De Vlaamse Gids. Jaargang 32

[p. 721]

Het huis in de kamer

Voor Willem Elsschot

ENKELE ogenblikken geleden leefde de massa nog als één gevoelig hart in de magische duisternis van het theater. Nu viel zij uiteen in druk pratende groepjes, die snel langs de nabijgelegen straten verdwenen.

Zonder te spreken daalden wij de trappen af en gingen de stad in.

De avond viel. Droevig en geel in het halve daglicht, begonnen overal de lampen te branden.

Rachel keek vluchtig naar de winkelramen. Ik trachtte vruchteloos mijn geest te concentreren en de indrukken te schikken, die het stuk in mij had nagelaten.

- Wij hebben nog tijd om even de schilderijen van Walter te gaan bezien.

- Als jij er lust toe hebt, dan is het mij ook goed, zegde Rachel berustend.

Wij stapten de straat over en gingen het salon binnen langs een smalle gang met aan weerszijden hel verlichte uitstalkasten. Glazen deuren zwaaiden open en toe. Het lawaai van de straat werd plots uitgeschakeld.

Aan de vier wanden hingen landschappen onder een zacht indirect licht: zichten op de heide met lage horizon en veel zware wolken.

- Ik vraag mij af, zegde Rachel, met gedempte stem, ik vraag mij af, hoe hij zulk een eentonig landschap in steeds wisselende verscheidenheid kan schilderen. Eigenaardig, dat hij nooit een vrouw...

Daar kwam Walter op ons af. Hij stak joviaal de beide handen uit.

- En hoe vinden jullie het? terwijl hij de armen kruiste en snel enige bezoekers keurde, die aarzelend naar binnen drentelden.

- Ik zegde juist aan Herman, dat ik niet begrijp...

Walter lachte zijn lange tanden bloot en kneep zijn ogen tot smalle spleetjes.

- ...hoe het mogelijk is, dat ik uitsluitend landschappen borstel? Retour à la nature? Of uit afkeer van de decadente maatschappij? Dan zou ik geen doekje meer willen verkopen aan de bourgeois of de snob, die ten slotte de beste klanten blijken te zijn. Ik zegde reeds vroeger, dat ik alleen de schilderijen verkoop, die ik zelf niet wens te houden.

- Maar waarom altijd de heide? drong Rachel aan.

- Ik vind er een bestendige waarde, die zich gedurig hernieuwt. Een oervorm der natuurlijkheid. Een gezonde degelijkheid, die ik nog nergens anders kon ontdekken. Wij zoeken toch allen naar een vaste waarde, die we dan wensen te bestendigen... Wel, als je daar met een palet onder de hoge luchten zit, dan voel je geen enkele aandrift tot geraffineerde excessen. Het wordt er onmogelijk een bijkomstigheid te verwarren met de essentie...

We slenterden van doek tot doek. Walter volgde ons met een nonchalante sigaret tussen de lippen en de handen op de rug.

Tussen een perzikboom in bloesem en een rode morgenhemel, vroeg ik:

[p. 722]

- En heb je wat verkocht?

Walter tikte de as van zijn sigaret.

- Dat is een kwestie van hersens, hart en geld. Als je vóór een goed schilderij staat, dan krijg je een slag in het gelaat. De man, die de slag voelt en zich laat vertederen, bezit het geld niet om te kopen. Hij kan ten andere nooit zijn natuurlijke neigingen volgen, want er hangen steeds geldelijke moeilijkheden als een blok aan zijn been. Hoe geraakt iemand tot zijn natuurlijke bestemming zonder beurs?

Een vijftiger ging voorbij met een kleine jongen, die trachtte te zien waar het licht vandaan kwam.

- Dit, zegde de oude, dit zijn echte tableaux...

En hij strekte de rechterarm in een wijd gebaar, dat alle doeken in het salon moest omvatten.

Walter trapte zijn sigaret uit.

