De Vlaamse Gids. Jaargang 65

[p. 25]

Willem Brakman
Ansichten uit Amerika

Men zij er goed van doordrongen dat de cowboy tegen verre reizen niet opziet; van Benny's Place bijvoorbeeld tot Yucatan is voor velen van ons te ver. Voor de cowboy echter is het een peuleschil en dat is waarachtig ook geen wonder want het zijn taaie kerels (de meesten) taaier dan bisonleer en sneller dan een lizard en die is verdomd snel.

Er zijn cowboys gezien die op strand hebben overnacht, totaal onvoorbereid en in een storm uit het zuidwesten die zo maar uit het niets was verschenen en dat allemaal in hartje winter. Zelf heeft de schrijver er eens een gezien die niet groter was dan een havik maar snel als de gedachte en overal thuis zonder heimwee.

Wel is de cowboy sterfelijker dan andere mensen; gaan de meeste mensen heel langzaam dood en met veel pijn, in een piepend ziekenhuisbed met morrende dokters en knorrige zusters omdat ze helemaal zijn doorgelegen en er steeds meer poep loopt tussen de dunne dijbeentjes, de cowboy doet dat anders. Hij is droog als een stokvis, moet nooit ergens mee geholpen worden en als het zijn tijd is bijt hij in het stof en is dood, of (maar dan is het zijn tijd niet) hij loopt na het gevecht weg met rinkelende sporen, altijd over een plein met de schaduw rechts achter en regelrecht naar de saloon.

De oude grieken, u weet wel, zagen in de cowboy het symbool van de ziel, de middeleeuwers die altijd over God spraken zagen op hun beurt in hem de pest en de dood maar ook de wederopstanding. Dat laatste vermoedelijk omdat cowboys zo op elkaar lijken; is er bijvoorbeeld net eentje platgespoten en spoelt de held dat even na in een saloon met een glaasje ‘Bourbon’, dan stapt er meteen een nieuwe binnen die niet alleen als twee druppels water op de held lijkt maar ook op die dooie buiten. Dat is daar zo.

Gaan ze iemand ophangen dan is het daar feest; iedereen schiet in de lucht, danst, gilt en ze rollen het dal in naar het stadje met de galg als knikkers in een gootje. Over de vlakten van dor prairiegras wordt dan het stof opgeworpen, de sheriffs doen mee, de deputies, de indianen en de lui van de spoorwegen.

[p. 26]

Op een keer, geloof het of niet, het was na een grote droogte, dreunde er een gevleugelde kolos door de vallei; wolken hoeden dreven om zijn hoofd, huifkarren zwermden om zijn benen en zijn sporen vonkten als brandende dorpen. Dat hadden ze wel goed gezien toen in de middeleeuwen.

De moeder van de schrijver moet volgens de verhalen heel erg veel van een cowboy hebben gehouden. ‘oh cowboytje’, zong ze dan volgens de verhalen, ‘zul je toch oppassen’. Maar later moet ze een keer volgens de verhalen gezegd hebben ‘Wat maak ik me toch zorgen over veedieven, valsspelers en goudzoekers, wat ik hoop is dat hij nog eens aan mijn graf zal staan en vragen ‘wat is dit dat ze mij werkelijk hebben aangedaan?’

Zo is de cowboy, maar zie het ook weer niet te mooi, het is ook een hard leven. Hij zit maar in zijn zadel, de zon hangt sissend tussen zijn oren, zijn ogen schuren in hun kassen, zijn lippen gezwollen en gebarsten zijn voorlopig uitgepraat en onderwijl zit de schurk in een fijn schaduwrijk huis, rookt een sigaar met een bandje, drinkt whisky met ijs er in en wordt vervolgens geschoren met warme doeken en al in een winkel met barbierpalen buiten. Wie er iets van zegt zit meteen vol lood.

Een schurk is een schurk en dat blijft hij, fuck Jezus Christ! donker gaat van hem uit, waarachtig de schrijver heeft dat zelf gezien, een van de twee of de wind voerde toen het duister aan of het ging van de man uit maar de schrijver houdt het op het laatste want toen hij knielde (de schurk) knielde het duister mee.

Verder kent de cowboy ook zijn moeilijke uren; de vrouw gered, baardmans gehangen, het paard getemd, de vriend in veiligheid en dan zit hij daar met zijn kroes koffie en zijn bonen en kijkt in zijn vuurtje. Ja, de schurk in Santa Fe, die ligt lekker te neuken met de vrouw van een vriend maar hij... Duister wordt het om hem heen, coyotes janken in het laatste licht aan de horizon, flarden kroegjool komen overwaaien, nu en dan het gehuil van een wolf.

Dan staat hij op, zijn gezicht tegen de sterrenhemel is als een witte holte. The lonesome cowboy!; hij voelt zich lang, maar te kort, gespierd, maar te zwak, gewapend maar weerloos en zijn onderkaak zakt langzaam en lonesome naar beneden en dan staat hij even in zichzelf en heeft het moeilijk.

Zo gaat dat met de cowboy en zo kon het dan ook gebeuren dat er zo'n superboy zijn kampje verliet en op weg ging naar dat plein met de schurk. Alle verhalen leiden daar trouwens naar toe, iedereen was ook al onder-. weg en de schurk stond hem aan de kant al op te wachten.

