De Vlaamse Gids. Jaargang 32

[p. 608]

Rosalie-Gillis

ROSALIE zag Gillis dien avond aan het diner voor de eerste maal terug. Zij sprak kalm en koel, zooals André dat maar al te goed van haar kende. Zij vroeg hoe mevrouw Roscof het maakte, maar het scheen niet tot haar door te dringen wat Gillis daarop antwoordde. Mevrouw was weer eens op reis. Ook hijzelf moest den volgenden ochtend weer vertrekken.

Even later zei Rosalie, dat de onverwachte terugkomst van haar broer Hessel haar toch erg had aangegrepen. Zij stond op en wenschte Gillis Heyblom een goede reis. Bij de deur gekomen zei ze: ‘Goedennacht, André’, alsof zij zich eerst op het laatste oogenblik herinnerde dat hij er was.

André keek naar den gast, tegenover hem, die stijfjes boog, en daarna naar het strakke gezicht van zijn vrouw. Hij zag bij beiden geen spoor dat op herinnering leek.

Rosalie sloot de deur achter zich. Zij rilde van kou en had het gevoel dat er buiten haar niemand anders in dit huis was dan hij. Maar zij ging naar boven, naar de oude mevrouw Santhorst, die liever op haar kamers bleef als er gasten waren. Zij kuste haar goedennacht, gaf geen antwoord toen mevrouw verbaasd zei: ‘Zoo vroeg al?’ en ging naar haar eigen kamers.

De balcondeuren en vensters stonden open. Het was nog helder licht en zij zag niet ver van het dorp de figuurtjes van een paard en ruiter. Zij hoorde ook heel vaag en ijl het geblaf van honden. Dat moest Katharina zijn.

Zij had het nog altijd koud, ondanks den zoelen avond. Zij had geen plannen en zij dacht er ook niet bij na, toen zij een kastdeur opentrok en zich verkleedde. Zij deed het heel langzaam, alsof tijd er niet op aan kwam. Het was al schemerig toen zij het huis verliet.

Zij liep over het veld tot de duisternis was ingevallen en ging toen zonder aarzelen naar het andere huis. Daar brandde nergens licht. Zij dacht zelfs niet aan Hedda of haar broer. De deuren van de veranda stonden open. Het huis was stil. Zij hoorde geen gerucht toen zij naar boven liep. Zij kende iedere treê.

Toen Gillis zijn kamer binnenkwam zag hij haar op het balcon. Een smal figuurtje in een mantelpak, duidelijk zichtbaar in het lamplicht, heel stil, en ook ver weg. Er verliep eenigen tijd voor zij binnenkwam, en zei: ‘Wil je de deuren dicht doen? Ik heb het koud’.

Hij deed het, verbaasd, maar nog meer verschrikt door haar zekerheid. Hij trok ook de gordijnen dicht en zei toen: ‘Wat bezielt je, Rosalie’!

‘Heb je mij niet verwacht? Zooals ik jou, lang geleden? Kom Gillis! Je bent al drie dagen hier en morgenvroeg ga je weer weg. Ik heb je niet gezien voor vanavond. Ik wilde dat ook niet. Ik moest er eerst aan wennen dat je er was. In levenden lijve en niet als een onzichtbare metgezel, zooals in al deze jareu. Ik heb geweten dat dit eens gebeuren zou, omdat het niet te vermijden is. Maar denk niet dat ik er naar heb verlangd! Ik heb het alleen maar geweten. Jij toch ook’? Zij ging zitten. Heel zelfverzekerd, al lang geen kind meer.

[p. 609]

Zij was een volwassen, zelfbewuste vrouw. Zij vroeg weer, een beetje spottend: ‘Had je me niet verwacht’?

‘Neen’.

‘Waarom ben je dan hier gekomen? Als zaakwaarnemer van je oude vriendin Hermine? Om uit hààr naam raad te vragen aan mijn man? Dat is toch wel een beetje belachelijk, vind je niet? Of ben je zooveel veranderd?... Ik zie heusch wel dat je ouder bent geworden en dat je niet meer zoo gemakkelijk over de dingen heen stapt als vroeger. Heb jij niet gehoopt dat ik bij jou zou komen nu jij den moed niet had naar mij toe te gaan? Heb jij niet gehoopt dat je mij zou terugvinden zooals ik vroeger was’?

‘Ja’.

