De Vlaamse Gids. Jaargang 35

[p. 641]

De stevigheid van de Anglo-Amerikaanse betrekkingen

IINDIEN wij in deze onzekere wereld over iets zeker mogen zijn, dan is het over het feit dat Groot-Brittannië en de Verenigde Staten van Amerika nu en zolang mogelijk eendrachtig moeten en willen blijven.

Het dagelijkse nieuws in de bladen verbergt heel dikwijls de waarheid. Schijnbaar hebben deze twee volkeren voortdurende meningsverschillen: er ontstaan tijdelijke en luidruchtige twisten. Nu klaagt een Amerikaanse senator de politiek van Groot-Brittannië aan in verband met een of andere beslissing. Dan hekelt een lid van het Brits parlement het Amerikaanse gezichtspunt. De pers langs beide zijden van de Atlantische Oceaan komt in beweging en andermaal wordt aan heel de wereld wijs gemaakt dat de twee volkeren hopeloos gescheiden zijn.

Toch zal eenieder, die méér dan titels leest beseffen, dat deze toestand reeds lang bestaat en dat hij nooit een snelle en stevige toenadering van de twee naties belet heeft in het aanschijn van een werkelijke crisis. Wat meer is, goede waarnemers zullen inzien, dat het bondgenootschap heel stevig moet zijn opdat beide partijen, - zonder het in gevaar te brengen, - oprecht zouden mogen zijn tegenover elkaar, - en soms grof, - zoals Amerikanen en Britten.

Het Brits-Amerikaans bondgenootschap is inderdaad zeer stevig, wij durven haast zeggen, het stevigste internationaal bondgenootschap van de 20ste eeuw. Het put zijn stevigheid niet uit een neiging van de Britten om het Amerikaanse volk te beschouwen als onberispelijk, bewonderenswaardig in alle opzichten, of omgekeerd. Evenmin heeft het, alle gezegden ten spijt, zijn bestaan te danken aan ‘pro-Engelse’ regeringen te Washington of ‘pro-Amerikaanse’ te Londen.

Klaar inzicht

Dit bondgenootschap steunt op het klare inzicht, langs weerszijden van de Atlantische Oceaan, dat, in om het even welke omstandigheden en in om het even welke internationale omstandigheden, de levende belangen van de twee naties het best zullen gediend worden door eenzelfde of gelijkaardige politiek.

De h. Dean Acheson, Amerikaanse staatssecretaris, heeft niet lang geleden verklaard dat het doel van de Amerikaanse politiek sedert het begin van de Republiek geweest is ‘een gunstig midden te scheppen en te handhaven, waarin de grote Amerikaanse vrijheidsdrang kon leven en bloeien’. Een gelijkaardige gedachte werd reeds geuit door verschillende Britse ministers van Buitenlandse Zaken. Ook Groot-Brittannië kan slechts bestaan en bloeien in een dergelijk midden. De vrijheden, waarvan een groot deel van de wereld thans geniet (ware het maar de hele wereld, hoeveel vraagstukken zouden

[p. 642]

niet onmiddellijk opgelost zijn!), werden moeizaam en ten koste van vele opofferingen door de eeuwen heen in Groot-Brittannië gesmeed.

Wanneer Britten en Amerikanen spreken over vrijheden, dan bedoelen zij niet alleen de voorname politieke vrijheden, - vrijheid van spreken en van de pers, vrijheid van godsdienst en van vergadering, - maar ook de economische vrijheden, die wijlen president Roosevelt samengevat heeft in de uitdrukking: ‘vrijheid van behoeften’. Het recht van de mens zijn eigen land te bezitten en te bewerken, zonder tussenkomst van de staat of van zijn evennaaste, een eigen huis te bezitten, te werken, handel te drijven en zijn brood te verdienen om zijn lot en dat van zijn kinderen te verbeteren, - in feite, de economische vrijheid, die een man in de mogelijkheid stelt zijn werk of beroep te kiezen en uit te oefenen, zijn man te staan en geen slaaf te zijn van een staat of een regering, - dit zijn de voornaamste behoeften van het Britse en het Amerikaanse volk.