- De luizen met geld staan afkerig tegenover een lapje heide. Zij willen sensatie of een naam in een dure lijst...

- Natuurlijk is de bourgeois zo smakeloos als water, beaamde ik, maar er zijn wel proletariërs, die een weg vinden voor hun natuurlijke neigingen. En geldzakken, die hun menselijke aard in de juiste baan weten te houden.

- Inderdaad, antwoordde Walter, inderdaad. Witte raven. Witte raven.

Hij kruiste opnieuw de armen en deed zijn jas vreselijk rimpelen.

Rachel was achtergebleven en stond te treuzelen vóór de perzikboom in bloesem.

Wij waren de laatsten. Over enige ogenblikken zou Walter de lichten boven zijn heide uitdoven.

Hij nam Rachel's fijne vingeren tussen zijn grove handen.

- Als je trouwt, geef ik je die perzikboom. Maar het moet met Herman zijn.

Hij klopte mij vertrouwelijk op de schouder en lachte ons weer toe met samengeknepen ogen.

Zodra wij de straat bereikt hadden, liet een man een ijzeren rolluik achter ons neer.

De lichten trilden nu in felle witheid. Honderden mensen kuierden over de voetpaden. Alleen, met tweeën, met drieën. Af en toe jonge mannen en meisjes op rijtjes, arm in arm.

Langs bars, brasseries en bioscopen waren glimmende wagens geparkeerd. Rinkelend reden zwaar beladen trams voorbij.

Rachel en ik liepen verloren tussen de menigte, die de straat op en af slenterde voorbij een kleine jongen met een waterhoofd, die avondbladen verkocht.

- Van de rustige heide naar de dreunende drukte van de stad is slechts één stap, maar toch ben ik nog steeds niet los van Walter en zijn doeken.

- Altijd wat laat om je aan je milieu aan te passen. Of soms te vroeg. Laat ons maar wat lopen, zoals de andere mensen. Spreek me geen ganse avond over het theater en de expositie.

[p. 723]

Ik antwoordde niet er vluchtte veilig weg in mezelf. En dan:

- Ben je soms hongerig? Gaan we hier een stukje eten?

We klauterden op een hoge stoel in een sandwich-bar en aten enige belegde broodjes met lauwe koffie.

Terug buiten, moesten we gedurig uitwijken en soms dicht tegen elkaar lopen, om niet op andere mensen te botsen.

- Waar zou je naartoe willen?

- Het is me gelijk...

Ik stelde niets voor. Maar ik wist, dat ik schijnbaar zonder opzettelijkheid in de richting van het hotelletje in de donkere zijstraat ging. Ten slotte moest ik aan mezelf toegeven dat het theater en de expositie slechts wegen waren, die in de intimiteit van een kleine kamer zouden moeten uitmonden. Ik voelde, dat alles gebeurde volgens een gedeeltelijk onbewust klaargemaakt plan.

Ik werd beschaamd voor mezelf. De hele comedie schrijnde in mijn hart als een stuk gebroken glas.

Het was zo simpel naast elkaar te liggen. Daarom haatte ik mijn eigen hypocritisch gedoe. Maar ik had de juiste vorm der oprechte eerlijkheid tegenover haar nog niet ontdekt. En daarom nam ik in laffe deemoed mijn toevlucht tot aarzelende omwegen.

Of doorzag ze mij? En vond zij het misschien minder lastig haar kleed te openen dan haar hart? Eigenaardig. Ik kon haar zelf die vragen stellen. Maar als ze ja moest antwoorden, zou ze dan ja zeggen? En wat zou het besluit zijn van die onhandige pogingen tot meer innigheid en wederzijds begrip?

We kwamen langs een hoog huis, waar de verf in schilfers afhing. Tussen twee vensters een zwart bordje met een vreemde naam in letters zoals op een grafzerk. Modern comfort, comfort moderne. Stromend water, eau courante.

