De Vlaamse Gids. Jaargang 33

[p. 14]

Kort dagboek

Dinsdag 6.4.

Eerst in ‘Cambridge’ aan het Marie-Joséplein werd ik goed dronken.

Zij zaten schuin over mij. Als ik mij even vooroverboog, zag ik hen samen zitten, gesloten als in een schilderij, in de lijst van de wandspiegel met de brede, vergulde krullen. Hun ellebogen waren aan mekaar gegroeid en soms raakten hun schouders elkaar. Het ergerde mij buitengewoon haar aan de woekeraar met zijn pokkengezicht te zien vastgegroeid.

Ik besloot mij niet meer voorover te buigen. Zo zag ik haar alleen. Ik vroeg mij af of zij luisterde naar wat hij haar aan het oor fluisterde, of was zij een standbeeld geworden, waartegen je alles kan fluisteren zonder dat het antwoordt? Dan kan je gerust gedichten schrijven, dacht ik. O melk, albast, o schouderblad.

Ik grinnikte van de pret. Je moet alleen zijn, viel het mij te binnen, je meet de gewoonte hebben om altijd maar alleen te zijn om je zo te kunnen amuséren. Knusjes in een malse fauteuil, je zoveelste rhum voor je, en aan je zijde een standbeeld, dat op een onhoorbaar commando aan het bewegen gaat, als levend.

Tot in de gouden lijst, als een weekdier, zijn behaarde hand binnensloop. Onder de tafel streelde hij haar dij.

Zo is het altijd, dacht ik bitter. Overal, in boksmatches en paardenrennen komen de gracieuse standbeelden aangewandeld, zij wiegen en hebben zeer tedere schaduwen, holten van oksels en heupen. Dan kruipt hen plots een weekdier op het lichaam. Maar zij houden ervan. Zij lokken het zelf uit. Zij zijn koud vuur.

- Zijn zij niet als koud vuur? vroeg ik aan de heer, die over mij zat en glimlachte hem toe.

- Contradictio in terminis, zei hij, alhoewel ik het niet kon horen van het huilende rumoer van saxophoon en trompetten en de tampende drums. Maar ik las het van zijn lippen af.

- O, zei ik verschrikt. Dan moet ik naar huis, als het zover is. De kellner, die mij de hele tijd reeds zat af te spieden, drukte ik mijn laatste geld in de hand. Hij knikte als de missiebus-neger. De straten waren leeg. De keien glommen van de voorbije regen, en in de plassen, tikten af en toe snel openvloeiende cirkels. Waar het voetpad eindigt, weet niemand, dacht ik. Het heeft zijn tijdje geduurd. Wie heeft er niet genoeg van als elke vriend je bedriegt? Zelfs al zijn zij nog verplicht het te doen. Omdat iedereen het doet.

Zoals ook de dame met het bloedrode vest en de hoge benen verplicht was mij aan te klampen. Zij had gezien hoe ik waggelde. Haar wondergrote ogen schitterden en zij rekte haar panterlijf.

- Kom je mee, schat, vroeg zij.

- Dank je wel, schat, zei ik. Vannacht, als ik met haar meega, zal zij

[p. 15]

proberen haar magere, geschubde hand in de zakken van mijn vest te schuiven, als die aan de enige stoel bij het bed hangt.

- Hou je niet van een pretje? vroeg zij.

- Laat mij gerust, zei ik brusk. - Ik ga namelijk in het Park wandelen, zei ik nog. Als zij onverstoord en onwezenlijk in de nu druilende regen verder liep, riep ik haar nog na: - Ik heb toch geen geld meer.

Vrijdag 16.4.

Vanmiddag met B. in het zonnige Park. Er is het Ruiterstandbeeld en op de banken zitten uniforme oude en in zwart geklede mensen. B. hield meer van de ouderwetse gaslantaarnen met krulletjes, zei zij, dan van die papierwitte moderne bollen. Zij vond het leuk en symbolisch, dat onze adem zich voor ons in de vrieslucht mengde.

Daar waar het grintpad smaller wordt en tussen de heesters slingert, ontmoetten wij de man. Hij was van alle schermutselingen teruggekeerd. Hij had een verhakkeld en genaaid gezicht, als een gescheurde kous. Zijn ogenranden waren als de randen van een open wonde. B. deed alsof zij hem niet had opgemerkt.

Wat verder zei ik tot haar: - Zo zal ik worden.

Zij heeft mijn arm van haar schouders geschoven en haar mond, die ik gretig beloerde - o, wat gaf ik niet voor die onverbiddelijke verwachting - trilde, zonder één geluid.

Ik denk eraan hoe ik ook deze scheiding, die onontkoombaar wordt, voorbereid. Maar, dit is de vraag, wie van ons beiden was de lafste?

Woensdag 21.4.

