De Vlaamse Gids. Jaargang 35

[p. 644]

De samenwerking van de lage landen
Waar het om gaat

Het eigenlijke probleem

HET besef is wellicht nog niet voldoende doorgedrongen, dat het met Benelux gaat om de lotsbestemming van de Lage Landen.

De scheiding van de XVIde eeuw heeft een vervreemding voortgebracht, die is blijven nawerken, ook thans.

Zeker, vooral van Vlaamse zijde werd sedert jaren heel wat gedaan om tegen die vervreemding in te gaan, maar men mag getuigen, dat wij ons vooral gedurende de beproevingen van den tweeden wereldoorlog werkelijk gevonden hebben.

Het probleem is het volgende: gaan wij opnieuw uit elkaar gaan of zullen wij duurzaam samenwerken?

De vraag kan ook gesteld worden als volgt: is het niet onze plicht duurzaam samen te werken in het teken van de Atlantische verstandhouding, waarvoor thans door alle vrijheid- en vredelievende mensen geijverd wordt.

Wat bereikt werd

Men bewere niet, dat wij niets bereikt hebben.

Of heeft de Douane-Unie niet gunstig ingewerkt en geldt het hier geen baanbrekende proefneming, die voor alle Westeuropese volkeren als een voorbeeld kan gelden?

Zijn er voor onze landen in deze steeds onzekere tijden geen voordelen uit voortgevloeid?

Nederland heeft in voordeliger voorwaarden allerlei producten en waren ingevoerd uit de Belgisch-Luxemburgse Economische Unie.

België heeft door dien uitvoer de werkloosheid kunnen bestrijden.

Nederland doet thans overigens een inspanning, die de algemene instemming verdient om zijn handelsbalans ten overstaan van België te verbeteren, terwijl België, dat grote bedragen heeft voorgeschoten aan de Europese Betalingsunie, zich beijvert om ook in dat opzicht tot een beter evenwicht te komen.

Maar behalve de gunstige uitslagen van de Douane-Unie, welke toenadering in allerlei sectoren van het openbaar leven, die aantoont, dat de Lage Landen wel degelijk hun toekomst gemeenschappelijk willen uitbouwen.

Dient er gewezen op de uitbreiding van de culturele betrekkingen, die op een zo ingrijpende wijze en met zoveel begrip door de regeringen van Nederland en België bevorderd worden?

Wij hadden de tentoonstelling ‘Van Jan van Eyck tot Rubens’ te

[p. 645]

Amsterdam. De tentoonstelling ‘Hollandse schilderkunst van Jeroen Bosch tot Rembrandt’ te Brussel.

Thans hebben wij de tentoonstelling gewijd aan het Bourgondische tijdvak.

Moet er overigens gewezen worden op de menigvuldige uitingen van het kunstleven, waaraan al de steden van de Lage Landen deelachtig worden, op de uitwisseling van hoogleraren en studenten, zodat er tussen onze universiteiten een samenwerking is ontstaan, zoals nooit te voren?

De gelijkwaardigheid van de getuigschriften voor het hoger middelbaar onderwijs werd eveneens verwezenlijkt.

Onder de bereikte uitslagen kunnen wij ook vermelden: de gemeenschappelijke raadplegingen bij alle onderhandelingen voor de handelsaccoorden; de schikkingen, waardoor de dubbele belasting op het inkomen werd vermeden; de overeenkomst voor de wederkerigheid in zake oorlogsschade; de gelijkmaking van de posttarieven voor het brievenverkeer; de voordelen van de sociale zekerheid, die wederkerig verzekerd worden aan de inwoners van de drie landen; dezelfde schikkingen wat de accijnsrechten betreft; de reeds ver gevorderde studies voor de eenmaking van het recht.

Wij zijn er zelfs toe gekomen, en in cultureel opzicht is dat van belang, de eenheid en de vastheid te verzekeren van de Nederlandse taal, zodat wij dezelfde spelling hebben in Nederland en in België.

