De Vlaamse Gids. Jaargang 33

[p. 710]

Ons land en het College van Europa

Een belangwekkende proefneming

DE voorbereidende zittijd van het College van Europa, die te Brugge heeft plaats gehad, brengt een grote gedachte naar voren, die voorgestaan wordt door de Europese beweging.

Deze beweging heeft tot doel de Europese naties, die door een gemeenschappelijke beschaving verbonden zijn, nader te brengen tot elkaar voor de verdediging van de morele waarden en de politieke vrijheden, die de mensheid aan de ontwikkeling van deze beschaving te danken heeft.

Het geldt hier dus een vredeswerk, dat volkomen verenigbaar is met de doeleinden, waarvoor de Organisatie van de Verenigde Naties werd opgericht.

Wie zou echter durven beweren, dat de heerlijke droom van een duurzamen vrede tot een onaantastbare werkelijkheid is geworden?

Intussen is ook de Europese Unie als een grote regionale groepering van de West-Europese naties tot stand gekomen.

Voor deze Unie heeft de Europese beweging geijverd in de overtuiging, dat een welgemeende samenwerking van de West-Europese naties hun eigen veiligheid en den algemenen vrede zou dienen.

Het Atlantisch Pact heeft aan de Europese Unie den onvoorwaardelijken steun van de Verenigde Staten gebracht.

Verleden jaar, op het Congres van de Europese beweging in Ben Haag, werd de gedachte van een Europees Cultureel Centrum vooruitgezet.

Er werd namelijk ingezien, dat het streven naar samenwerking in Europa moet bezield werden door de ontwaking van het Europees bewustzijn, en dat dit bewustzijn moet voorgelicht worden.

Ook werd verklaard, dat voor dit bepaald doel culturele wereldorganisaties, zoals de UNESCO, de Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur, op een te uitgestrekt terrein werken, terwijl de nationale instellingen te beperkt van opzet zijn, zodat er practisch geen Europese instellingen bestaan, die de West-Europese verstandhouding op cultureel gebied dienen. Alleen de bilaterale culturele accoorden kunnen daarin gedeeltelijk voorzien.

Door de Internationale Culturele Afdeling van de Europese beweging, onder voorzitterschap van den h. Salvador de Madariaga, werd Brugge uitgekozen als zetel voor het eerste Europees Cultureel Centrum. Die keuze is niet alleen een eer voor Brugge, maar voor gans het land.

Geen enkele natie kan er trouwens meer dan de onze op gesteld zijn, dat er in Europa een brede stroming zou bestaan tot beter onderling begrip. Onze aardrijkskundige ligging en de geaardheid zelf Van onze eigen beschaving brengen dat mee

Bijdragen tot den opbloei van een nieuw humanisme in Europa en in de

[p. 711]

wereld is tevens onze eigen bevolking opwekken tot een hoger besef van haar roeping onder de vredelievende naties.

Zoals ik er aan herinnerd heb op de openingsplechtigheid van het Europa-College in de Gothische zaal van het stadhuis te Brugge, was deze stad op grond van haar verleden als het ware voorbestemd om in deze tijden de zetel te worden van het eerste Europees Cultureel Centrum.

Was Brugge in de XIIIde eeuw niet een van de meest cosmopolitische steden van West-Europa?

Heeft zij dat karakter niet bewaard, zolang zij rechtstreeks verbonden was met de zee, en meer dan twintig vreemde naties te Brugge hun koopwaren mochten brengen onder een vrijheidsregiem, dat zelfs het huidige Europa zou mogen benijden?

De vreemde kooplieden mochten er handel voeren zonder enige beperking, en Brugge werd zelfs het grootste financieel centrum van Europa door zijn deelneming aan munthervormingen, die het vrije verkeer van goederen moesten aanmoedigen.

In de XIVde eeuw was het Vlaamse pond erkend als het wettelijk betaalmiddel in alle Hanzasteden en het zeerecht van Damme. de voorhaven van Brugge, gold als wet in westelijk Europa.

Men zal er kunnen uit besluiten, dat Brugge in die vervlogen tijden reeds den weg aantoonde, langswaar de Europese beweging en de Raad van Straatsburg Westelijk Europa willen brengen; zijn achteruitgang, die grotendeels te wijten was aan de verzanding van het Zwin, waardoor Brugge met de zee was verbonden, was eveneens het geVolg van de vergissingen die ook onze tijdgenoten begaan, namelijk de oorlogen, het gebrek aan veiligheid op monetair gebied en het protectionnistisch dirigisme.

Wat echter ook treft, is het feit, dat, terwijl Brugge zo internationaal was aangelegd, het eigen scheppingsvermogen van onze Vlaamse kunstenaars hun een onvergankelijken roem zou verzekeren, en het geestesleven, zoals het uitgedrukt werd in de werken van een Jacob Van Maerlant, reeds toen getuigde van den vrijheidsgeest, die onze voorouders bezielde.