Gisteravond liepen de mensen in de Kaaistraat allemaal langs de kant der huizen. Alhoewel er dikke relingen zijn en het voetpad aan de overkant dubbel breed is, durfden zij langs het water niet lopen. Ik ben langs de veertien trapjes van de stenen dijk afgedaald. Het water aan mijn voeten golfde als de rug van een donker dier. Als ik naar beneden keek, tekenden mijn schoentoppen twee ongelijke bogen op de zwarte rug. Ik hield mijn evenwicht op de rand van de laatste trap. (Zoals ik steeds op elke rand wil lopen, als een cirkusdanser. Op tramriggels of stoepboorden, bijvoorbeeld).

Ik dacht erover of de stilte, die nu boven mij als een mistwolk tussen de relingen hing, leefbaar was. Slechts de stilte, de moedwillige vereenzaming. Toen ik boven kwam, wist ik het niet. Wat heeft mij weerhouden? Waarom blijf ik ondankbaar?

Donderdag 22.4.

Het wordt mij duidelijker, dat slechts zij mij helpen kan, alhoewel het reeds een hele tijd is dat ik twijfel, of het wilgekatmeisje ooit heeft bestaan.

[p. 16]

Het was in December, verleden jaar. Ik stond op het platform van de tram. Er zijn zoals altijd de paddenogen, die mij onbeschaamd aankijken, die blikken, die als speeksel aan mijn gezicht blijven kleven. Het zijn de blikken der onvruchtbaren, dacht ik. En ik wist dat ik ongenaakbaar levend was, tussen hen.

Dan heb ik mij met haar verbonden. Zij zat in het coupé en door de blauwe scheidingsdeur glimlachte zij mij toe. Met beide handen droeg zij een rulker wilgekatjes in haar schoot.

Zij wist het onmiddellijk dat ons verbond zou blijven bestaan. Als zij afstapte heeft zij rog tweemaal omgekeken.

Donderdag 22.4. enkele uren later.

Haar lichaam ken ik voor zover het mogelijk is.

Zij heeft lange benen en dijen. Over haar hele lichaam is een door de zon vergulde tint. (Wij hebben samen door alle duinen gestoeid en mekaar van de hellingen afgerold).

Haar borsten zijn klein en beginnen heel hoog, de gleuf er tussen is wel handbreed. Iedere maal dat ik haar tekende (zij poseerde volmaakt) merkte ik hos onhandig haar heupbeen in het bekken schoof. Haar voet bij de enkel is heel smal, als haar hand bij de pols. Ook haar gezicht laat ik niet aan het toeval over. Het is ovaal gevormd met hoge jukbeenderen, zeer bewegelijke nousvleugels en dikke wenkbrauwen. Zij heeft een vloed van wilde bruine haren, die laag over haar voorhoofd hangen. Als in de modeboeken van '28.

Dinsdag 14.10.

Ik heb haar bijna weergezien. Mijn hoop vervloeit.

De winkel heette Lamarilla en in de etalage hingen Perzische tapijten en bebloemde kant voor. Ik keek lang voor de vitrine. Ik zag er mijn gezicht in, met overtollige groeven om mond en ogen, die ik er nog niet had gezien. Mijn kletsnatte haren klisten aan mijn slapen.

Iemand binnen schoof het gordijn open en door de wijde scheur zag ik haar. Met de rug naar mij toegekeerd, kamde zij haar haren. Het vertrek was donker behangen, er waren clubs en op een laag ebbenhouten tafeltje stonden een karaf en glazen. Terwijl ik in haar strakke kleed naar de heupbeenlijn zocht, zong het in mij: - Zij is er. Eindelijk, na eeuwen heb ik haar gevonden.

Toen blafte de hond en wendde zij haar gezicht naar mij toe.

Het was een andere vrouw.

Ik was heel nors tegen mijn hospita, toen ik thuiskwam.

Zondag 20.10.

Tegen de morgen ben ik naar huis gekomen. Toen ik in de straat kwam waar ik woon, was ik doodmoe, ik leunde wel een half uur tegen het muurtje aan,

[p. 17]

waar kleine meisjes spelen als het begint te duisteren. Ik hoorde hen dikwijls zingen samen, met hun schrille stemmetjes. Hun bal kletst met gelijke, pijnlijke geluiden tegen de muur. Dan, als het donker is roept hun moeder.

De morgen kwam reeds dichter, door de grijze vierkanten der daken heen en door de gaten van het verpuinde Casino.

Weet het meisje, dacht ik, hoe lelijk de stad is? De stad is zonder horizon. De zonsopgang komt ons tegen: versleten en besmeerd met het vuil van honderden gezichten.

Misschien liep zij in de straat en zag zij nu ook de grauwe gevels en de zwarte holen van vensters zonder gordijnen.

Misschien liep zij hier gisteren middag, toen de straat vol zon was en uit de vensters witte beddelakens hingen. De mannen gingen van de stoep en keken naar haar lange vergulde benen.

Misschien spraken zij haar aan.

