De Vlaamse Gids. Jaargang 32

[p. 339]

Een stap tot den vrede

DE eerste morgen... Langs de gevels, uit alle dakvensters, spruiten de landskleuren met een kracht, als stelden zij zich schadeloos.... ineens! De oranje wimpels krioelen om de rood-wit-blauwe vlaggen, om stokken en masten, en de lange lappen flapperen op den wind; of de stad een geplaveid schip geworden was, waarop we nu zeilen, zeilen naar huis. Daar beneden: de straten vol oranje kinderen, van boven tot onder oranje, in één nacht ontbloeid, met den hartstocht onzer tulpenvelden, haast ongelooflijk in dit zoo zelden uitbundig land. Om de hoeken in slierten de opgeschoten jongens en meisjes, zingende vaderlandsche liederen, waarvan ze de woorden niet weten en de wijs niet houden.

Jongens en meisjes, aan den dood ontkomen. Gedachteloos vroolijk. Maar de ouderen, die naar buiten treden, zijn als reconvalescenten, met in hun oogen nog niets dan zachte verwondering en een zwakken glimlach om den mond. Zij weten niet hoe ze het hebben en lachen elkaar toe, ook wanneer zij elkander niet kennen, breed en verlegen. Dit is het dan nu, waarop ze gewacht hebben, eindelooze dagen en nachten, en nu is het toch weer anders dan zij het zich hadden uitgedacht. Herstellenden, wantrouwend hun moede voeten en de eerlijk blauwe lucht, waar nu niets meer uit kan vallen. Want ja, dit is het, ze hebben hun angst verloren, het element, waarin en waarop zij geleefd hebben, eeuwen geleefd hebben.

Voor het raam, waarachter ik sta, onwezenlijk van geest - een gevoel of ik begin te ontdooien - zie ik, als rees zij werkelijk uit den grond op, de ‘Ondergrondsche’ geschaard, de mannen in hun blauwe over-alls en in hun hand iets dat op het eerste gezicht een triangel gelijkt, het kleine wapen uit het geheim arsenaal, dat ons voor het allerergste beveiligd heeft. Ze zijn allen zeer bleek in het vroege daglicht en zij staan onbeweeglijk ernstig.

Terwijl ik de gelederen tel, loopen de tranen langs mijn gezicht, op de oranje kokarde, die mijn bijdrage beteekent tot dezen dag der bevrijding; de eerste tranen in vijf verbeten jaren. Is het om hen, die aan deze rijen ontbreken? Of om hen, die overleefden? De verhouding tusschen het jonge leven en den jongen dood is ons vreemd vertrouwd geworden, de minuscule afstand onmetelijk, en aangrijpender dan ooit....

Door het floers heen ontdek ik dan weer: een jongetje uit mijn buurt van een jaar of vier, met zoo'n charmant mal oranje papieren cilinderhoedje op, dat tot over zijn oortjes zakt, een enorme vlag over zijn schouder met sjerp. Om die hoedjes - een nouveauté, meen ik, van deze jongste capitulatie - kan ik gelukkig weer lachen.

Hij marcheert, zooals hij dat in zijn kort bestaan van de soldaten heeft afgekeken, en bij voorkeur langs het hek van de groote villa aan den overkant, waar ze nog in zitten; twee mitrailleurs staan op de treden van het bordes.

[p. 340]

Als ik zoover kijk, overtuigt mij de laatste kale bluf van die nuttelooze moordtuigen, dat het vrede is, en nu komt ook het vergeten beeld van het militair schouwspel dat zich daar den avond te voren heeft afgespeeld, in mijn herinnering terug. In den motregen, in het half-duister van den naderenden nacht, waren ze uit het huis gecommandeerd om aan te treden in de stille zijstraat, links van den tuin. Een aantal soldaten, groot genoeg om een kleinen slag te leveren. Maar ze deden niets, en er heerschte, ja, toen al, een verdacht doodsche stilte; al wisten wij, en vermoedelijk ook zij, nog van niets. Een Hauptmann, bij daglicht in de buurt gekend als ‘De gelaarsde kat’, stelde zich vóór den troep - haast onmerkbaar kwam zijn silhouet uit de schemering aangeslopen - en fluisterde een speechje. Voor zijn doen moet het stellig fluisteren zijn geweest, want wat hij vertelde, bleef strikt geheim voor de straat. Daarop konden ze allen weer naar binnen gaan, zonder de minste plichtpleging, een ordelooze horde glimmende wezens in den regen...

