De Vlaamse Gids. Jaargang 35

[p. 662]

Fleet street

BIJNA alle dagbladen en Zondagsbladen van Londen worden geschreven en gedrukt in Fleet Street of in de onmiddellijke omgeving van die straat. De belangrijkste uitzondering wordt gevormd door de bladen van de Kemsley Press, waaronder de ‘Sunday Times’, waarvan de kantoren en drukkerij zijn gevestigd in Grey's Inn Road, een half uur lopen van Fleet Street.

De ‘Times’ is in Printing House Square; maar iemand met een goede gooi kan van Fleet Street uit een bal op dat plein werpen. Er zijn maar twee grote Londense kranten die in Fleet Street zelf zijn gevestigd; dat zijn de ‘Daily Telegraph’ en de ‘Daily Express’. Alle andere wonen in de gore zijstraatjes, nauw en donker, die uitlopen op de Theemsoever. De somberheid van die straatjes, waar veel meer regen dan zonneschijn valt, doet niets af aan de levendigheid en het vermaak van de kolommen der kranten, die er verschijnen. Zelfs ‘Punch’, het beroemde humoristische Engelse weekblad, wordt opgesteld in een van die zijstraatjes, Bouverie Street.

Fleet Street brengt elke dag tennaastenbij 18 millioen dagbladen voort, de Zondag er in begrepen. Want de Londense Zondagsbladen hebben zulke kolossale oplagen dat ze tezamen de gezamenlijke oplagen der Londense dagbladen nog overtreffen.

Ik meen dat er geen land ter wereld is waar de lezerskring van de dagbladen zo groot is als in Engeland. Londen telt 9 dagbladen die algemeen nieuws geven en in de ochtend verschijnen. Zeven van die bladen hebben een oplaag van meer dan 1 millioen of bijna een millioen. De kroon spant de ‘Daily Mirror’, een geruchtmakende plaatjeskrant, die vette letters gebruikt voor haar hoofdartikel en die zich verheugt in een omzet van meer dan 4.500.000 exemplaren. De ‘Daily Express’, die indertijd tot nieuw leven werd gewekt door een knap zakenman, Max Aitken genaamd, die later beroemd zou worden als Lord Beaverbrook, heeft ook meer dan 4 millioen lezers. Velen die hun nieuws verlangen zoals het wordt opgesteld door de ‘Times’ of de ‘Daily Telegraph’ voelen behoefte aan een smakelijke toespijs en kiezen er de ‘Daily Express’ voor.

De ‘Times’ is het blad, dat het zorgvuldigst wordt gelezen door de belangrijkste mannen en vrouwen van het land, door de vrouwen vooral om de eerste pagina, die aankondigingen geeft van geboorten, huwelijken en sterfgevallen. De ‘Times’ heeft slechts 240.000 lezers, maar het zijn lezers die tellen.

De strijd om de lezers is pas goed gaan woeden met het ontstaan van de ‘Daily Mail’ van Lord Northcliffe, wiens familienaam Harmsworth was. Dat was vrij kort vóór de eerste wereldoorlog. Lord Northcliffe, die in Fleet Street wordt herdacht met een borstbeeld aan de kerk van St. Dunstan, bracht een radicale verandering in het bedrijf van Fleet Street. De opmaak der dagbladen werd luidruchtiger. De beschrijvingen van het nieuws werden spannender en

[p. 663]

aangrijpender, waarbij de nuchtere waarheid wel eens schuil ging achter de verbeeldingrijke voorstellingen der reporters. Zowel het nieuws als de koppen werden aangedikt. De photoreportage nam een ongekende vlucht.

Na de eerste wereldoorlog begon de circulatiestrijd eerst goed. De dagbladen begonnen hun lezers te verzekeren tegen dood en ongeval en wedijverden in de omschrijving der gunstigste voorwaarden. Een zelfde wedijver ontstond in de puzzles en de prijzen voor puzzles. Een man van de krant begaf zich onder het publiek in dit of dat deel van de stad, en de eerste burger of burgeres die hem aanklampte of herkende kreeg een prijs van 1000 pond.

Fleet Street is nu wijzer geworden. De kans op schitterende prijzen is overgenomen door de voetbalpools. Aan de journalistieke verzekeringssystemen is een einde gekomen. Dat wil niet zeggen dat de mededinging niet voortduurt. Openbare smaken en opvattingen veranderen steeds en het is zaak daarmee rekening te houden. Wie daarmee het vlugst is komt voorop. Wie het scherpst kan oordelen wat de meerderheid der bevolking het liefst in de krant leest en bekijkt ziet zijn oplaag-barometer de goede kant op draaien. De ‘Daily Mail’, die met dit spel begon, heeft nu slechts de helft van het aantal lezers van de ‘Mirror’. Bijna alle vrouwen en meisjes in de ondergrondse treinen op weg naar haar arbeid in de ochtend zitten verdiept in dit blad, dat in zaken van algemeen belang ongezouten zijn mening geeft in de vette letters van zijn hoofdartikel en dat overigens met zijn plaatjes en praatjes zo onderhoudend is dat het de vervelende reis van de slaapstad naar de werkstad sterk bekort.

Een van de indrukwekkendste tonelen van ‘Fleet Street’ kan men er zien laat op Zaterdagavond als de ‘News of the World’ zijn oplaag gaat uitbraken uit zes monden aan zijn achtergevel in Whitefriars Street (een der reeds genoemde duistere zijstraatjes). De zes monden zijn raamluiken van de tweede verdieping van het gebouw. Uit die luiken lopen glijplanken naar zes zware motorwagens op straat tegen het voetpad. De drukpersen binnen dreunen en sidderen. Rappe handen maken pakken van de verse kranten, die uit de persen glijden. De pakken gaan in een stage stroom in een kleine lift naar de genoemde luiken en schuiven de vrachtwagens in over de hoofden van de mensen die op het voetpad voorbij gaan. De zes auto's zijn in een kwartier volgeladen en rijden weg naar hun bestemming. Zes andere rijden op tot onder de luiken; en het verbazingwekkend spel herhaalt zich... tot de tien millioen kranten zijn ingeladen en op weg zijn gegaan naar de ‘news agents’, de verkopers.

A.K. VAN RIEMSDIJK