De Vlaamse Gids. Jaargang 33

[p. 449]

Verstandhouding en harmonie in West-Europa

BREED-OPGEZETTE oefeningen van de luchtstrijdkrachten en de vloten van de mogendheden van het Verdrag van Brussel hadden plaats in het begin van Juli. Zij verschaften de eerste gelegenheid om het gezamenlijk verdedigingsstelsel in West-Europa te toetsen. Al de landen droegen het hunne bij tot deze oefeningen in de mate van hun krachten en vermogen. Zeelieden en vliegers werkten samen niettegenstaande de verschillen in gewoonten en taal, zoals zij dat deden tijdens de oorlog, toen zij deelnamen aan konvooien en landingen en aan luchtgevechten aan de zijde van de R.A.F. Zij bewezen daardoor de vooruitgang die bereikt werd bij het in overeenstemming brengen van de verdedigingsmethoden. Stellig verzaakten zij niet aan hun eigen karakter en nationale fierheid, maar zij waren bewust van de kracht, welke uit samenwerking voortspruit: eendracht maakt macht.

Een dergelijk resultaat wordt niet alleen bereikt door het aanwerven van militaire uitrusting en door opleiding. Het hangt grotendeels af van het moreel der deelnemers. Op het gebied van verdediging moet het moreel der troepen door het moreel van de bevolking gesteund worden. Om deze reden is het bevorderen van verstandhouding en harmonie onder de mogendheden van het Verdrag van Brussel onontbeerlijk.

Wat werd tot hiertoe in dat opzicht gedaan? Meestal bilaterale instede van multilaterale pogingen, om termen te gebruiken die men in de jongste dagen vaak gehoord heeft wanneer het ging over de meningsverschillen in zake inter-Europese handel en betalingen. Er zijn altijd intellectuele, sociale en economische betrekkingen geweest tussen de westerse landen, maar hun invloed was niet diepgaand genoeg om een werkelijke zin voor solidariteit te ontwikkelen, uitgenomen in critieke dagen, zoals tijdens de twee wereldoorlogen. Allen hebben we onze eigenaardigheden, en - wat België betreft, - onze locale voorliefde en belangen. Maar iedere dag gebeurt het, dat we deze terzijde stellen omdat het nationaal belang de voorrang moet genieten wanneer dit klaarblijkend en gerechtvaardigd is. Een dergelijk stadium werd nog niet bereikt in zake Westerse Unie en zelfs niet ten opzichte van Benelux. Inderdaad, indien de economische unie tussen Nederland, België en Luxemburg vertraging heeft ondergaan, is dit niet alleen te wijten aan technische moeilijkheden, maar ook omdat de noodzakelijkheid van geven en nemen niet voldoende de geesten beheerst. Wanneer het tot een beslissing moet komen, die wijzigingen in gebruiken en economische belangen meebrengen, dan hoort men dikwijls heftige critiek uiten op gevaar af, dat nationale gevoeligheden geraakt en de bestaande goede wil aangetast worden. Doordat wij beslissende tijden bereikt hebben in zake Benelux en Westerde Unie bevinden we ons in een critieke periode en het is dan ook geboden steeds het doel indachtig te blijven.

[p. 450]

Hier past het hulde te brengen aan onze Luxemburgse vrienden, die meer dan eens het goede voorbeeld geven en hun koelbloedigheid bewaren wanneer zich tegenstellingen voordoen. Wanneer men Luxemburgers ontmoet in het buitenland of in hun gastvrij en goed bestuurd Groot-Hertogdom, wordt men getroffen door hun geest van verdraagzaamheid en internationaal begrip. Voor ministers Bevin en Schuman, die te Parijs met de moeilijkheden op de conferentie van ministers van Buitenlandse Zaken te worstelen hadden, was het een opluchting tussenin de vergadering te Luxemburg van de Consultatieve Raad van de Westerse Unie bij te wonen, voornamelijk voor de h. Schuman, die in Luxemburg vele vrienden telt en die zich over Radio Luxemburg tot hen richtte in het Luxemburgs. Maar het was even hartverheffend voor de ministers, deskundigen en journalisten, die naar Luxemburg gegaan waren, te vernemen wat gedurende een jaar van westerse samenwerking was verricht op sociaal en cultureel gebied.

Om het belang daarvan in te zien moet men het ware doel van het Verdrag van Brussel indachtig zijn, namelijk het behoud van de fundamentele rechten van de mens en de versteviging van de democratische beginselen. Van meet af werd beseft, dat het ineenstorten van de economische structuur en van het moreel in een der deelnemende landen de weerbaarheid van dit land zou vernietigen en dienvolgens de hele defensie van de westerse mogendheden zou aantasten. Gevreesd wordt, dat economische verzwakking van West-Europa politieke onrust zou in de hand werken zodat, bij een gebeurlijke aanval, in de ontstane wanorde de bewapening zou verloren gaan, welke door de Verenigde Staten en Canada zal geleverd worden ingevolge het Atlantisch Pact. Om deze reden werd overeengekomen, dat de militaire krachtsinspanning niet zal gebeuren ten nadele van het economisch herstel en van het normale leven, in de landen van het Verdrag van Brussel. Hoe vlugger het normaal leven hersteld wordt, hoe beter ook voor de militaire voorbereidsels. Om politieke onrust te voorkomen werden het bewerken van een hogere levensstandaard en de ontwikkeling van de maatschappelijke veiligheid uitdrukkelijk vermeld in artikel 2 van het verdrag.

