Vlaanderen. Jaargang 5

[p. 32]

Herinneringen aan Leiden.

't Is een genot van te liggen drinken. En in deze lederen sofa's van de Societeit is het zo genoeglik zich uit te strekken, de armen over elkaar's schouders, met het wegtanende besef van gewichtige dingen. Want deze enorme drankhoeveelheid schijnt pas gebrouwen, herbrouwen omdat alle grote vraagstukken des levens in deze gisting zijn opgeklaard. Wat een weelde het leven te bekijken door een bierglas als doorheen een kleurenbril. De bewegende gestalten kunnen zo raar doen met de wondere zekerheid van de behoeften des ogenbliks. Daar rijst een grote, slanke, spitsneuzige kerel op, met een zeggersbewustheid om de noodwendigheden van den huidigen stond te openbaren.

‘Het wordt aan de commissie tot beoordeling opgedragen, te beslissen welke vorm van glazen tans de meest geschikte blijkt om de volgende drankhoeveelheid te bevatten.’

De commissie is wijs en verstandig, want de geest van proefondervindelik onderzoek beheerst de Leidse wetenschap. De Vlaamse en Afrikaanse studenten toetsen hun oordeelvermogen aan een vergelijkend onderzoek. Totdat het heel laat wordt en de heer Spitsneus mij en m'n gastheer, een voornaam studentje, van onze verplichtingen als juryleden ontslaat en een passend woord van dankbetuiging voor onze werkzaamheden als keurmeesters overheeft.

Terecht mag het een heiligdom heten, die Societeit, want men komt er niet vandaan zonder bespiegelende ingetogenheid. Echte tempelheren kennen die innerlike gemoedsvroomheid welke

[p. 33]

de zin voor de omringende werkelikheid op een afstand stelt - en m'n gastheer behoort tot de Ridderorde. Dat vertrouwt hij me toe omdat de intiemiteit van arm in arm wandelen mij deelachtig maakt aan de viezioenen der ingewijden. Zelfs is hem een naklank van het rituëel in het geheugen blijven hangen.

‘Ik moet je toch eens een mop zeggen, - ze was zo verdomd aardig dat ik ze niet onthouden kon daar was ik te moe voor - en daarom heb ik ze opgeschreven.’

En het licht van een straatlantaarn legt, wijl hij leest, over z'n fijne glimlachje iets van deze geheimzinnige stralen van bóven welke ons bekussen met de glanzingen van een ander leven, met het onvatbare van een Rembrantse tover.

Hoe stil is op dit ogenblik deze stad met haar gezellige straatjes en geveltjes. De grachten staan onberimpeld-roerloos te wachten, en een blikje van weemoed straalt uit den terugschijn van blauwe en rode scheeplichtjes en straatlantaarns. De onbepaalde vormen van de boomrijen vervloeien in het groendonkere van de nachtlucht, alsof een vernis van waterglans de kleuren opwarmde voor het vertederd oog. Want de terugslag van drukte en uitbundigheid wekt in de ziel een stillen weemoed, een zachte benevelde weekhartigheid waarin men om alles een ontroering krijgt zonder te weten waarom. En dit wisten wij dan ook niet....

Het huis waar we wonen is wel degelik onze woning, daarover dient alle verdere twijfel van kant gezet. We hebben al licht aangemaakt. De boeken en prenten liggen overhoop. De halfgeledigde glazen en de schemerende wijnfles staan daar zo vreemd op de tafel alsof ze niet wisten wat deze ledige sofa's betekenden - alleen het geraamte weet er iets van, en zint, half overeind liggend met de hand onder de kin, in een langen leunstoel. Het heeft een rode Indiese reisdeken om z'n ribben geslagen, doch de schedel staat onbedekt alsof deze kaalheid paste bij al de boekengeleerdheid in 't rond. En de bruinrode Indiese pop kijkt glorieus van uit de hoogte neer met een gebaar van zegevierende majesteit. Dat is de triomf van de dingen wier onmiddelike indruk over onze zielen almachtig is. En juist om deze reden

[p. 34]

kunnen we niet weerstaan aan de bekoring om nog wat te blijven.

Want het rytme van deze kamerwellust is een onhoorbaar voorspel dat de zangen wekt in de ziel en op de lippen van m'n maat. Daarbij komt z'n slanke fijne wezen in een idylliese houding, omdat de ware oprechte klanken zich aanmelden zonder praalvertoon, gelijk een kinderstemme kozend, of aandoenlik gelijk een tranenvloed. En het lied klinkt er zo roerend eenvoudig van onder z'n witte tanden alsof de tonen aantrilden tegen ivoren diapasons. De rode en groene lintjes aan de mandol wiegelen gelijkmatig met de neuriënde klankbewegingen, en de flodderende straalglimpjes van waskaarsen in de kamerhoeken hullen den zingenden jongen in een onbeschrijfelike geheimzinnigheid van halflicht. Hoe jammer dat het leven niet stilstaat om het vluchtige van zulke momenten in de zielen vast te zetten gelijk men een houtskooltekening op het papier fikseert. Doch in het rijke leven wil elke ontroering haar ontegensprekelik recht op alleenheerschappij over ons doen gelden. De onverstoorbare, overstelpende zoetheid van bedderust lokt ons aan en overmeerstert ons.

De morgenstond komt als een allegretto na een orgelpunt. Tok tok. - ‘Binnen’ - Hij staat er al: 'n laag boordje, 'n gladgeknipt hoofd en 'n half beteuterd, half ondeugend gezicht.

- ‘Heb ik je besteld?’

M'n gastheer wrijft de vaak uit z'n ogen en komt half overeind in z'n bed.

- ‘Niemand je opgepikt onderweg?’

- Nee menheer.

- ‘Goed zoo, ga dan in die hoek staan, en houdt voor deze meneer die daar ginder ligt een aanspraak over verbroedering tussen Vlaamse en Hollandse studenten.’

De jongen bezint zich even en gaat dan met een bewustzijn van grote dingen op z'n post:

‘Vlaanderen den leeuw’ roept-i, ‘leve de Vlamingen en de Hollanders erbij.’

Wie beweert er nog dat de geest van sientesies aan de jeugd is ontzegd?

[p. 35]

Vlug, met een wip, eruit, gekamd, geborsteld.

In de zitkamer is de ‘groen’ z'n opdracht aan 't voleinden: 'n minnebrief te schrijven op bestelling.

En de gastheer is druk bezig met thee te zetten, iets waarin hij een verbazende handigheid heeft. Dan weet hij hem ook in te schenken en voor te zetten met dat royale gebaar vol gulheid zoals dat moet beschreven zijn geworden door alle dichters welke op thee-schenken werden geïnspiereerd.

De minnebrief is klaar: de jongen hoopt de Engelachtige Schone nog eens te zullen terugzien. In alle geval hij zal wachten - 'n besluit waardig van 'n Hollander. Straks gaat de brief naar een van de meisjes van 'n Rotterdamse tennysclub....

- O kijk eens, daar vóor me! De typiese Leidse singelgracht. De stammen van de boomen kaatsen hun schijn in het slibberig donkergroene water. Schuiten liggen aan den overkant, rode en groene en ook deze kleuren dansen in de waterrimpels. Want juist glijdt daar een andere groene boot met frisgroene groenten voorbij, zo rustig, zo kalm, als in een sprookje. En dat is het eeuwige Hollandse waarvan de indruk doorlopend bijblijft alsof hij in m'n ziele getatoeërd was.

Joris Fassotte.