De deur stond open. Een magere man met een geel gezicht zat in de portiersloge een weekblad te lezen. Hij lichtte even zijn kop in de zwakke klaarte en liet hem dadelijk weer in de schaduw zakken.

- Hier? Gaan we hier?

Ik voelde mijn mond trillen. Mijn gelaat moet dat van een cynisch bedrieger geweest zijn.

- Neen, zegde Rachel angstig, neen. Dat wil ik niet. We gaan er niet binnen.

Zij stribbelde nog tegen. Maar reeds stapte zij met mij de steile trap op.

- Vooraf betalen. Eerste verdieping. Vier en dertig. Sleutel zit op de deur.

We vonden een kleine kamer zonder schouw met geel en groen gestreept behangsel en twee smalle ramen in mat glas. Tussen de vensters stond een bed

Ik draaide de deur op slot. We gingen op de rand van het bed zitten.

Ik trok Rachel's mantel uit en smeet hem op een stoel. Mijn eigen jas hing ik haastig over de leuning.

Het bloed klopte mij in de keel, terwijl ik haar neerdrukte en wild haar gelaat begon te kussen. Maar zij weerde mij af:

[p. 724]

- Herman, laat het. Dat mag je niet willen. Neen. We gaan liever weg.

Mijn mond trilde nog feller dan daarstraks buiten. Ik voelde mij plots door hevige dorst gekweld. Warme vlekken bloeiden open in mijn gelaat en mijn hals.

- Rachel, wees niet zo. Ik zal immers met je trouwen. Zodra het kan. Maar nu gaat het niet. Het is materieel onmogelijk. Wij behoren tot de mensen, die hun natuurlijke neigingen niet kunnen volgen omdat ze financieel in het slop zitten... Tot dezelfde soort, die geen schilderijen kan kopen. Zelfs al krijgen zij een slag in het gelaat, zoals Walter zegde.

- Ik weet het. Maar als het waar is, dat je mij liefhebt, zal je kunnen wachten. Je zoudt je kunnen inbeelden, dat ik ben als al de anderen, die hun hart houden en hun leden schenken. Je zal je grote liefde niet langs de straat vinden...

Rachel bekeek mij met haar glanzende ogen als een trouw dier. Ik ging rechtop naast haar zitten en stak een sigaret op.

- Maar hoe lang zullen we nog moeten wachten? Kan ik mijn bloed doen begrijpen, dat onze tijd nog niet gekomen is?

Ik doofde mijn sigaret terug uit, want zij verwekte een nare smaak.

Ik kuste Rachel in het haar. Zij liet het toe. Maar zij trachtte niet mij te behagen. In haar heupen echter ontdekte mijn klamme hand een weke soepelheid.

- Je vindt ten andere geen enkele waarde langs de straat. Je zal ze zelf moeten scheppen. En ik zal geen geschenk voor jou zijn. Want ik ben niet zo goedkoop als het brood, dat je elke dag eet.

Ze streek met een moe gebaar haar lokken achteruit.

- Ik heb het warm...

- Zal ik het venster openen?

- Dòe dat liever niet. Het zal wel overgaan.

Ik hoorde haar zuchten. Zij keek van mij weg. Weer wilde ik haar omarmen. Maar zij wendde zich gans af.

- Rachel...

Zij weende. Onhandig begon ik haar tranen weg te kussen. Ze liet me nu gedwee begaan.

We lagen dicht naast elkaar. Ik dacht weer, hoe ontstellend eenvoudig het was zo te liggen.

- Is het dan niet mogelijk een compromis te vinden tussen onze verlangens en mogelijkheden? vroeg ik.

- Ik weet het niet. Je hebt je eigen geest nog niet gans ontbloot voor mij... Hoe wil je dan...

Er was helemaal geen geluid. Plots begon boven ons een waterkraantje te ruisen. Dan stapte iemand haastig heen en weer. Een deur viel toe. Meteen was het weer doodstil.

