De Vlaamse Gids. Jaargang 35

[p. 341]

Espana mistica y guerrera

Fragment uit een onvoltooide levensroman

I

Spanje! Vlakten, rotsvalleien,
Paradijzen, woestenijen,
Ruig en kaal en rijk en schraal.
Immer eindeloze rijen
Vage toppen. Magistraal
Dissonerend ernstig bruinrood. -
Domlig, in een sombre dagdroom
Reizen, dicht aan wolkenzeeën;
Eerst nog steeds de Pyreneeën
Door de nevels: witte slagboom
Tegen 't ver vijandig Noorden.
Steden: puin, dat zelf uit puin schoot
In een wereld zonder water.
Dan rivieren, aan hun boorden
Woest ontzwollen. Als een krater
Met gebroken magmazuilen
't Hoog kasteel. Naast helse kuilen.

Trieste beek, die sijpelstralen
Troebel in een slijkig meer plengt.
Steppe en hei, waar kudden dwalen.
Bergen des verderfs daarboven.
Gruizels; top langs top verschoven,
Troostloos, ros of grauw bestoven;
As, gerakeld uit een oven; -
Tot ginds vuur, dat blindslaand neerzengt,
Uur na uur, bij 't purprig doven,
Berg met wolk en grond met sfeer mengt.
IJzig schelle en scherpe nachtwind.
Schaars gezelschap. Geen die kracht vindt
Voor gesprek. Men wacht in 't warmend
Huls van dekens diep geborgen

[p. 342]

 

Tot weer 't licht zich wijd erbarmend

 

Uitstrekt over kilte en zorgen -

 

Schroeiing, dorst en jammer weerbrengt.

 

 

 

Burchten, muren. Spaanse steden,

 

Uit een gaarde of 't groen van pijnen,

 

Tussen bergen, grauw en brons,

 

Tussen slaapzwaar steppen-deinen.

 

Burchten, muren, poorten, pleinen;

 

Baskisch, Kastiljaans, Leons.

 

Vrouwen. Kindren om fonteinen.

 

Kraalgordijnen. Soobre kleren

 

Over smalle raambalkons.

 

Mannen. Frons der strenge zeden.

 

Sterkte, in spreuk en lied beleden.

 

Vroegre roem, weergalmd in 't heden.

 

Spitse torens. Bastions.

 

Plechtig, langs gebroken treden,

 

Druist en woelt een stroom beneden.

 

Sombre hitte. - Spaanse steden:

 

Baskisch, Kastiljaans, Leons.

 

 

 

Steden. Kathedralen dreigen

 

Tegen kerken. Kerken tegen

 

Diep in puin verstikte stegen.

 

Vestingbouw met brokkelgaten:

 

Merken van doorleden krijgen.

 

Stijgen, dalen. Donker zwijgen.

 

Bars rumoer door doodsverlaten

 

Schandewijken. Metselwerken;

 

Beeld van Rome's worstelperken.

 

Zerken doolhofbouw. Met leeuwen

 

Overgrimde trapgevaarten.

 

Drakenbroedsels. Adderstaarten.

 

Ridders. Richters der Hebreeuwen.

 

Zieners. Leraars. Bloedgetuigen.

 

't Plein, waarheen zich spleten buigen

 

Tussen bitsgesloten zwaarten,

 

Draagt het kruisbeeld: rouw der eeuwen.

[p. 343]

II

Rijk gewelf in troostloos duister.
Waskaarsglans en beegefluister.
De Gekruiste er bloedend boven:
‘Zoon Mariaas, hoog te loven’.
Lamfers, nissen; heiligbeelden
Om wier gulden tempelweelden
Schaamle schijnsels nedersneeuwen.
‘Dat geen zonde ons leed vermere,
Dat geen spijt ons 't hart vertere:
Wij, bedreigd van roofdierschreeuwen,
Morgen martlaars! Miserere!
Straal, vorstin der hoogste heemlen!
Door uw smetloze eerkroon weemlen.
Sterren, moeder van den Here!
Dat uw hulpe ons onheil were.
Dat na Spanje's lustloze eeuwen
Weer de smaad in roem verkere’.

Vreemdling! - Hij, zijn plots betraande
Blik weer in scheemring slaande,
Vindt opnieuw tot-niets-vergaande
Droeve dwaasheid. Miserere.
Vindt, wie hij Gods moeder waande;
Mede, uit onbegrepen wanhoop,
De eigen moeder. Miserere.
Dat hij trots haar troost ontbere:
Eenzaam schrijde, op zelfgebaande
Wondre wegen. 't Kwaad weerstaande,
Dat hij 't heil van geen tiran koop,
Noch van priesters. Dat hij lere.
Dat geen waan zijn weelde ontstelle.
Dat, wie de onverzoenlijk felle
Haat aan 't beeld-van-bloed-en-smart zwoer,
Heilige oorlog steeds in 't hart voer!
Lof Mahoma! Opperste ere!

[p. 344]

 

Immer kerken. Groots en log.

 

Doelloos doolt hij. Loom en moe.

 

Kerken. Hij - hij wist niet hoe -

 

Bouwde mede en bouwde nog:

 

Bouwde een muur van droombedrog,

 

Bouwde en bouwde, en sloot zich toe.

 

Wil dier duistre machtsinstincten,

 

Durend, langer dan uit gaten

 

Ginds naar kloven 't hees geklots bruis'

 

Over planten, slijk en rotsgruis.

 

- Beedlaars om hem! Wreed verminkten,

 

Ruw misdeelden: gruwelplaten,

 

Beelden uit kapel of Godshuis.

 

Doch wie dood en foltring tartten

 

Stierven blijde en fier den Here.

 

Dezen: hooploos. Man van Smarten,

 

Zoon Mariaas: Miserere.

III

Mijmring op een plein, met pover
Triest gewas. Door kloosterschemer
't Streng gelaat van Gever, Nemer,
Schepper, Minnaar en Behoeder,
Meester, Moordenaar en Rover.
Hij, ten hoon aan 't kruis genageld.
Wie daaronder? Niet zijn Moeder,
Noch Johannes. Neen: verwoeder
Thans, dan toen hij, neergehageld
Van de Hemel, door de schicht
Michaëls verplet, ontwricht,
Opstond: - hij, wiens aangezicht
Heidense on-dienst outers richt.
Nors tafreel! Met stuipig beven
Doet een graflantaarn dit leven
Bij 't gebruis der verre stroom.
Beeldwerk? Schildring? Vreemde droom.

Hendrik DE VRIES