De drie Benelux-comité's hebben er zich trouwens op beijverd om op elk gebied de nodige contactnamen tussen Nederlanders, Belgen en Luxemburgers in de hand te werken.

De congressen op economisch, sociaal en toeristisch gebied hebben daartoe onbetwistbaar bijgedragen; daardoor zijn belangengemeenschappen ontstaan, die aantonen, dat ook de scheppende krachten van onze naties, zonder beroep te doen op de regeringen, de voordelen van de samenwerking inzien.

Bezwaren en moeilijkheden

Gewis, er zijn bezwaren en moeilijkheden.

Dat ligt enigszins aan de verschillen van geestesgesteldheid of van temperament.

In België hebben wij onder zoveel vreemde regiemen geleefd, dat wij ons steeds te weer stellen tegen een te ingrijpend gezag.

Van een strak dirigisme willen wij niet horen; wij nemen de staatsinmenging slechts noodgedwongen aan, en wij maken er ons zo spoedig mogelijk van af.

De vraagstukken op landbouwgebied wensen wij hier niet uit te diepen.

Alleen is het een feit, dat de landbouw in Nederland steeds veel meer voor den uitvoer was ingericht dan in België, en dat in België een aanpassing nodig is, ook op technisch en wetenschappelijk gebied, om tot het gewenste evenwicht te komen.

[p. 646]

De landbouwkwestie alleen kan het sluiten van de economische unie niet beletten, al moeten in het overgangstijdperk maatregelen vermeden worden, die een ongunstigen psychologischen weerslag hebben.

Ook in den schoot van de Belgisch-Luxemburgse Economische Unie, die sedert dertig jaar bestaat, doen zich soms nog moeilijkheden voor in verband met de landbouwvraagstukken, en toch zou niemand in Luxemburg of in België het nut van die unie willen betwisten.

Dan is er nog de kwestie van de waterwegen.

Ons dunkt, dat Antwerpenaren en Rotterdammers samen in een vliegtuig zouden moeten opstijgen om van daaruit vast te stellen, hoe op de wereldkaart het Nederlands en het Belgisch grondgebied als het ware dooreengestrengeld zijn.

Weten wij elkaar in een Benelux-geest te verstaan, dan zullen in onze landen alle havens aan de Noordzee gelegen er hun voordeel uit doen, zowel Amsterdam als Rotterdam, Antwerpen en Gent.

Wat moet vermeden worden, is een stugge houding met het gevolg, dat eenzijdige maatregelen worden getroffen, want dan kan de uitkomst zijn, dat anderen ten slotte onze havenbelangen beheersen.

Ja, er zijn nog moeilijkheden, maar gaan wij er ons bij neerleggen of zullen wij trachten ze uit den weg te ruimen, omdat een nieuwe geest van samenhorigheid ons bezielt?

De Atlantische samenwerking

Waar wij het volkomen eens mee zijn, is dat indien Benelux aan een universele gedachte van verstandhouding beantwoordt, die unie des te beter kan lukken, wanneer op Westeuropees en zelfs op Atlantisch plan de verhoudingen gunstiger zijn.

Dat werd trouwens ingezien door de regeringen van de Lage Landen.

Zo waren onze afgevaardigden het eens te Torquay om te midden van de ontgoocheling en het geharrewar, gesticht door protectionistische en overdreven dirigistische landen, een beweging in te zetten voor de verlaging van de toltarieven.

Dat voorstel diende als grondslag voor de conferentie, die te Genève gehouden werd. Zal er iets goeds uit voortvloeien? Maar nog eens: moet de twijfel ons verlammen of moeten wij volharden?

Bestond er bij Willem de Zwijger zoveel hoop, toen hij den strijd aanging voor de vrijheid der Nederlanden?

In elk geval is het onze plicht samen te blijven doorwerken in dezelfde richting.