Ik keek over Rachel's schouder naar de muur en beproefde te schatten of de gele streepjes even breed waren als de groene.

Mijn linkerhand voelde haar hart kloppen. Zij lag nu naar mij gekeerd. We

[p. 725]

keken elkaar in de ogen. Zonder een woord te spreken. Zonder enige beweging.

Spraken onze harten nu?

Of vroeg zij zich ook af, wat al die honderden mensen van daarstraks nu deden? En waar zij intussen naartoe gegaan waren?

Als ik zeer blij ben, dan haal ik wel eens een gekke streek uit. Zoals die keer, toen ik met het geld thuiskwam. Ik rukte mijn tas open vóór mijn vader de tijd had om zijn dagblad neer te leggen en mijn moeder om haar keukentje te verlaten.

In een oogwenk dwarrelde de huiskamer vol gladde bankbriefjes. En ik riep geestdriftig:

- Voor jullie! Al wat jullie kunt oprapen! Ik betaal terug. Drie en twintig jaar kost en inwoon. En daarbij mijn studies. Het overige is interest en dankbaarheid.

En daarmee was ik weg. Rachel wist nog niets. Want ik wilde haar verrassen.

Ik kocht een burgershuis in een stille straat, waar gras tussen de keien groeide. Naast een opslagplaats en recht over een hoge blinde muur. Geen last van buren.

Het huis was niet te groot. Want ik wilde vermijden, dat Rachel de slavin van haar woning zou worden. Daarom ook wilde ik het degelijk laten installeren. Modern comfort, comfort moderne, etc.

Ik liep als een dwaas naar vrienden en kennissen van vader en aarzelde niet goede fooien te geven, wanneer mijn wil op administratieve stugheid stootte. Twee dagen later stond ik op mijn eigen vloer. Naast mij de aannemer, die ik van zijn middageten had weggesleurd. Ik ontvouwde een plannetje, waarvan de opmetingen 's nachts waren gedaan en dat in de vroege morgen werd getekend en goedgekeurd.

- De eerste kamer en de tweede worden door een grote driedubbele deur verbonden, zegde ik. En links waar nu de gang uitkomt, bouwen wij een muurtje. Om onze fietsen te bergen. En achteraan een nieuwe keuken met koud en warm water, een ijskast en al wat er verder nodig is. Daarachter een badkamer.

- Goed, zegde de aannemer met zijn blauw gezicht en zijn gekalkte overall, wij zullen het materiaal de volgende week trachten te brengen. En misschien zal ik tegen morgen de prijs kunnen uitrekenen.

- Neen, riep ik verontwaardigd. Onmiddelliijk moet je beginnen. En Zaterdag alles klaar. Of anders laten staan.

De kalkbroek aarzelde en wilde een reeks redenen gaan opsommen, die mijn plannen verhinderden. Maar ik schoot al in mijn zak. En ik voegde er bij:

- Zaterdag alles gereed. Al moest er dag en nacht worden gewerkt.

Dezelfde dag begonnen de behangers nog. Een slaapkamer werd naar boven gesjord, terwijl achter de metselaars volop met hun truwelen op de stenen stonstonden te kletteren.

Ik sliep niet meer. Ononderbroken liep ik op en af in het huis. Want elk

[p. 726]

ogenblik stond er iemand om een buis te lassen, een vloer te leggen of een deur te hangen. De ambachtslui liepen elkaar in de voeten.

Ik besteedde een fortuin aan fooien en taxi's. Maar ik had het geld en de volgende dag moest Rachel plechtig het paradijs betreden.

Terwijl twee sjouwers de meubelen voor het gelijkvloers aflosten, liep ik naar Walter om de perzikboom in bloesem. Een zonsopgang ook nog. En daarbij enige etsen voor de slaapkamer.

Ik telefoneerde voor de zoveelste maal om een taxi. De chauffeur hing mee de lijsten op. Ik liep nog eens rond om te zien of alles in orde scheen. Een werkvrouw was bezig nog wat te schikken en op te poetsen. Ik zegde:

- Hier, voor jou. En te drie uur het hele huis in regel.