Laten we nagaan wat ontworpen en verwezenlijkt werd in een jaar tijds.

Rechtstreekse betrekkingen werden tot stand gebracht tussen deskundigen in maatschappelijke aangelegenheden. België heeft reeds bilaterale overeenkomsten gesloten met Luxemburg, Nederland en Frankrijk en een gelijkaardige overeenkomst met Groot-Brittannië is op weg. De Brits-Belgische besprekingen bevestigden, dat wederkerigheid mogelijk is in alle gebieden van de maatschappelijke veiligheid, met uitzondering van de gezinsvergoedingen, waarvoor in Groot-Brittannië een bijzondere regeling bestaat.

Overeenkomsten tussen Nederland en België en tussen Frankrijk en België regelen sinds ettelijke jaren de rechten van de vrij talrijke grensarbeiders. Er bestaan in België eveneens belangrijke Nederlandse en Franse colonies, bestaande uit arbeiders, handelaars en bedrijfsleiders. Sedert het einde van de oorlog

[p. 451]

werden verblijfsvergunningen toegestaan aan 4.000 Britse arbeiders, die gehuwd zijn met Belgische vrouwen en zich in België gevestigd hebben.

Onder de hoede van het Verdrag van Brussel wordt een veelzijdige overeenkomst ontworpen. Arbeiders die b.v. in België de bijdragen voor maatschappelijke veiligheid gestort hebben, zullen hierdoor het voordeel genieten van het Britse stelsel indien zij naar Groot-Brittannië overgaan en eveneens van de Franse maatschappelijke veiligheid indien zij naderhand naar Frankrijk trekken, en omgekeerd.

Anderzijds werden maatregelen goedgekeurd ter gezamenlijke bestrijding van de verspreiding van besmettelijke ziekten. Therapeutische hulpbronnen zullen gezamenlijk ter beschikking worden gesteld. Het ingewikkeld vraagstuk van de erkenning der diploma's in zake geneeskunde werd aangevat. Besloten werd de arbeidsovereenkomsten aan te passen bij de overeenkomsten van het Internationaal Arbeidsbureau. Veertig van de negentig bestaande internationale overeenkomsten werden onderzocht, namelijk deze betreffende maatschappelijke veiligheid en de arbeid van vrouwen en kinderen. Overeenkomsten in zake arbeidsvoorwaarden op zee en in de kolonies worden in het vooruitzicht gesteld.

De culturele commissie onderzoekt onder meer hoe de hinderpalen kunnen verwijderd worden, die het vrije verkeer tussen de vijf landen van personen en culturele waarden belemmeren. De Belgische overheidspersonen hebben voorstellen ontworpen met het oog op een algemene culturele overeenkomst. Besloten werd de bilaterale overeenkomsten niet uit te breiden zonder overleg met de vaste commissie van het Verdrag van Brussel, zodat het zal mogelijk zijn de opvoedkundige programma's, de getuigschriften en wetenschappelijke graden in overeenstemming te brengen. Terwijl het Verdrag van Brussel in zekere mate eenmaking van de economische, militaire en maatschappelijke toestanden nastreeft, wordt op cultureel gebied gepoogd verstandhouding en culturele uitwisseling te verwezenlijken met het behoud van het volkskarakter. Bezoeken van onderwijsinspecteurs in de vijf landen, cursussen voor leraren en ambtenaren zullen de coördinatie der methoden bevorderen. De samenwerking op het gebied van radio en televisie zal uitgebreid worden. De voornaamste hinderpalen tot culturele uitwisseling blijven echter de monetaire voorschriften en de reis-formaliteiten. Zij belemmeren bezoeken van schoolgroepen en het vrije verkeer van boeken en tijdschriften.

Wanneer men al deze moeilijkheden overschouwt komt men tot de beschamende vaststelling, dat in deze tijden van toegenomen internationale betrekkingen nog niet eens de faciliteiten hersteld zijn, die vóór de eerste wereldoorlog bestonden toen men in West-Europa kon reizen zonder pas of identiteitskaart en zonder verwikkelingen van monetaire aard bij zoverre, dat de Belgische, Franse, Zwitserse, Italiaanse en Griekse muntstukken zonder onderscheid wettelijke koers hadden. Het lijkt wel een droom. Inmiddels bewijst het, dat de voorstellen van de culturele commissie wel degelijk kunnen verwezenlijkt worden.

M. STIJNS