De Vlaamse Gids. Jaargang 35

[p. 337]

De zwarte keizer

WANAMAKER had nog een knikker, de gemarmerde, de melkwitte met de roze en oranje riviertjes.

De lange Piers, die met Simon speelde, stootte Wanamaker in de lenden en bleef er met zijn knokkels tegen de ribben aandrukken. ‘Wel, Wanamaker, durf je dan niet meer?’ vroeg hij.

Wanamaker knikte, keek in de bezonde koer naar de meester, die met lange, trage passen reeds naar de bel toeging. De meester ging recht op de bel af, alsof hij had uitgemeten hoeveel tijd er nodig was om net bij de bel aan te komen, als de speeltijd uit was. Geen minuut mocht het schelen van de speeltijden van vroegere dagen.

Hij sloeg met zijn vlakke hand op Simons rechtervuist. ‘Paar’ zei hij. Zij gilden als twee gekken, en Simon deed met een ruk zijn vuile, vochtige hand open.

De bel luidde en zij gingen in het rijtje staan, terwijl het geroezemoes en het geruis verzachtten, en de jonge leraar van de hoogste klas in de handen klapte. Wanamaker dacht aan wat zijn moeder zeggen zou, nu hij de knikker met de oranje riviertjes kwijt was.

‘Nog eens’ zei hij tegen Simons rug en in zijn nek, die zachte, witte haren had en lang was, als de nek van een zacht, bleek dier.

‘Je hebt geen panden meer’ fluisterde Simon zonder het hoofd om te wenden, terwijl het rijtje verder ging en zij met hun schoenen langs de ongelijke straatstenen van de koer sleepten.

Wanamaker zei: ‘Ik heb een geheim’ en het was het laatste wat hij bezat, en een minuut later verloor hij, want het was opnieuw onpaar geweest, en arm en naakt liep hij de klas binnen, tussen de gele en bevlekte banken en de landkaarten van Azië en Europa en dacht, dat hij nu niets meer op de hele wereld had, nu Simon met zijn vieze, kleverige handen en met zijn vogelhoofd zijn vriend de neger zou ontmoeten.

Toen, na vier uur, zaten zij beiden in het park, op de groenhouten bank, die Wanamaker aangeduid had.

In één der grijze en gelijke huizen van de Rooseveltlaan deed een vrouw één der bovenste ramen open, waarvan de ruiten als bliksems schitterden in de zon. ‘Ik ben treurig’ dacht Wanamaker.

Zij spraken over het huiswerk, zenuwachtig, bijna geestdriftig, alsof er niets anders te bespreken was. Toen vroeg Simon: ‘Waar komt hij vandaan?’.

- Uit Afrika zei Wanamaker, waar hij op tijgers jaagt.

- Heeft hij er al naar hier gebracht? vroeg Simon.

- Ja, zei Wanamaker. Hij verkoopt tijgers en slangen en krokodillen aan het cirkus.

[p. 338]

Hij zei ‘krokodillen’ harder, en vroeg zich af of Simon nu wist, dat hij hem voor een krokodil uitschold.

Zij keken beiden naar de rechtgeknipte grasperken waar een Stadstuinman water op sproeide met een blinkende en beweeglijke gummislang. Een man kwam voorbij en zij zagen dat hij gaten in zijn sokken had.

- Hij heeft zijn aardappelen niet opgegeten, vanmiddag, zei Simon.

Wanamaker zweeg en keek naar een vrouw met een kinderwagen.

- Ha-ta-ta-ta-ta, deed de vrouw en kietelde haar baby onder de kin.

- Ja, want er zitten er nog twee in zijn schoenen, zei Simon, maar Wanamaker lachte niet.

Er zaten honderden insecten, die zoemden in de kleine, bolgeknipte bomen en in de struiken. Een man te paard reed voorbij. Langzaam, van links naar rechts zwaaiend met hun lichamen kwamen twee agenten.