Dan reed ik om Rachel.

Hier is Rachel! Ik betaal de taxi en draag haar over de drempel. Behoedzaam neem ik haar mantel af en leidt haar binnen. Daar bloeit de perzikboom. En ginder gaat de zon op in de heide. Twee zetels en een lage tafel rondom de vulhaard. En in de hoek mijn bureau:

- Want het licht moet altijd van links komen, lieve.

In de andere hoek staat mijn bibliotheek met voor haar de volledige werken van Shakespeare en Balzac. Voor mezelf heb ik reeds een stapel moderne romans gekocht: Malraux, Huxley, Steinbeck, Faulkner, enz. Want van nu af wens ik geen beduimelde boeken meer uit de openbare boekerij.

Dan de radio. We kunnen ook platen draaien. Voor haar de eeuwige Chopin: Polonaise, Nocturne, Valse, Valse brillante... Ravel, Debussy, Stravinsky, Sibelius voor mezelf. Ik neem de eerste plaat, die mij in de handen valt. En het orkest van de Scala van Milaan speelt de ouverture tot Carmen.

We schuiven de gordijnen open en treden triomfantelijk in de eetkamer van citroengeel hout, dat nooit zijn kleur zal verliezen.

- Hier is jouw paradijs. Rode kraan en blauwe kraan. Warm water en koud water. Electrisch vuur. Koelkast. Een modelkeuken recht uit de toonzalen van Electrolux N.V. naar hier overgeplant.

In de badkamer met witte muurtegels is alles stralend en blinkend als het gelaat van Rachel.

Ik neem haar op en stoot met mijn knie de deur open. Terwijl ik de ouverture tot Carmen luid meezing, draag ik haar naar boven.

- En hier zullen we slapen. In een groot bed met een matras, die je nooit hoeft op te schudden. Etsen van Walter: onweer op de heide. Maar hier zal het altijd rustig en kalm blijven.

Ik schuif de rode draperieën dicht. De lucht wordt zwaar en gekleurd. We worden dronken. Ons bloed jaagt als jonge wijn, die uit de spon barst. De pick-up ligt stil...

[p. 727]

We vallen neer op het bed en zwelgen aan elkaars mond. Dit is het stilste huis, dat er ergens bestaat. Als we zelf geen gedruis maken, zullen we nooit gedruis horen...

We trouwen. We houden geen feest, maar dezelfde avond vertrekken we nog naar Zwitserland. We gaan zo in elkaar op, dat de reis ons geen enkele afleiding bezorgt.

We merken nauwelijks het verschil, wanneer we terug in ons eigen huis vertoeven. Maar ik voel mij in een vreemde woning, wanneer ik Rachel niet rondom mij hoor en zie. Zij zet de deur ver open, wanneer zij in de keuken is en ik aan mijn bureau zit te werken. Zij roept voortdurend: Mannie dit en Mannie dat - sedert ons huwelijk noemt zij mij niet langer Herman - opdat wij elkaars stem zouden horen.

Ik verlaat met tegenzin het huis. Ik laat nu de klanten, die ik vroeger bezocht om hun boekhouding te doen, naar hier komen. Want ook terwijl ik bezig ben met fiscale wetten en reglementen, wil ik Rachel zien in de keuken of de eetplaats.

De dagen vliegen voorbij. En de maanden ook. Want hier zijn alle dagen en nachten gelijk. Omdat we steeds even gelukkig zijn.

Rachel is nu weg. Maar ik heb niemand van de familie verwittigd. Op de tafel staat een kristallen vaas vol bloedrode gladiolen. Van de luchter heb ik naar de vier hoeken van de kamer draden gespannen met papieren rozen. Op de tafel twee glazen en een fles Dubonnet, haar lievelingsdrank. En een taart, waarop ik zelf met crème au beurre in schools schoonschrift heb geschreven: Rachel - Mannie. En tussen onze namen in kleine druklettertjes: Willy.

