De Vlaamse Gids. Jaargang 36

[p. 214]

De lage landen in de wereldgemeenschap

Voor de vrijwaring van hogere belangen

MEN mag getuigen, dat de samenwerking van de Lage Landen van aard is om des te beter hun belangen te midden van de grote mogendheden te vrijwaren.

Bovendien kan deze verstandhouding als een voorbeeld gelden voor de Europese en Atlantische samenwerking.

Reeds in 1846 heeft de Luikse staatsman Lebeau zich voor die samenwerking uitgesproken. Deze gedachte bezielde ook Frère-Orban, Beernaert, Louis Franck en Carton de Wiart.

Wanneer werd de eerste overeenkomst tussen onze drie landen aangegaan?

Op 21 October 1943 toen te Londen een monetaire overeenkomst werd gesloten.

Wij dachten toen, dat de mensheid werkelijk ging naar een algemenen en duurzamen vrede.

Een van de bepalingen der overeenkomst maakte haar toegankelijk voor andere landen.

Op 5 September 1944 werd de economische unie ingezet door een douaneovereenkomst.

Vermits hoofdzakelijk de vrijhandel ten grondslag ligt aan deze douaneovereenkomst, wegens de lage tarieven, kan men niet beweren, dat zij aan het internationaal ruilverkeer niet zou voordelig zijn.

Wij kennen de Duitse schimpscheut over de ‘Kleinstaaterei’, maar de bevriende grote mogendheden moeten er voor op hun hoede zijn, dat zij die mentaliteit tot de hunne niet maken.

Wij zullen hier geen beeld ophangen van wat onze drie gewesten op kunst-, sociaal en economisch gebied door de eeuwen heen hebben voortgebracht.

Wat wij wel mogen in herinnering brengen, is dat indien men na den eersten wereldoorlog beter geluisterd had naar de stem van kleine landen zoals Nederland, Luxemburg en België, wij wellicht den tweeden wereldoorlog zouden vermeden hebben.

Waarom is de Volkenbond trouwens ten gronde gegaan?

Omdat de grote mogendheden het niet konden eens worden, toen Mussolini Abessynië liet overrompelen, terwijl een land als België zich bereid verklaarde om de dwangmaatregelen op Italië toe te passen.

En waarom nam het protectionisme toe?

Omdat de grote mogendheden zich door tolmuren omringden, terwijl Nederland, België en Luxemburg op de economische conferenties te Genève het voor den vrijhandel opnamen.

Welke was de betekenis van de overeenkomst van Oslo tussen onze landen

[p. 215]

en de Scandinavische? De strijd tegen de hoge tolmuren. Het ruimer handelsverkeer.

Welke was de draagkracht van de overeenkomst van Ouchy? Nogmaals de vrijhandel.

Indien deze politiek is mislukt, dan was het stellig de schuld niet van de kleine landen.

Hoe zouden wij dan niet bevestigd worden in onzen wil de economische unie van Nederland, Luxemburg en België te verwezenlijken?

Stellig er zijn moeilijkheden en bezwaren, maar er waren ook heel wat voordelen en uitslagen.

Nooit waren de culturele betrekkingen inniger. Door de tentoonstellingen, die te Brussel en te Amsterdam werden ingericht, was het alsof de oude meesters van de Vlaamse en Hollandse schilderkunst uit hun graf waren verrezen om op de verwantschap te wijzen die ons verbindt.

Op allerlei gebied werden tastbare uitslagen bereikt.

Op 1 Januari 1948 kon de douane-overeenkomst verwezenlijkt worden en in October 1949 hadden wij de economische voor-unie.

Nederland kon zich in ons land in voordelige voorwaarden bevoorraden en voor zijn herstel zorgen.

België heeft daardoor in de afgelopen jaren heel wat werkloosheid vermeden.

In allerlei sectoren werden voor de drie landen voordelige oplossingen bereikt zoals de raadplegingen bij alle onderhandelingen voor de handelsaccoorden; de overeenkomst voor de wederkerigheid in zake oorlogsschade; de gelijkmaking van de posttarieven voor het brievenverkeer, de wederkerige voordelen van de sociale zekerheid; de eenmaking van de accijnsrechten; de studies voor de eenmaking van het recht.

Aldus is de economische unie als het ware organisch gegroeid.

Wij hebben het niet gehad over een politieke federatie; wij hebben onzen tijd niet verkwanseld aan een politieken formulenstrijd.

Thans komt het er op aan te weten, hoe de laatste moeilijkheden zullen uit den weg geruimd worden.

Welke zijn die moeilijkheden?

Zij houden verband met de waterwegen, de landbouwkwestie en de financiële verhoudingen, namelijk de omwisselbaarheid van de munten.

Men kan niet zeggen, dat de economische unie principieel niet zou kunnen tot stand komen zonder een afdoende oplossing van de kwestie der waterwegen, maar op practisch gebied, zoals de verhoudingen zijn, is een oplossing onafwendbaar.

