wanneer des Menschen Soon die Godt met Gode blijft,
Die ider Christen is gelovich ingelijft,
(Sijn goet ziel-voedend' zaet van Hemel hoge waerden
Door 'tg'hoor in d'harten zaeyt gelijck in goede aerde)
Kan 'topenbaer gewelt verdragen in sijn borst,
Als Hagel, koud' en hit, Sneeuw, Wint en groten Vorst:
Nu, alst een lange wijl verstreken en geleden
Is, ziet zo komt dien God, dien groten God der vreden,
En hy wil vredes zon van't twalef jaers bestant
Doen lichten over 'tvry bekende Nederlandt.
Hoe draecht men sich? en ziet de Satan die is wacker,
Sy slapen zonder sorgh: terwylen ziet den acker
(Door tweedracht al bespiet) wort rontom so bezaeyt,
Dat niemandt dit en ziet voor datmen d'onrust kraeyt.
Wat is al mid'ler tijt geraen aen alle zyen
Om t'onkruyt of het zaet noch teeder uyt te wyen.
Wat isser niet al raet en middel voor gewent
Eert ider heeft gezien, eert ider heeft gekent:
Maer neen, helaes! maer neen, wanneer Godt 'sMenschen sonden
Te huys soeckt, ziet so is den Vyant al ontbonden;
Den Vyandt die naer ons met Alsem-bitt'ren haet
Rontom ons briest en loert, 'tsy waermen gaet of staet,
Die isser by en waeckt, ziet steets nae't oordeel vast,
Want 'tis een kloecken geest die op sijn voordeel past.
Nu d'Huys-heer van dit landt verwondert wort gevraecht:
Heer hebdy geen goet zaet (gelijck alst u behaecht)
In d'Acker uwes Landts gezaeyt, om volle Aren
In d'Oogst (door Maeyers dienst) te saemlen oft te garen?
Van waer, Heer seght, of hoe komter dan 'tonkruyt in?
Dat is den Satans werck, 'sMenschs vyandt van't begin
Seght d'Huys-heer, ziet die heeft mijn goey Taruw willen drucken.
Nu is de vraeg weed'rom of-ment wel uyt mach rucken,
'Tsy datment door de handt oft kromme seysen doet,
Of datmen't bind' of breeck, of morsel onder d'voet?
Wat middel isser best als by der handt genomen?
Wat dienter best gedaen? sal't onkruyt boven komen,
So wert het goede zaet van't quade gantsch verstickt;
Ga naar margenoot+Hoort, seght dien wyzen God, die't goed' en quade schickt,
En laet het tot den tijt des Oogst te samen wassen;
Nu sal ick op u vraegh dees antwoort mogen passen,
D'wijl datmen in dit Lant strijdt om geen gelt of goet,
| |
[Folio Q2r]
| |
Maer om 'tgeen ider mach bevreden sijn gemoet.
'tGeen ider met goey reen verkiest voor goudt of blyheyt,
Dat's 'tblyven by Gods woort in dier gekochte vryheyt.
So isser voor 'tGemeen niet nodiger, en 'tLandt
Vorderlijcxt, dan dit genomen byder handt;
Datmen in eendracht doe 'tgeen d'Huys-heer self begeert,Ga naar margenoot+
En staen na vreed' en Liefd' die Godt en Waerheyt leert:
Dit's nodichst voor 'tGhemeen, voor eerst Gods mont te horen:Ga naar margenoot+
Siet als een dap'ren helt gram-moedich wou verstoren
De Moeder Israels, deed' hem een vrouw verstaen,Ga naar margenoot+
So wie te Abel vraecht die salt naer wil vergaen.
So ver een kleyne Stadt so roemich is te achten,
Veel meer suldy goey raet bekomen en verwachten
Van God, die u de vreed', ô Nederlanders, schenckt,
Wanneer g'eendrachtigh soeckt de Vrede. o gedenckt
Christ, d'ware Liefd' alleen, die is voor u gestorven,
En heeft (Aensiet de Liefd' sijn rijck voor u verworven,
'tWas Wt levender Ionst dat hy u ziele zocht,
De Vreede heeft hy ons met dierbaer bloet gekocht:
Sijn handen, ziet sijn zyd' noch bloedich vande wonden,
Zijn g'opent en deur-graeft, ô Mensch, om uwe zonden,
God eyscht niet dat g'in haet malkand'ren hier verteert:
Maer dat ghy hem alleen maer danckbaerlijcken eert,
En dat g'in liefd' en vreed' wandelt in d'held're klaerheyt:
Dit's d'middel die u leert de onverschrickte waerheyt.
VVt levender Ionst. Abraham de Coninck. Blijft volstandich. |
|