Zij keek naar het bed tegen den muur, waarvan de lakens waren opengeslagen, naar de pyama op het kussen, naar een paar koffers in een hoek van het vertrek en naar de paperassen en boeken op de ronde tafel; alles scherp en kil onder het licht van de sterke lamp. Ook het bed zag er blank en koel uit en zij rilde weer. Ze zei: ‘Zul je nu die lamp uitdoen en de gordijnen opentrekken? De maan komt op en haar licht is warmer en zachter dan dit. Zul je me uitkleeden, naar dat bed dragen en vergeten dat er nog andere menschen in dit huis zijn dan jij en ik? Zal ik dan weer aan niets en niemand anders meer kunnen denken dan aan jou, zooals vroeger? Of zul je mij alleen laten in deze stoel, zooals je mij al deze jaren hebt alleen gelaten’? Zij keek weer naar het bed en zei nuchter: ‘Daarvoor ben ik niet gekomen’.

‘Natuurlijk was het een voorwendsel’, zei hij toen. Hij stond op eenigen afstand van het venster. ‘Ik wilde jou terugzien’.

‘Nu mevrouw Roscof op reis is’? vroeg zij licht spottend.

‘Ik wilde ook dien man van jou terugzien’.

Zij hoorde nu een scherpen klank in zijn stem. Zij werd opmerkzaam en vroeg: ‘Waarom? Omdat hij met mij is getrouwd’? Zij begreep terzelfder tijd dat er nog een andere reden was voor zijn komst dan zij, of haar man, of de zakelijke aangelegenheden van die vrouw. Zij vroeg nog eens, dringend: ‘Waarom’?

‘Ik heb een bezoek gebracht aan het Jachthuis. Aan dien mijnheer Heinsius. Ik heb zijn schoonvader nog gekend, de vroegere gouverneur van de Residentie’.

Zij keek naar hem. Zij vroeg weer: ‘Waarom’?

Hij dacht, waarom heb ik dat gezegd? Ook zij had het niet moeten weten. Hij zei: ‘Een ander voorwendsel om jou terug te zien... Heb je het nog koud’?

Rosalie stond op en schoof de gordijnen open. Zij deed het licht uit en keek naar het landschap, dat in het maanlicht langzaam zichtbaar werd. Zij dacht: voor mij, voor André en voor Jasper Heinsius? Drie vliegen in één klap? Zij voelde zijn aanwezigheid achter zich in de kamer en zij werd meer en meer ongerust. Wat verzweeg hij haar? Wat beteekende dit allemaal? Zij begreep het niet en dat vage gevoel van beklemming gleed weer weg.

[p. 610]

Hij verroerde zich niet. Er verliep eenigen tijd voor hij zei: ‘Voorwendsels om jou terug te zien. Je bent niet uit mijn gedachten geweest. Ik ben dien nacht niet naar je toe gegaan...’.

‘Je was bij haar’.

‘Ik heb het toegelaten dat André je meenam...’.

‘En met mij is getrouwd’.

‘Ik heb geprobeerd je uit mijn hoold te zetten. Het lukte me niet. Je kwam steeds terug’.

‘Zooals jij bij mij. Eerst alleen maar als ik het wilde. Later ook zonder dat ik het wilde’.

‘Je was heel mooi... Je bent nog heel mooi’.

‘En jij was de geliefde van die vrouw... Ben je dat nu niet meer? Heb je later ineens ontdekt dat je van mij houdt? Of ben je hierheen gegaan uit nieuwsgierigheid naar het jonge meisje dat toen zoo verliefd op je was? Of misschien uit nieuwsgierigheid naar de vrouw van André Santhorst’? Zij keek weer naar het bed en zei toen: ‘Ken je mij nog’?

‘Ja’, zei hij. ‘Misschien houd ik van je’.

‘Misschien’?

‘Ik ben hierheen gekomen met een ander doel’, zei hij toen.

‘Voor de zaken van haar’?

‘Neen’.

‘Voor André’?

‘Ook niet voor André. Ik heb lang op deze gelegenheid gewacht’.

‘Heel lang’, zei Rosalie. ‘Acht jaar geleden ben ik daarginds in de stad getrouwd. Het stadhuis was vol en er stond een menigte op het plein. De klokken beierden, er hingen overal vlaggen uit en het volk vierde feest omdat André Santhorst trouwde met de dochter van notaris Willis. Er was een groot diner, en een wagon vel bloemen, en heel veel menschen hebben mij gelukgewenscht. 's Avonds zijn we naar dit huis gegaan, waar ik geboren ben. André en ik. Er was niemand dan wij tweeën, maar overal brandde vuur, want het was een koude voorjaarsdag. Er was ook van allerlei klaar gezet. Hiernaast, in die zitkamer van jou, en ook hier, in deze kamer. Er stonden toen andere meubels. Ook een ander bed. Wij hebben gegeten en gedronken en André heeft hout op het vuur gegooid. Ik heb ook dien avond de gordijnen opengetrokken, en het licht uitgedraaid omdat het zoo schel was. Ik heb mij uitgekleed en ik ben in dat bed gaan liggen. Het had een harde peluw en teveel kussens. De deur naar de badkamer stond open. Ik zag een scheef beeld in den spiegel en luisterde naar het water uit de douche’.