Kijk, je nergens maar dan ook nergens door af laten leiden daar gaat het om in die uiterste sekonde maar onze held deed eigenlijk niet veel anders; hij beluisterde ontroerd het fijn syncope van de schurkenlaarzen, bezag met bewondering de ranke, volmaakt gevormde schurkenbenen in hun nauwsluitend zwart kamgaren en hij

[p. 27]

verloor zich in de onvergetelijke verhouding tussen hielen, neus, hoed, holster, handpalmen, koppel etcetera, etcetera. Een monument van waarlijk magistrale schurkachtigheid ging daar over het plein en ‘by Jove and his gang!... deze man stond stil en richtte AL zijn aandacht op onze protagonist terwijl zijn fijn geaderde en gebouwde handen, door geen werk onteerd maar alleen ontwikkeld door geestrijke kaartspelen en schurkachtige gebaren fijn trillend naast zijn withete heupen hingen en terhoogte van zijn penis Gran Tourismo.

‘Shoot my balls’ zong onze held in vervoering en zo geschiedde; een kogel schroefde zich door zijn hart en verwarde alles wat daar aan het pompen en persen was, een andere, als toegift schroeide zich een weg door zijn geteelt. De getroffene boog, het moet gezegd, onelegant voorover, zag even nog de wereld als door de verkeerde bril en... stond stijf rechtop in een kist die tegen een pui was gezet.

Wel was hij eerst nog, de eerlijkheid gebiedt dat te vermelden, een tijdje in de etalage van de barbier uitgestald en zo zonder hoed en koppel en met gekamde haren had hij er maar vreemd bij gelegen, alsof hij ergens verdomd diep over nadacht en daar een klein beetje de wangen bij opblies. Zijn handen lagen over elkaar gevouwen op zijn gulp, heel stijlvol maar daar velen door velen werden gehinderd en verder ook door al dat spiegelende glas het gevoel kregen naar zichzelf te staan gapen werd hij naar buiten gedragen en vawege de kleine kinderen rechtop tegen de pui gezet.

Daar stond hij dan en het werd laat in de middag en al wat stiller, en het ging schemeren en het werd nog stiller, en tenslotte werd het avond en stond hij daar in zijn eentje met al wat dauw op de kaken en een gezicht wit als reuzel.

Daar naderde over het plein een merkwaardige gestalte; hij was lang en mager, zwart als zijn schaduw en hij droeg een cylinderhoed. Echt een man van de avond, taai en pezig, hij pakte de kist behendig op en droeg die in de een of andere greep naar zijn eigen huis want hij was de burgemeester. De schaduw van de zeulende man op het melkwitte plein, er was natuurlijk veel maanlicht was heel opmerkelijk, hij leek al met al op een heel dun uitgerekte, gekruisigde Jezus die daar stilletjes met hem voortgleed. De vrouw van de burgemeester deed de deur open ‘Maar komen jullie toch binnen’ riep ze hartelijk en dat deden ze. In de huiskamer werd nog gauw even wat geredderd en aan kant gedaan, de vrouw schonk lekkere koffie in en trok zich daarna bescheiden terug.

In de ontstane, behaaglijke stilte zette de burgemeester zich bedachtzaam aan de tafel waarop hij de kist had gelegd waarna de man in de kist de ogen opsloeg en zei ‘wie bent u?’

‘Ik ben de burgemeester’, zei de burgemeester ‘bent u niet dood?’

‘In zekere zin niet’ zei de man in de kist ‘ik vertoef om zo te zeggen nog maar in de lagere regionen van de dood, men praat er nog wat over na met elkaar, er is nog geen ontbinding

[p. 28]

en al die dingen, men kan als het ware tegen een pui geleund nog een tijdje meedoen.

De burgemeester knikte, nam een slokje koffie en zei nadenkend ‘en dan?’ ‘Dan vallen de wangen in’ sprak de man in de kist ‘de ogen zakken weg, lippen en nagels worden zwart, de buik begint te zwellen, wind na wind verlaat rommelend het gedarmt en bij een enkeling is er zelfs sprake van een boertje.’

De burgemeester zette zijn kopje neer en slikte moeilijk ‘zo, zo’ zei hij en hij bette zich het voorhoofd met een zijden zakdoek ‘wel, wel’.

‘En dan komt het vocht’ zei de man in de kist ‘dat is regel, eerst de wind, dan de regen. Gaten vallen in de wangen en het water loopt weg. Opeens zijn er ook overal gaten; in de hielen, de buik, de lendenen. Maar erger is toch dat er al veel minder gepraat wordt, het gaat al weer over het weer, de veedieven, de moordenaars’.

‘Maar waarom vertelt u dit alles?’ vroeg de burgemeester ‘dat is toch niet normaal?’

‘Nee’ gaf de man in de kist toe ‘dat is het ook niet maar voor mij 't herte werd doorboord werd ik opeens bevlogen door een golf liefde en vergevingsgezindheid waar ik nog nooit van had gedroomd, ik mag hier wel spreken van een gorgelende, strijkhongerige, knijphunkerige, slurpende mensenliefde. Mijn oog zoog zich vol met zon en hemel en de lieve mens. Een vrouw zag ik met een wonderschoon kind op de arm, een eerzame oude met een welverdiende pijp maar voor en bovenal zag ik de lichtende gestalte van mijn moordenaar. Op het hoogtepunt, op de top van de omkrullende golf, een hosannah op de lippen en doorwoeld van een geweldige verrukking trof mij de kogel recht in het hart.

Iets moet er zijn mis gegaan of juist goed gegaan, ik weet het niet maar een grote, onbegrijpelijke vrede is nu in mij als ware ik gevuld met een zware en donkere wijn.

‘Zo’ zei de burgemeester die dubbend over zijn kin streek ‘en wanneer houdt dit merkwaardige vermogen om te spreken op?’

‘Nimmer’ zei de man in de kist, ‘ook al omwaait mij de vrieskou uit de diepste schaduw der vallei, nimmer!’