Trouwens hebben diegenen, die belforten hebben gebouwd, en die schilders, waarvan men de meesterwerken kan bewonderen in al de musea, aan de wereld een boodschap van schoonheid en vertrouwen nagelaten. Jan van Eyck, Hans Memlinc, Gerard David, Pourbus, Lancelot Blondeel zijn de werkelijke verkondigers van de Brugse volksziel, en het College van Europa mag er fier op zijn, dat het tot stand kwam in een stad, die op beschavingsgebied dergelijke adelbrieven heeft.

Stellig geldt het een grote proefneming en het zal er op aan komen al het mogelijke te doen, opdat zij moge gedijen.

De inrichting van het Europa-College werd voor zijn voorbereidenden zittijd op een even practische als bescheiden wijze opgevat, en wellicht zal het aldus

[p. 712]

mogelijk zijn, dat deze instelling organisch groeie tot het Instituut, zoals zijn grondleggers het hebben opgevat.

Voor deze eerste ontmoeting werd als thema opgegeven het onderncht van de geschiedenis en de ontwikkeling van den Europesen geest in de universiteiten.

Het gaat er niet om, afbreuk te doen aan de opvattingen, die over de geschiedkundige ontwikkeling van de verschillende Europese naties bestaan. Het kan er niet om gaan hun eigen beschaving, hun eigen kunst en hun eigen taal onder den pletmolen van een dodende eenvormigheid te brengen; maar wat wel dienstig kan zijn voor de West-Europese beschaving, is een duidelijker inzicht van al het gemeenschappelijke, dat de ontwikkeling van de verschillende Europese naties kentekent.

Zij hebben, inderdaad, het erfdeel te vrijwaren van een gemeenschappelijke beschaving, en zullen daartoe des te beter in staat zijn naarmate zij er de diepe morele waarden van doorgronden.

Voor dezen eersten zittijd Van het Europa-College hebben bekende meesters: de hh. de Madariaga, Ch. De Visscher, Claude Bourdet, hun medewerking toegezegd.

De h. John Bowle van het Wadham's College te Oxford, de schrijver Van de boeken ‘Unity of Europe’ en ‘Western Politic Thoughts’, was er de studiemeester van en hij werd in die taak bijgestaan door Professor Van Effenterre, hoogleraar bij de hogeschool te Caen en den h. De Vreese, rechter te Brugge.

Tijdens den zittijd werden ook voordrachten gehouden door vooraanstaande personen, die tot de Europese beweging behoren.

Een twintigtal studenten en hogeschool-gediplomeerden afkomstig uit België, Duitsland, Oostenrijk, Bulgarije, Spanje, Frankrijk, Groot-Brittannië, Griekenland, Hongarije en Polen volgden de lessen en wellicht worden uit deze eerste proefneming de besluiten getroffen, die zullen aantonen, hoe het Europa-College dient opgevat, derwijze, dat het niet alleen aan het algemeen streven van de Europese beweging beantwoorde, maar dat het ook zou kunnen aangepast worden aan de behoeften, die voortspruiten uit de ontwikkeling van de verschillende Europese instellingen op cultureel, economisch en maatschappelijk gebied.

Zoals de h. Denis de Rougemont, een lid van de Internationale Culturele Afdeling het heeft verklaard, komt het er op aan, dat de verschillende instellingen van de Europese Unie bij de openbare mening van al de betrokken volkeren den nodigen steun genieten, en dat zij zich ontwikkelen in overeenstemming met den vrijheidsgeest, die de Europese beschaving kentekent.

Het Europa-College wordt niet opgevat als een hogeschool, maar indien het aan zijn doel beantwoordt, dan kan het een invloedrijke instelling worden, die ook in de universiteiten van de verschillende landen de belangstelling voor de Europese problemen doet aangroeien.

Moge onze natie de betekenis inzien van het Europa-College, niet alleen omdat wij aangesloten zijn bij de Europese Unie, maar ook omdat het nieuw

[p. 713]

humanisme, dat er van moet uitgaan, een zeer gunstigen invloed kan uitoefenen op de verhoudingen in den schoot van onze eigen natie.

Wanneer men de verscheidenheid bedenkt, die de Europese volkeren kentekent en overtuigd blijft, dat het scheppingsvermogen van elke natie des te beter de algemeene beschaving kan verrijken, naarmate het zich kan ontwikkelen naar eigen aard en aanleg, dan kan men bevestigen, dat het Europa-College ook een bindteken kan werden in onze nationale samenleving en bijgevolg den onvoorwaardelijken steun verdient van alle mensen van goeden wil.

J. HOSTE