Zij zag dat hij uit de duistere hoek bij de gordijnen dichtbij haar voor het venster kwam staan. Hij zei: ‘Zwijg daarover alsjeblieft. Dat is niet voor mij bestemd’

‘Het is alleen maar voor jou bestemd’, zei Rosalie. ‘Ik ben hier gekomen om je dat te zeggen, en ook nog voor iets anders. Hij is binnengekomen en heeft de deur achter zich dicht gedaan. Het vuur brandde. Het was warm en hij zag

[p. 611]

er heel anders uit dan met zijn kleeren aan. Dien heelen dag heb ik in een roes geleefd, want alles was zoo feestelijk, maar toen dacht ik ineens aan jon. Jij was er ook. Niet als een man. Niet als een minnaar, maar als een wezen dat bij mij hoorde. Als een stuk van mijzelf. Zoo is die nacht voorbij gegaan, en langs mij heen gegaan. Ik ben ingeslapen naast hem, en met jou zoo dichtbij, dat ik geloofde je adem te kunnen voelen, en ik ben wakker geworden door hetzelfde klaterende geluid van de douche. De badkamerdeur stond open. Het was nog vroeg en het zonlicht viel door een hoek van het venster. Het was leeg om mij heen. Jij was er niet meer en ik voelde mij hulpeloos en alleen. Toen dacht ik, dat er iets onherstelbaars was gebeurd. Jij noch ik kunnen dien nacht ongedaan maken’.

‘Het is genoeg’, zei hij toen.

‘Neen’, antwoordde zij. ‘Neen, Gillis. Het duurde niet lang of je was er altijd, ook buiten mijn wil. Je zag alles. Je hoorde alles. Je hebt alles meegemaakt, zooals ikzelf. Jij bent nu eenmaal een deel van mij, zooals ik een deel ben van jou’. Zij vroeg: ‘Is dat zoo, Gillis? Is dat zoo? Of heb ik alleen maar als een bakvisch over je gedroomd, en alles en iedereen en ook mijzelf bedrogen met een hersenschim’?

‘Neen’.

Zij zei: ‘Of ben ik alleen maar een heel gewone, teleurgestelde vrouw, die naar een ander verlangt’?

‘Neen’.

‘Weet je dat zeker’, vroeg zij. ‘Ik heb je wel eens vervloekt omdat je zoo onwerkelijk, zoo ontastbaar was. Ik heb er naar verlangd dat ik je eensklaps zou zien, en hooren, en voelen. Ik heb zooveel aan je gedacht dat ik wel een dubbel leven moet hebben geleid. Met hem, en met jou. Ik heb je zooveel gegeven dat er niets meer rest en je weet het niet. Waarom omhels je mij niet?! Daarom ben ik gekomen’. Zij stond eensklaps op en kwam dichter op hem toe. ‘Waarom omhels je mij niet?! Alleen dan kan ik weten of jij het werkelijk bent die al die jaren bij mij bent geweest, of een droombeeld, een hersenschim’. Zij sloeg de armen om hem heen en kuste hem, ten diepste geschokt. Toen voelde zij ook zijn armen om haar heen en daarmee keerde een gevoel terug dat zij verloren waande. De jaren zonken weg. Zij kuste hem en klemde zich aan hem vast, opgenomen in de verrukking van een vederlichten droom, zonder begin en zonder einde.

Toen maakte zij zich los, bevrijd en zonder angst. Zij draaide het licht op en hij zag Rosalie zooals zij vroeger was geweest, een gelukkige vrouw met glanzende oogen en rossigvlammend haar. Zij keek de kamer rond alsof zij hier nooit eerder was geweest en zei toen, zacht en warm en toch verrassend helder: ‘Jij

[p. 612]

bent geen droombeeld. Jij bent geen hersenschim. Ach!... liefste!’ Toen opende zij de deur en gleed weg: snel, geruischloos, als een schim.

Hij stootte de balcondeuren open en zag haar even later naar buiten komen. Zij keek niet meer om. Zij liep zoo licht alsof het maanlicht haar vleugels had geschonken.

Johan VAN DER WOUDE

Fragment uit een roman in voorbereiding.