Treurend ouderpaar
In de iconografie van de aan oorlogsen vredesproblematiek gewijde hedendaagse kunst behoort Käthe Kollwitz tot de topfiguren. Ze is wellicht best gekend als grafische kunstenares; in haar expressieve houtsneden, etsen en lithografieën getuigde ze van een diep doorleefd medevoelen met de armen en misdeelden. Naar deze slachtoffers van onbarmhartige politieke en economische systemen strekte ze moederlijk bewogen handen uit.
Raf Seys heeft in 1964, naar aanleiding van de vijftigste verjaardag van het losbarsten van wereldoorlog I, een boekje gepubliceerd, waarin herinnerd werd aan de belangrijke relatie die Käthe Kollwitz met Vlaanderen had. Deze Duitse kunstenares was niet alleen bedrijvig op het gebied van de grafische kunsten. Voor haar, op 23 oktober 1914 in de velden van West-Vlaanderen vermoorde, zoon Peter maakte ze een van de meest indrukwekkende oorlogsmonumenten ter wereld. Raf Seys beschrijft dit beeldhouwwerk als volgt: het stelt een vader voor: Peters eigen vader; met al zijn opgekropt mannelijk leed; met ingevallen wangen en verbeten trek om de mond; de armen krampachtig om het lichaam geslagen; het hoofd uit de opgetrokken schouders groeiend; neerblikkend op de duizenden graven, waaronder dat van zijn zoon in het onmiddellijk bereik van zijn ogen. En een moeder: Käthe Kollwitz zelf, voorovergebogen, de ogen geloken, met de rechterhand de wijde mantel dicht tegen haar wang aandrukken: een en al innigheid, verdriet en liefde, (p. 11) Dit Treurende Ouderpaar op de Duitse oorlogsbegraafplaats van Vladslo, geniet thans meer bekendheid dan in 1964. Het - intussen vier maal herdrukte - boekje van Raf Seys heeft er ongetwijfeld toe bijgedragen dat dit machtige beeldhouwwerk niet in de vergetelheid en onverschilligheid is weggezonken.
Käthe Kollwitz in Vlaanderen bevat een sobere maar boeiend geschreven biografie, met uiteraard veel gegevens over de ontstaansgeschiedenis van het te Vladslo opgerichte monument. Vijftien bladzijden foto-illustratie vullen de tekst aan.
De eerste wereldoorlog is in 1988 en 1989 weer eens aan herdenking (70ste en 75ste verjaardagen) toe. Toch is dit niet de enige en zeker ook niet de voornaamste reden om dit boekje te lezen en er over te mediteren. Zolang er met de vervaardiging van wapens enig geld te verdienen valt, zal er een dreigende schaduw over de wereld hangen. Met de boodschap van Käthe Kollwitz moeten nog veel gepantserde harten geopend worden. De dag dat geldelijk gewin in de wapenindustrie door politiek verantwoordelijke mensen zal gelijk gesteld worden met de ergste vorm van criminaliteit, zal moeder Kollwitz de ogen eindelijk kunnen opslaan.
L.V.
SEYS, Raf: Käthe Kollwitz in Vlaanderen. Vijfde druk. Koekelare, De Rumberg, 1988, 72 p., ill. (Door de auteur gesigneerde exemplaren te bekomen tegen voorafgaande overschrijving van 180 BFDop rekening 000-0516779-60 van Raf Seys, Ringlaan 1 te 8280 - Koekelare).
Auteursrechtelijk beschermd