Wij hopen nog steeds dat Antwerpen en Rotterdam ten slotte zullen inzien, dat bij gebrek aan een oplossing, onze havens hun toekomst zouden kunnen afhankelijk maken van vreemde belangen.

Wat de landbouwkwestie betreft, kan men zich wel degelijk een overeenkomst indenken met een voorbehoud ter zake.

[p. 216]

Wij hebben sedert meer dan dertig jaar een economische unie met Luxemburg en nog steeds vallen er op dat gebied lastige vraagstukken op te lossen.

Wat wij echter willen onderstrepen, is dat het wellukken van Benelux grotendeels afhangt van het internationaal ruilverkeer.

Benelux is een schakel in de Europese samenwerking; een gezond en evenwichtig Europa komt ten goede aan Benelux.

Dat is ten overvloede gebleken, toen Nederland en bij weerslag Benelux zelf in moeilijkheden geraakte, omdat Duitsland den uitvoer van Nederlandse landbouwproducten stop zette.

Nederland was er onvermijdbaar des te meer op gesteld om een overvloedigen uitvoer van landbouwproducten naar België na te streven.

Het landbouwprobleem laten wij thans verder onverlet; wij drukken slechts de overtuiging uit, dat ook op dat gebied geleidelijk tot meer evenwicht kan gekomen worden.

Een ander uitzicht van het Benelux-probleem, waarop ook de Europese verhoudingen hun invloed uitoefenen, geldt de financiële verhoudingen.

Is het mogelijk tot een omwisselbaarheid van gulden en frank te komen, zolang de Europese betalingsunie niet beter werkt?

België, of liever de Belgisch-Luxemburgse economische unie is crediteur ten belope van zowat 20 milliard frank.

Groot-Brittannië en Frankrijk hebben uit België heel wat ingevoerd, maar zij blijven in gebreke te betalen.

Nederland, dank zij verschillende maatregelen, die onlangs getroffen werden, verkeert thans in een beteren toestand in den schoot van de Europese Betalingsunie.

Van onze landen zal het niet afhangen, dat er tot een algemene omwisselbaarheid van de munten zal kunnen overgegaan worden, maar intussen zijn wij nog zo ver niet.

Nogmaals geven de Benelux-landen het goede voorbeeld.

Naar onze mening moet men het betreuren, dat het verdrag betreffende de economische unie niet kan ondertekend worden, al is het ook met een voorbehoud voor zekere vraagstukken.

In elk geval zou reeds thans een ministerieel coördinatie-comité moeten tot stand komen, al ware het slechts om zekere onverhoedse maatregelen te voorkomen, die een nadeligen invloed uitoefenen op psychologisch gebied.

Zoals ook een parlementaire commissie van de drie landen zou dienen samengesteld waaraan de netelige vraagstukken onderworpen worden.

Ziende blind zij, die niet beseffen, dat bij gebrek aan een innige samenwerking van de drie landen, hun invloed op internationaal gebied moet te loor gaan.

Dank zij de politiek van de Benelux-landen, werden aan het Schuman-plan voor de gemeenschap van kolen en staal wijzigingen gebracht, die aan de minis-

[p. 217]

ters van de drie landen toelaten hun verantwoordelijkheid op te nemen tegenover hun parlementen.

Dank zij de zelfde eensgezinde houding werd in verband met de Atlantische politiek en het Europese leger van een practischen zin getuigd, die de volkeren behoed heeft voor een woordenstrijd rond het getimmerte van een voorbarig politiek federalisme.

Wat aan België overkomen is in het verslag van de drie wijzen, waardoor men aan ons land op een onrechtvaardige wijze te zware lasten wou opdringen, heeft eens te meer bewezen, hoe de kleine landen kunnen behandeld worden, wanneer zij zich niet weten te doen eerbiedigen.

Samen groeperen onze landen meer dan twintig millioen nijverige mensen, die niet beter vragen dan het herstel van Europa te dienen en de Atlantische politiek te bevestigen.

Maar men moet ons daartoe ook de middelen gunnen.

Hoe kunnen wij daartoe bijdragen, indien ons economisch en financieel leven zou ten gronde gericht worden?

En hoe ware het mogelijk, dat onze Amerikaanse vrienden niet zouden inzien, dat de Benelux-landen door hun werklust en hun evenwicht de beste voorstanders zijn van een Europese economische samenwerking op gezonden grondslag?

Hoe zou die algemene politiek beter gediend worden, indien onze landen een normaal ruilverkeer konden onderhouden met de andere leden van de Europese Betalingsunie en indien zij ook meer konden uitvoeren naar de Verenigde Staten zelf.

Benelux is een schakel in de wereldgemeenschap, maar hij mag niet verroesten.

Daarvoor dient gezorgd door onze gemeenschappelijke inspanning.

Aan een grote gedachte, waarbij gans de mensheid baat kan hebben, omdat zij werkt als een levenwekkend voorbeeld, blijft men trouw, tot wanneer zij verwezenlijkt is.

J. HOSTE