Ik heb haar deze morgen nog gezien. Ik vond haar stralend en schoon als een waterlelie. En Willy? Hij lag daar te spartelen naast zijn moeder en maakte vuistjes naar mij.

Te vijf uur ga ik haar halen met een taxi. Ik heb met opzet dezelfde chauffeur gevraagd, die ons de eerste maal naar huis bracht. Ik geef hem een handvol zware sigaren en een borrel cognac. In een oogwenk zijn we terug.

Vlug spring ik binnen. Ik speel weer de ouverture tot Carmen. Want we hebben geestdriftige muziek nodig.

Terwijl de chauffeur het kind vasthoudt, draag ik Rachel binnen en leg haar neer op de divan. En hier ben ik met Willy als een nieuwjaarskoek op de handen. Zodra hij in het felle licht komt en de dreunende muziek hoort, begint hij luid te krijsen.

- Hij heeft honger, zegt Rachel, terwijl ik hem overreik.

En dan:

- Je hebt de kamer mooi versierd.

Zij lacht naar mij, naar de gladiolen, naar de papieren rozen. En dan naar Willy, die nog altijd huilt.

[p. 728]

Zij maakt haar kleed los en legt de welp aan haar borst. Willy begint gulzig te drinken. Carmen is ten einde. Ik sta niet op. Maar ik kniel naast Rachel. Ik streel haar wang. Voorzichtig raak ik het kleine kinderhoofdje, dat zachtjes op en neer beweegt. En heel lichtjes, heel lichtjes maar, duw ik haar volle borst mee op en neer...

Ik voelde met mijn linkerhand het bloed door haar borst jagen. Zij lag nu naar mij toegekeerd. We keken elkaar in de ogen. Zonder een woord te spreken. Zonder enige beweging.

Spraken onze harten nu?

Ergens op een dak flitste een reclame aan en uit, zodat de kamer afwisselend donker was of verlicht door zwakke zuilen groen licht, dat schuin binnenviel langs de vensters.

- Zal je mij nooit alleen laten, vroeg Rachel, zal je altijd bij mij blijven?

- Ja, lieve, en mijn stem werd onzeker, ja lieve, ik wil het zo. Ik zal je nooit laten zitten. Wees maar niet bevreesd.

- Dan is het goed. Ik geloof je.

Zij legde haar naakte arm rondom mijn hals. Ik huiverde als een natte hond.

Iemand kwam de trap op. Er klonken gedempte stemmen. Een deur kletste dicht. En dan de stemmen nog meer gedempt achter de deur. De zoveelste editie van een compromis tussen mogelijkheden en betrachtingen.

- Kom, zegde ik, laten we nu gaan.

De gele man zat voor zich uit te kijken, alsof hij ons verwachtte.

- Vijftig bijpassen, zegde hij.

Hij nam het geld. Dan vouwde hij een avondblad open en begroef zijn hoofd in de schaduw.

We belandden weer in de drukke laan. Tussen de massa die ging. En tussen de massa die kwam. De jongen met het waterhoofd was verdwenen. Er zat nu een blinde neger met lucifers op een vouwstoeltje.

We gingen op een overdekt terras zitten. Ik bestelde Dubonnet voor Rachel en een glas bier voor mij. Ik dacht aan het grappig mannetje van de reclame, dat Dubo, Dubon, Dubonnet zegt. Ik stak een sigaret op en keek onverschillig naar de naamloze gezichten van de voorbijschuivende mensen.

- Rachel, je ziet er niet goed uit. Je schijnt me droef.

- Ik ben het. En een soort van schaamte groeit in mij. Het zal wel beteren... Ik heb je zo lief...

Ze kwam zich dicht tegen mij nestelen en drukte haar knie tegen de mijne.

- Je bent niet alleen. Ik ook voel me zwaar op de hand.