- Daar, op het beeld moest eens iemand achter op het paard van Koning Albert gaan zitten, zei Wanamaker.

- Jij zeker? zei Simon en hij lachte lelijk.

- Neen, zo maar iemand.

- Men zou vlug het verschil zien, zei Simon.

- Misschien, zei Wanamaker.

- En is hij gekleed zoals de blanken? vroeg Simon, na een tijdje. Hij probeerde zijn boekentas in evenwicht te houden op één voet. Wanamaker keek naar de smalle voet in een zwarte, geverniste puntschoen, naar de bleke knieën en dan naar de zijne, die geschaafd waren en vol rode plekken van het eczema.

- Ja, zei hij, maar in Afrika draagt hij de kledij van zijn stam. Een rode band met veren rond zijn hoofd en een lange rok met een lederen riem rond zijn middel. Dan heeft hij ook nog zijn gekromd mes bij en zijn schild.

- Een rode band met veren, dat dragen alleen de Indianen, zei Simon.

- In zijn stam dragen de negers het ook, zei Wanamaker.

- Heb je zijn schild al gezien? vroeg Simon.

- Dat heeft hij alleen in Afrika, zei Wanamaker.

- Woont hij hier in de stad? Waar?

Wanamaker zweeg. Waar kan een neger anders wonen dan in een tent met luipaardvellen als behang; en waar kon hij, de kleine Wanamaker, anders leven dan in een huis, dat naar ajuin en urine ruikt, en waar hij met zijn Mama in twee kamers moet slapen, eten, zijn huiswerk maken. Met zijn Mama, die hem aan- en uitkleedde, zijn haren kamde, hem kuste, het oog waste, hem eten voorzette, 's morgens, 's middags, om vier uur en 's avonds, en zijn schoenen poetste, en zijn kleren borstelde, en wat nog niet allemaal. En riep: ‘Jan, waar zijn je handschoenen? Jan, heb je je yoghourt op?’.

Na een halfuur wachten en namen tekenen in de bank met hun niet schrijvende maar kervende griffels, zei Simon plots:

[p. 339]

- Hij komt niet. Ik wist het wel dat je een gemene leugenaar was. Je kent geen neger, je hebt er nooit één gezien.

De zon zat lager nu en vormde een rode franje boven de daken en felgekleurde vlakken van oranje en citroengeel waren langzaam onder de blik van Wanamaker, die treurig was, langs de zijgevels in de holten van de uit de rij gebombardeerde huizen gegleden.

- Maak je maar niet nijdig, zei Wanamaker, wacht even, hij komt wel.

Maar Simon wou niet wachten en hij stond met één ruk op en sloeg hem met zijn boekentas tegen de schouder. Wanamaker keek verschrikt naar het witte, lange gezicht van Simon, dat vertrokken was.

- Wat ben jij nijdig, zei hij.

Toen sloeg Simon nog eens en ditmaal had hij zijn boekentas bij de riem rondgezwaaid, zodat de harde hoek, waar waarschijnlijk de houten pennendoos in zat, Wanamaker in de borst trof. Wanamaker stond op en greep Simon in het zachte, dikke haar.

- Jij, lelijke éénoog, gilde Simon, laat mij los, en hij rukte zich weg en wou gaan lopen, en terwijl hij reeds schuin voorover stond, (en zou gevallen zijn, als niet iemand hem vastgehouden had), botste hij tegen een groot mens aan, die hem bij een schouderblad van zijn jas nam en even omhooglichtte, zodat het lange vogelgezicht van Simon in twee dikke plooien van zijn jas hing.

- Uhuh, zei Simon, toen hij hoestend zijn kleren in orde bracht.

- Wacht even zei een donkere stem, die (als altijd) Wanamaker toeklonk als de stem van een vader of van een oudere broeder, die hij natuurlijk niet kon hebben.

