Archief
Over Leo Perutz
Dat de Oostenrijkse auteur Leo Perutz (1884-1958) al vroeg van een uitstekende reputatie genoot, mag blijken uit een commentaar van een tijdgenoot, Guido K. Brand, uit 1933.
De zin voor avontuur hoort misschien, met uitzondering van Grimmelshausen, niet eens zozeer tot de Duitse schrijftrant, als die niet zoals in de (Eerste) Wereldoorlog de aan den lijve ervaren werkelijkheid van het onbekende, lugubere, vreemde tot thema heeft. Avontuurlijkheid meer in de zin van de psychologische combinatie, de somnabule zekerheid tussen de gevaren is merkwaardig genoeg meer een gave van Duits-Tsjechische schrijvers, tot wie Leo Perutz (in november 1884 in Praag geboren) gerekend moet worden. Ook al merkwaardig zijn de argeloze beginregels en de vervolgens opgevoerde spanningen tot aan ontzetting toe, het stilistisch geciseleerde terugwijken in de werkelijkheid, die elke burger kent. Hij gaat weliswaar in elk van zijn boeken uit van een andere opvatting van zijn ‘literaire’ schrijverschap, maar hij overschrijdt in geen enkel opzicht de grenzen, die hij met de grootste vaardigheid om het thema, de personen en zijn taal trekt. Het doet er voor hem niet toe in welke tijden en in welke landen zijn onderwerpen spelen: omdat nu eenmaal het avontuur, de onheilspellende ervaring onafhankelijk is van de gebeurtenis, maar uitsluitend bepaald wordt door de psychische constitutie van zijn personen, aan wie hij naast de concrete levenswerkelijkheid de opgevoerde psychische impressie van de achtergronden der dingen, ook de eenvoudigste, verleent. Hij behoort tot de heel weinigen die erin geslaagd zijn de verdeeldheid tussen deze twee werelden naar mensen toe te comprimeren. Of ten tijde van Napoleon (Der Marquis de Bolibar, 1910), in Brazilië (Die dritte Kugel, 1915, ten tijde van Richelieu (Turlupin, 1924), in Praag (Zwischen Neun und Neun, 1918, Das Gasthaus zur Kartätsche, 1920), in Rusland (Wohin rollst Du, Äpfelchen?, 1920), waarmee hij ondanks alle hogere aspiraties tot de
krantenlezer afdaalt), het is steeds de concrete gebeurtenis naast de spannend losgewoelde dreiging, die zijn vertelkunst tot poëtische impulsiviteit verheffen.
Auteursrechtelijk beschermd
