De Vlaamse Gids. Jaargang 32

[p. 362]

Spel

FORSE boeren, recht en fier op de zware paarden gezeten, reden de landweg op. - Uit de weg, maakt plaats, - schreeuwden de mensen.

De wedren zou plaats grijpen in de zandige dreef juist buiten het dorp. 1.500 meter wel geteld moesten ze lopen en tijdens de rit zou het kletterend muziek van de zwiermolen, en de paardjesmolen zwijgen. Zelfs de lollige klown zou van op zijn verhoog reikhalzend naar de steigerende paarden kijken.

Een boer trok de beiaardier aan de mouwen. ‘Wedden man dat Barremaker eerste komt. Ik zet er 100 baarden op’. Toen zag hij dat hij een stadsmens voor zich had en klampte een ander aan.

Zwaar stapten de paarden door de opeengepakte menigte. Lintjes en kleurige strikjes waren vastgemaakt aan het blinkend getuig. 't Waren juist opgesmukte cirkuspaarden. Wat gaven die beesten om de wedstrijd. Ze waren voorzeker liever in de weide gebleven ver van het gewoel en het wild gebrul van de uitgelaten mensen. Ze vroegen zich tevergeefs af wat de mensen van hen wilden. Rond hun ogen en voor hun kop fladderden kleurige bloemen, er zat noch reuk noch smaak in en ze trokken alleen de vliegen aan. Als ze de staart langs hun warme flanken sloegen voelden ze het gekrab van de vele draadjes die eraan vastgemaakt waren. Toen werden ze naar de zandweg gedreven en op een rij gezet. De zeven paarden trappelden ongedurig rond. Gewoonlijk was hun mens zo niet, hij stond daar nu dom te gapen en keek maar naar de andere paarden. Waarom hield hij zich niet bezig met zijn eigen dier en bekommerde hij zich alleen maar om de anderen. Het pronte paard van Barremaker smeet zijn kop naar rechts en geeuwde, wit schuim spuwde hij in 't ronde en de uitgelaten jongens sprongen verschrikt weg. Hij wilde hen geen kwaad doen, alleen hen een beetje op zij doen gaan, omdat hij geen voldoende lucht had en hij zijn lijf niet schommelen kon en de achterpoten niet kon uitslaan dat het mulle zand in 't ronde stoof. Hier mocht het waarschijnlijk niet; ze stonden zo dicht bij mekaar.

De knecht van Barremaker zei maar niets, zelfs geen vloek slingerde hij hem naar de kop. Als hij anders wat lang treuzelde vlogen ruwe woorden en een kletsende zweep op poten en lijf. Hij keek eens naar zijn broer. Ook hij stond daar zo dom te kijken. Als ze mekaar herkenden bogen zich hun koppen en blij gehinnik trilde door hun lijf. Waarom hij daar zo braafjes bleef staan? Wist hij het zelf! Vroeger had hij nog in een kwade bui een knecht de borst ingestampt, en sedertdien naderden de knechten hem schroomvallig met schuwe ogen en trillende handen. Alleen de vrouw kon hem strelen met zacht fluwelen handen. De knuisten van de boer waren ruw en eeltig en als hij over zijn lijf streek maakte hij rimpels en botste tegen de beenderen. Hij was geen kwaad paard en dikwijls luisterde hij naar een naderende stap, dan wenste hij dat ze langs hem kwam en hem iets in 't oor fluisterde. Maar velen hoorde hij die voorbijgingen. Zoveel onverschilligheid en laksheid van de mens tegenover het paard begreep hij niet. Hij was toch het schoonste dier van de gehele dierenwereld. De mens, dit was

[p. 363]

een ander dier, anders gebouwd en lopend op twee benen. Een dag komt misschien dat de bomen ook beginnen te lopen en dan had men in de wereld drie soorten dieren: de vierpootlopende, de tweepootlopende en de eenpotigen.

Natuurlijk telden de vogels niet, hun kop was te klein en veel wijsheid kon er niet in schuilen.

