Vlaanderen. Jaargang 1

[p. 191]

Overzicht.

Allerlei Menschen, door Johan de Meester, (C.A.J. van Dishoeck, 1902).

- Dit is een verzameling korte verhalen en schetsen, verscheiden als het dagelijksch leven zelf. De meeste geven ons, bondig, zonder bijwerk, het kenmerkende van menschen en eigen gewaarwordingen, in wakkeren vertel-trant gevat.

Enkele stukken hebben wel niet veel om 't lijf, b.v. sommige dier herinneringen aan 't Parijsche leven: wat droogjes verteld, en niet geheel ontdaan van het ‘faits-divers-achtige’. Al is dat ‘droogjesvertellen’ elders een groote kracht.

In een paar andere, b.v. 's Zomers buiten - hoe kostelijk er de typeering ook zij - dringt zich de humoristische bedoeling te veel op den voorgrond.

Maar gewoonlijk is de visie van Johan de Meester groot-episch, ruim en rustig, innerlijk-rustig. Hij heeft pleizier in 't leven, ziet met genegen belangstelling de menschen handelen en doen, karakters tegen elkaar aanbotsen, in liefde of strijd: ze zijn nu eenmaal zoo, we kunnen 't niet helpen... De Meester kijkt, gemoedelijk en toegevend, als iemand die weet dat de menschen noodzakelijk onvolmaakt blijven, en die veel te gezond is, om hierdoor tot treurspeldichter gestemd te worden. Want het leven lacht toch wat met ons moraaltje en al onze meeningetjes, en dat het lééft is er nog het beste aan, - zoo denkt Johan de Meester, vermoed ik; - elk mensch is ten slotte toch een heerlijke brok natuur, door de samenwerking van allerlei, deels onbekende krachten zoo geworden, en de menigvuldigheid van 't leven is een wonderbaar iets: daar geniet hij van, en, zijnde een heel knap kunstenaar, kan er ons ook van laten genieten.

Johan de Meester heeft een Fransche manier van vertellen: kort en geestig, luchtig en altijd raak. We denken vaak aan Maupassant; zijn personages, flink gebouwd, alleen door hun noodzakelijke trekken gekenmerkt, staan en gaan in ruime atmosfeer; er is lucht om hun gebaren en woorden. Zij liggen niet vast in dat byzantijnsche stijl-gepeuter, en die lintwormachtige zielsontleding en bijzaakjes-schildering, waardoor sommig Hollandsch proza ons zoo lastig te verteren valt: hier wordt alles, plastiek gezien, ons onder den vorm van leven gegeven. Door allerlei kleine trekjes, die in de handeling geweven zijn, die deel uitmaken van de handeling, weet De Meester, heel natuurlijk en

[p. 192]

zonder drukte, zonder entomologische uiteenzetting van gevoelstoestanden en beweegrédens, zijn menschjes te doen bewégen, zoo volkomen waar, zoo levend-logisch, dat zij ons bijblijven; b.v. in ‘Het Avontuur van David Zangvogel’, het brave en voorzichtige, traanoogend joodje, met zijn knipseltjes voor een plakboek, en zijn goudtientje in de kast van zijn horloge, of de landbouwer Désiré Buchotte, in ‘Zaken’. Daar bereikt Johan de Meester het klassieke van Maupassant. Wellicht onder zijn invloed? Désiré Buchotte lijkt wel den Normandischen boer, zooals Maupassant dien gezien heeft, en ‘Het Avontuur van David Zangvogel’ herinnert aan een soortgelijk geval bij den Franschen schrijver, - maar juist andersom: daar is 't een goeie losbol, die, in een provincie-salonnetje verzeild, zich onder heusch-deftige dames in een ‘maison Tellier’ waant. Misschien is die verwantschap maar toeval. Wat er van zij, iets had Johan de Meester van Maupassant niet kunnen lééren, ware hij niet van 't zelfde slag: die zin van het leven, het vermogen om volkomen-levende, vanzelf-bewegende beelden de wereld in te zenden. Zeker, in ‘Allerlei Menschen’ zal men niet zoeken naar visionaire, lyrisch-herscheppende kunst, die de aardsche dingen stelt in 't licht van hooger gevoelde samenvatting, maar de werkelijkheid is er zoo scherp, en tevens zoo groot en eenvoudig gezien, en zoo spontaan weergegeven, al is ze altijd in preciese lijn gevat, dat we overal het gevoel van het leven hebben, - en dat is al ongeveer het beste wat een novellist ons geven kan.

A.V.