- Je bent droef. Ja. En afkerig van mij...

- Neen, lieve, zeg dat niet.

En ik keek voor de eerste maal zo oprecht in haar bruine ogen, dat ik lust kreeg om te huilen.

[p. 729]

We moesten niet lang wachten voor de laatste tram. De ontvanger zat te soezen in een hoek, want er waren geen andere reizigers.

Aan de volgende halte stapte een klein ventje met een schipperspet op. Rinkelend schoot de tram in gang en het mannetje viel op de bank over ons.

Hij schoof zijn petje omhoog, zodat een tros grijze krullen op zijn voorhoofd viel. Zodra hij ons in het oog kreeg, hief hij de rechterhand op en zegde:

- Jullie schijnen van elkaar te houden. Dat is goed. Heel goed zelfs.

Een vieze bierlucht walmde uit zijn mond met brokkeltanden. Rachel wendde zich af en keek met schijnbare belangstelling naar buiten.

- De juffer kijkt niet graag naar een schipper van mijn leeftijd, bralde hij, dat is goed. Dat is ook goed.

Hij liet zijn maag oprispen. En dan:

- Dat is ook goed. Maar ik was knapper dan de jouwe, juffertje. En bekijk me nu. Bekijk me nu, zeg ik. Als hij even oud is, zal hij nog minder zijn. Dat zeg ik je.

Ik antwoordde niet. Maar de man met het petje boog zich voorover, alsof wij hem niet goed hoorden.

- Dat blijft niet duren. Geen enkele liefde. Je moet daarom niet oud worden. Beeld je in. Ik heb er nochtans veel gehad. Veel vrouwen. En welke vrouwen! Maar altijd vrijgezel gebleven. Laat je nooit binden aan een vrouw. Beeld je in... Ik ben wel een schipper, maar ik ken...

Ik trok Rachel mee naar het achterste platform. De man riep:

- Dat is de jeugd. Dat is...

Hij zwijmelde naar de duttende ontvanger toe en begon een monoloog, waarbij hij druk gesticuleerde.

We stapten af. Een lichte nevel hing in de stille straat, waar Rachel woonde. Op de hoek stond een lantaarn in een spitszuil van gele klaarte.

Ik kuste Rachel goede nacht. Dan liep ik met versnelde pas naar huis. Ieder sliep. Er was geen leven meer.

Thuisgekomen, nam ik een bierglas en schonk het bijna vol met cognac. Dan ging ik in de zetel zitten en stak een sigaret op. Ik zag met wellust de rook in slierten optrekken, in lange banken onder het electrisch licht zweven en dan plots openwaaieren in verrassende arabesken. Ik dronk een slok.

Er waren veel dingen om over na te denken. Zo bij voorbeeld de schilderijen van Walter, de naakte kamer met groen en geel streepjesbehangsel en de dronken schipper. Maar wat mij meest bezighield: wanneer zou ik ooit met Rachel kunnen trouwen? En hoelang zouden wij gelukkig zijn?

Maar ten slotte was de jongen, die dagbladen moest verkopen om zijn waterhoofd in leven te houden, er slechter aan toe. En de rijke lui, die langs de grote lanen slenterden? Zij staken misschien allen in een slechter huis dan ik en droegen speen, lumbago en syphillis onder hun kleren.

En terwijl ik daar zo zat, dacht ik bij mezelf:

- Ik zal maar niet te veel drinken. Want dan droom ik de ganse nacht van

[p. 730]

Rachel. En van dat huis tegenover de blinde muur. In de stille straat, waar gras tussen de keien groeit. En dan zal het mannetje met het petje komen als een boze spelbreker, tenzij hij maar een gewoon en nuchter mens op leeftijd zal blijken. Wie weet? Wie weet?

En voorzichtig, heel voorzichtig, om niet te morsen, goot ik een half glaasje cognac terug in de fles.

Frans DE BRUYN.