Zo hebben onze afgevaardigden ook te Ottawa in denzelfden zin geijverd, opdat bij de nodige inspanning voor de bewapening, de belangen van kleine landen, zoals België, Nederland en Luxemburg zouden ontzien worden.

[p. 647]

De bewapening mag niet drukken op den levensstandaard van onze volkeren.

Onze productie-mogelijkheden kunnen voor de weerbaarheid aangewend worden, maar het is billijk, dat de lasten gemeenschappelijk door de Atlantische naties gedragen worden.

Deze gedachte, verdedigd door de hh. Stikker en van Zeeland, heeft te Ottawa gehoor gevonden.

Zij is in overeenstemming met artikel 2 van het Atlantisch Pact, waarin verklaard wordt: ‘De partijen zullen trachten tegenstellingen in hun internationaal economische politiek uit den weg te ruimen en zij zullen economische samenwerking aanmoedigen tussen enige of alle partijen’.

Wij vragen natuurlijk niet beter dan die samenwerking te zien verwezenlijken onder alle partijen, maar wij mogen ons niet in een hoek laten duwen.

Te Ottawa was er spraak van een comité te stichten bestaande uit de vertegenwoordigers van de drie grote mogendheden van het Atlantisch Pact, de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk. Dat comité zou zogenaamd de ‘wise men’, de drie wijzen verenigd hebben.

Wij hebben allen eerbied voor de wijsheid van de groten, maar ook de kleinen kunnen soms van nog meer wijsheid getuigen.

Ook hebben onze afgevaardigden te Ottawa er toe bijgedragen, opdat er een comité zou tot stand komen, waarin de twaalf landen van het Atlantisch Pact door hun deskundigen vertegenwoordigd zijn.

De Europese betalingsunie

Men kent de houding van België in de Europese Betalingsunie. Nederland is reeds tot een veel betere verhouding tot België gekomen wat de handelsbalans betreft, maar andere landen zoals Groot-Brittannië, die op crediet aan België kopen, baren zorgen, zodat België in strijd met zijn levensbelangen een beperking van het Westeuropees ruilverkeer moet voorstaan!

België tracht de heersende bezwaren te ondervangen door beleggingen in de landen, die bij de Europese Betalingsunie betrokken zijn, en men moet hopen, dat Nederland die beleggingen zal aanmoedigen.

Met voldoening dient onderstreept, dat de h. Hoffman in de ‘New York Times’ het opgenomen heeft voor België en bij weerslag voor Nederland, wanneer hij laat uitschijnen, hoe onzinnig het is, dat België tot een beperking van het ruilverkeer zou moeten overgaan, omdat de Europese Betalingsunie niet in behoorlijke voorwaarden werken kan.

Het geldt hier immers niet alleen een Belgisch of een Europees maar een Atlantisch probleem, waarin de lage landen het recht hebben hun economische belangen te verdedigen en op den steun moeten kunnen rekenen van de Verenigde Staten.

En hier stellen wij diegenen in het gelijk, die verklaren, dat het wellukken

[p. 648]

van Benelux samenhangt met betere economische verhoudingen op een algemeen Europees en zelfs Atlantisch vlak.

Intussen moeten wij echter in de lage landen doen wat mogelijk is, opdat onze samenwerking gedije.

Daarvoor is de instelling van overheidsorganen aan te bevelen, alsmede van een parlementair comité, waaraan alle hinderlijke vraagstukken kunnen onderworpen worden.

Wij hebben het recht niet de Lage Landen te laten overzwalpen door het getij van de internationale gebeurtenissen.

Den vadergrond, met zoveel bloed gedrenkt, moeten wij, naarmate van onze beste krachten, ontrukken aan de internationale tegenstellingen.

En aldus zullen wij ook met een practischen zin een dienst bewezen hebben aan de Atlantische samenwerking, want een mislukking van Benelux ware een diepe ontgoocheling voor al diegenen, die deze economische unie beschouwen als een hoopgevend teken voor de verstandhouding van alle vrijheidlievende volkeren.

J. HOSTE