Nu ik in staat ben een en ander te doorgronden, leer ik den vrede eerst recht kennen, ja, feitelijk het a.b.c. van dezen vrede: Schadenfreude, Schadenfreude, een leedvermaak zonder reserve. Nu zij!

Vanmorgen drentelen deze zelfde soldaten in den villa-tuin, waar ze waarschijnlijk niet uit mogen. Zij hangen tegen de hekken er omheen en ze vinden, het is hun aan te zien, onzen zondvloed van oranje een verbazingwekkend symbool. Na een uur van ambteloos hangen gaan er eenigen voetbal spelen op het grasveld tusschen de vertrapte bloemperken, meer bezijden het huis. Ze trappen hard, ze hebben ook wel wat te verwerken, en bovendien is het hun natuur; ze trappen na korten tijd den bal over het hek, een aardig eindje de straat op. Neen, ze mogen er klaarblijkelijk niet uit, ze dringen zich op tegen de spijlen en verwonderen zich misschien nog dat niemand van onze, ternauwernood bekomen, stadgenooten zoo vriendelijk is om hun dit onschuldig speelgoed even over te reiken. Niemand. Ik werd mij de zegeningen van den vrede steeds beter bewust.

Tot daar om den hoek van de zijstraat de kleine jongen met zijn vlag en zijn hoog hoedje weer komt aangestapt, het trottoir af, naar het midden.... Hij bemerkt den bal. Ik houd mijn hart vast. Hij marcheert op den bal toe, maakt front, op de plaats halt. Iemand van de menagerie achter de hekken moet op dat adembeklemmend oogenblik iets geroepen hebben, want hij draait zijn hoedje plotseling dien kant op. Gelukkig! hij schijnt nog onzeker. Hij staat daar in waarlijk engelachtige onzekerheid, een Cherubijntje met één grooten rood-wit-blauwen vleugel en het deftig hoofddeksel van een Londensch beursmagnaat waar hij maar net onderuit kan kijken. Niemand in zijn nabijheid om ‘Blijf af!’ te snauwen. En zoo moet hij dan in zijn eentje, wandelend om den bal heen, beslissen; een Europeesche beslissing van den eersten rang, een wereldbesluit...

Hij dribbelt naar het trottoir en daar deponeert hij onze driekleur, vóór het hek, want hij moet er een oogje op houden. En dan dribbelt hij weer terug tot waar de bal ligt bij een boom, in de modder van den vorigen avond, als een

[p. 341]

verongelukte globe. Met zijn korte armen kan hij hem omspannen en opduwen tegen zijn oranje buikje tot aan zijn kin, om aldus, niet te vlug, niet te langzaam, in waardige houding het hek weer te bereiken. Een soldaat, een dikke Beier, hijscht zich op tusschen de spijlen, buigt een eind er over heen en grijpt toe.

De kleine Fraternist wacht op geen bedankje, vleien laat hij zich niet. Het geval was hem machtig, ook zonder commentaar.

Hij keert schijnbaar onbewogen naar Nederlands vlag terug, steekt den stok over zijn schouder; marcheert weg. Met zijn verrukkelijk hoedje, zijn verlicht hartje en zijn wijs beleid. In den paradepas.

En hij zal zich wel altijd onbewust blijven van het feit, dat hij daar, pionier op zijn manier, het probleem heeft opgelost, waaronder de mogendheden nog jaren zullen zuchten.

Top NAEFF