- Wacht even zei de stem opnieuw en Simon ging zitten vlak vóór de man, die onder een grijze vilten hoed, met een zware schaduw onder de rand een bruin mat gezicht had, van de kleur van een donkerbruine, onopgepoetste schoen, en die aandachtig, niet onvriendelijk de beide jongens bekeek, die met het witte vel en de sproeten, en die met het zwarte lapje vóór het linkeroog, en die toen vroeg:

- Waarom vechten jullie?

Wanamaker zei:

- Zo maar.

- O, zei de neger en hij lachte, en Wanamaker keek (als altijd) naar de gekloofde lippen, die bewogen en openplooiden.

Toen schikte de neger zijn helrode das en deed op de rand van de bank, waarop de jongens zaten, zijn damherten schoenen dicht. Hij had vlugge, lichtbruine vingers met ringen en bleke vingernagels, die glommen.

Hij had een kameelharen jas aan en een kanariegele sjerp, wat helemaal geen zomerkledij was, en Wanamaker wist toen dat zijn vriend wegging, dat hij met een boot ergens naar toe zou varen, waar het koud was en waar hij

[p. 340]

de dikke, okergele jas nodig zou hebben, en waar hij dan nieuwe kleine vriendjes zou vinden, en zo verder.

- Ga je weg? vroeg Wanamaker.

- Ja, zei de neger, ik moet jullie gauw verlaten, ik moet ergens naar toe.

- Met de boot? vroeg Wanamaker, of liever hij zei het. Als vulde hij de onvolledige zin van de neger aan.

- Neen. Hoe kom je daar bij, kleintje? zei de neger, en hij keek verwonderd. Ik moet ergens in de stad zijn, om zeven uur.

Toen knipoogde hij tegen Simon en zei:

- Hoe gaat het met jou?

- Dit is mijn vriendje Simon, zei Wanamaker.

- Dag, Simon, zei de neger.

- Dag, zei Simon met een dun stemmetje.

De neger lachte hardop, met een zware stem vol donkere buigingen, en toen boog hij zich over Wanamaker, die naar zijn schelpoor keek en naar zijn schedelvorm en naar de achterste donkere hoofdbult met het kroezelhaar en dacht: ‘Waar gaat hij heen in de stad? Bij wie?, en hij veegde het klishaar van Wanamaker's voorhoofd weg en hij zei:

- Dag, klein duifje.

- Waarom zei hij ‘duifje’ tegen jou? vroeg Simon.

- Omdat ik zijn vriend ben, zei Wanamaker.

- Hij vroeg hoe het met mij ging, zei Simon stil, en toen: ‘Zie je hem elke dag?

- Ik wacht hem elke dag op. Soms komt hij, soms niet.

- En wat voeren jullie dan uit, Wanamaker?

Maar het enogig jongetje stond op en sjorde zijn boekentas van karton op de rug. Samen sloften zij verder over de grintweg en deden kleine wolken rood stof en zand opwaaien, toen zij met een bol krantenpapier naar mekaar trapten. Aan de brug scheidden zij.

Toen Wanamaker thuiskwam, at hij drie boterhammen, en daarna yoghourt (de yoghourt, die zijn tante Berthe meebracht uit de winkel waar zij werkte, en die kleine jongens sterk maakt als leeuwen). Daarna begon hij zijn huiswerk te maken, maar hij hield vlug op en haalde het potlood, waarvan speeksel droop, uit zijn mond, en zei tot zijn Mama (want zij zou het weten van Simon, die hem 's morgens kwam afhalen om naar school te gaan):

- Mama, Simon en ik hebben een neger ontmoet.

Maar zijn Mama sneed in een stuk blauwe stof volgens een in papier geknipt patroon, en keek niet op, en antwoordde niet.

Toen tekende Wanamaker in zijn kladboek zorgvuldig een zoveelste witte duif, met een oog dat veel te groot was, het leek wel een hondenoog.

Hugo CLAUS