Gemeenschappelijke behoeften

Het ligt hem niet in het feit dat zij dezelfde taal spreken. Zij hebben dezelfde oorsprong en alhoewel hun opvatting betreffende centrale verwarming of gepaste temperatuur van bier verschillen, zijn zij het volkomen eens over wat essentieel is in de vrijheid. Hun gedachten steunen immers op een gemeenschappelijke overtuiging: zij ontspruiten aan een gemeenschappelijke natuurlijke drang.

Onenigheid tussen Britten en Amerikanen wordt niet veroorzaakt door verschillen in overtuiging, maar wel door verschillen in karakter. Wie zich de moeite getroost de punten te onderzoeken waarover Britten en Amerikanen van mening verschild hebben, sedert de Britse kolonisten in Amerika ongeveer één en een halve eeuw geleden een eigen onafhankelijke staat opgericht hebben, zal moeten vaststellen dat de twist nooit ging over de uitkomst die men wilde bereiken, maar wel over de wijze om het best de uitkomst te bereiken, die door beide volkeren werd nagestreefd.

Aldus gaat het met de Brits-Amerikaanse meningsgeschillen. Gelijk welk geval zou tot voorbeeld kunnen dienen, doch het duidelijkst is misschien het vraagstuk van de politiek tegenover China. Kort gesteld ziet het vraagstuk er als volgt uit: de Britten zijn overtuigd dat communistisch Rusland er nooit zal in slagen van China een satellietstaat te maken, dat de onveranderlijke belangen van China vroeg of laat een Chinees communistisch regiem, ondergeschikt aan Rusland, onmogelijk zullen maken en dat een wijze politiek er op neerkomt de poort open te laten langs waar China de weg naar onafhankelijkheid en hoop opnieuw zal kunnen betreden. De Amerikanen geloven dat deze uitweg te ver ligt en te onzeker is om tot grondslag te dienen voor een politieke houding en dat een andere weg moet gevolgd worden, gezien de onmiddellijke gevaren in Azië.

[p. 643]

Doch er bestaat geen meningsverschil over welk China en welk Azië meest zouden bijdragen tot de vrede en de voorspoed van de wereld. Het zullen een China en een Azië zijn waar de rechten en de souvereiniteit van de volkeren zullen geëerbiedigd worden, waar de drang van de volkeren naar een betere levensstandaard erkend en aangemoedigd zal worden, waar hulp uit het Westen zal verleend worden op een wijze waarover niemand zal moeten beschaamd zijn.

Geen toeval

In die voorwaarden kan een geest geschapen worden, die door Groot-Brittannië en de Verenigde Staten evenzeer verlangd wordt: een geest waarin vrijheid, menselijkheid, politieke en economische vooruitgang, - alle voorwaarden waarin Amerikanen en Britten best kunnen leven, - zullen bestaan en bloeien.

Het is geen toeval dat in de twee grote oorlogen van deze eeuw de Amerikanen de Atlantische Oceaan zijn overgestoken om te strijden tegen machten die de Amerikaanse belangen, die dezelfde bleken te zijn als de Britse, in gevaar brachten.

Evenmin is het bondgenootschap van de Verenigde Staten en Groot-Brittannië met andere Atlantische volkeren, om zichzelf en elkaar te beschermen tegen nieuwe strijdkrachten, die anders de geest van de vrijheid zouden verdelgen, een politieke spitsvondigheid van internationale aard.

In geval van oorlog, spanning, afschaffing van de vrijheid, om het even waar in de wereld, hebben Groot-Brittannië en Amerika alles te verliezen. Van vrede, evenwicht en eerbied van de vrijheid hebben zij alles te verwachten. Zij hebben zo veel te winnen en zij weten het zo goed dat zij zich de kosten en opoffering getroosten van een herbewapeningsprogramma, dat zij anders sedert lang zouden prijsgegeven hebben, indien het niet hun enige hoop op vrede en veiligheid zou inhouden.

En alhoewel zij allebei beweren dat hun eigen geweer het beste wapen is en elkaars plannen beknibbelen, toch voelen zij, uit overtuiging en instinct, dat dezelfde weg die zij samen volgen, de goede is. Wat meer is, zij zijn vast besloten deze weg tot het einde te volgen, zoals zij dit in het nabije verleden reeds meermaals gedaan hebben.

Robert WAITHMAN