Vrijdag 25.10.

Ik heb de vrouw ontmoet met het lamme kind, dat zij slechts des nachts uit het huis haalt en in de stad rondvoert. Het kind heeft een gezwollen gezicht als van een drenkeling. Het speelde met een ledig, kleurig cigarettenpakje. Daar het heel zelden mensen ziet, kijkt het kind mij vragend aan.

Toen ik het goedenavond zei, keek de moeder heel verschrikt.

Dinsdag 10.12.

Mijn vriend R. zegde mij: Ik zag je verleden week in de stad. Je keek meer om dan je voor je zag.

Misschien zoek ik haar, zonder het te weten. Want ik wil haar niet zoeken. Zij moet vanzelf terugkomen. Want moest ik het dan opgeven haar te vinden, zou er mij hier nog iets te doen vallen?

Ik wacht soms uren aan de Fontein met de naakte Knapen. Nu zal zij komen. Ik zal haar herkennen aan de blik, waarmee zij naar de geknielde knapen kijkt. Soms in de tentoonstellingszaal V. bij een bepaalde lijn of kleur in een schilderij kijk ik vluchtig naar de open deuren. Zij komt binnen met haar gele schapershond aan de riem. Zij kijkt geen schilderijen aan. Vlak voor mij komt zij staan, een beetje verlegen. Hier ben ik, zegt zij.

Soms, denk ik, gaat zij naar de maandelijkse vergadering van de Club van Bibliophielen. Zij schenkt thee voor de bebaarde heren op het balcon. Af en toe strijkt zij met haar hand over hun kaalhoofden, zodat zij, blozend, van hun tijdschriften naar haar glimlachen. Als vanzelfsprekend, als het gaan van een seizoen, ontgaat zij mij voortdurend.

Zaterdag 21.12.

In de hall, met mijn hand tegen de muur geleund en mijn ene been reeds op de trap, blijf ik luisteren naar het liedje, dat boven een meisje zingt.

[p. 18]

Maria zat op een blauwe steen, blauwe steen
Maria, waarom ween je zo, ween je zo
Omdat ik morgen sterven moet, sterven moet.

Het klinkt heel schraal in het oude, vochtige huis. Het is onmenselijk treurig en het eindigt zo brusk, als een draad die tussen de vingers knapt.

- Ben je nu pas thuisgekomen? zegt een fijn stemmetje achter mij.

Van de trap was het kleine meisje onzichtbaar achter mij gekropen.

- Heb je pret gehad, in de sneeuw? vraagt zij. Haar gezichtje staat zeer ernstig en gespannen.

- Waarom zing je dat domme liedje, als alle mensen slapen, vraag ik.

Zij kijkt verwijtend. - Het is mijn zuster, die het zong. Jij alleen hebt het gehoord, want zij zingt heel zachtjes. En het is een mooi lied. - Zij wiegt op haar ene smalle been en leunt tegen de muur met haar hand. Zij wil mijn houding nabootsen, dringt het tot mij door.

- Hoe heet je? vraag ik.

- Thea.

- O, Thea. Van Galathea. En wie is Pygmalion? vraag ik. De spieren om mijn mond zijn moe en doen krampachtig pijn als ik haar wil toelachen.

- Je bent een gekke vent - zegt Thea. Leeft hij werkelijk?

- Wie?

- De man met de vreemde naam. Neen, dat vind jij uit. Wij wonen hier sinds eergisteren. En wij hebben je helemaal nog niet in het huis gezien. Woon je hier? Mijn zuster, die het liedje zong, heet Puck.

- Hoe oud is zij?

- Zestien. En ik elf. Ga je mee naar buiten? Of mag je niet van je Moeder? Ik mag gaan waar ik wil, als ik meen dat het elders beter is, zegt mijn moeder. Kom je?

Zij schuift langs mij weg, springt met een plof van de laatste trap. Haar rokje fladdert. - Ben je bang? vraagt zij glimlachend. Zij lacht mij uit.

- Ja, zeg ik. Zij rent naar buiten en laat de deur rekwijd open.

Ik ga de trappen op. Het koude stof van de trappengang maakt mijn keel droog. Wat doe ik hier weer, voor de zoveelste maal?

Misschien is Puck het wilgekatmeisje. Zo rek ik de dagen, denk ik, alsof dit alleen belang heeft. Maar het heeft meer belang dan al het andere.

Even voor ik inslaap, gekleed boven op het onopgemaakte bed, alles in de kamer is onaangeroerd, zie ik een dikke spin, die over de vloer loopt. Araignée du soir, grand espoir, zeg ik. Maar het is morgen. Ik hoor de melkbussen rinkelen.

Als ik straks aan mijn hospita naar Puck zal vragen, zal zij weer bedenkelijk haar vermolmde hoofd schudden. Zij heeft haar man reeds vreselijke dingen voorspeld, die met mij zullen gebeuren.

Hugo CLAUS