De mus en de kraai kon hij niet uitstaan. Hij wist dat het nutteloos was naar hen te stampen. Al huppelend ontweken ze zijn slaande poten. 't Was of ze er onder doordansten, en kwiek en lenig waren ze om mens en dier te ontgaan. 't Was nutteloos gezannikt, in heel zijn leven had hij er nog geen enkele dood getrapt. Eens in zijn jonge jaren toen hij losjes en wild langs de met lis begroeide gracht huppelde en zijn oren splitste naar het duizendvoudig gesnirp en gekwetter dat langs alle kanten opsteeg, hoorde hij plots een heftig klagend tjilpen. 't Kwam van onder zijn poot. Een rilling rimpelde zijn jong lijf en haastig trok hij hem weg. Drie, vier jonge pluimloze grasmusjes kropen onbeholpen uit het platgedrukte nest, schreeuwend achter hun moeder. Zo was hij geschrokken dat hij haast zijn poten niet meer durfde verzetten en hij zich als een zacht lammetje naar het belopen gedeelte van de weide begaf. Toen hij daar was, draafde hij dol rond, blij, omdat hij geen grasmus doodgetrapt had. Maar hij was hartsgrondig kwaad op de groten omdat ze zo onbeschoft waren. Tot zelfs in zijn etensbak lieten ze hem niet met rust. Hen verjagen hielp niet, de ene riep de andere en steeds was er een hele bent in de buurt. Ze vlogen met ten minste de helft van de hem toegesmeten hoeveelheid graan weg. Het stro en het hooi lieten ze hem grootmoedig, maar bouwden hun nest, om hem te tergen, boven zijn kop. Veel had hij er woedend uitgetrokken. Ze kropen dan wat hoger en lachten hem uit. Als hij omhoog keek gooiden de mussen hem eindjes stro en aarde in de ogen. 't Is zo'n braaf dier, schetterden ze. We mogen ons alles veroorloven. Een kraai zou hij voorzeker doodgeplet hebben als hij de kans kreeg. Maar die zwarte juffers kwamen nooit voor zijn poten. Statig wandelden ze achter de ploeg, blafde de hond, ze stoorden er zich niet aan en krabden hem even rap de kop vol. 't Waren dieven en rovers die 't vers gezaaide graan uitpolkten en de boer en al wat leeft op een hoeve bestalen. 't Was geen eerlijk ras daarom waren ze ook zwart gekleed en geen ander vogel vertoefde ooit in hun gezelschap.

Een hond kon hij niet uitstaan, zo'n straatvod draaide immer rond zijn poten en als hij de kans schoon zag beet hij hem in de kuiten. Twee had hij er al met een welgemikte hoefslag de kop geplet. Tevreden hinnikt hij, als hij daaraan denkt. Veel zweepslagen heeft hij toen gekregen, gelukkig voor de boer dat hij vastgeklonken lag.

De boer was anders niet kwaad, een beter mens kende hij niet. Hij kon zo stokstijf stille staan als de boer hem kamde en borstelde. Laatst gaf hij hem een tik op de kop. ‘Hop, loop’, zei hij. Als een schicht liep hij dan de weide in en als hij dan plots stilstond en zich omdraaide wist hij dat de boer hem nastaarde.

‘Een schoon paard, hoorde hij fluisteren.

[p. 364]

Een jonge man stond vlak bij zijn kop. Hij durfde geen vin verroeren. Het mens stond zo dicht bij hem en moest hij eens op zijn voeten trappen!

‘Een beste loper, zei iemand, 't zal gaan tussen die twee en hij zag die mens zijn broer aanwijzen. Het paard begreep niet waarom de mens hen zo hard deed draven. Ge verloort er de adem bij en ge werdt er door futloos. Vandaag zou hij naast zijn broer lopen en niets geven om het geroep en gebrul van de vele mensen. Ze hadden elkaar zoveel te zeggen’.

Het paard wist dat hij een beste loper was. Hadden er een paar vleugels aan zijn flanken gehangen dan zou hij gewedijverd hebben met de wind en niet meer jaloers geweest zijn op de vogels.

‘Een mooi paard, zei een boer, hij zal ze allemaal kloppen, beiaardier’. Beiaardier, dit was dan 't mens waarop zijn boer zo hartsgrondig woedend was. Het paard bekeek met zijn grote rustige waterogen de man die zo dichtbij hem stond. Dit vreemde mens scheen niet bang voor hem. Wat had de boer hem toegefluisterd in gehakte korte woorden, als was ieder woord een toegeslingerde vloek naar de kop van de beiaardier. Wat het paard ervan begreep! Niets anders dan dat die onbekende stadsmens het bloedeigen jong van de boer wilde afhandig maken. Een heilige schrik had het paard voor de stad. Huizen en nog huizen, geen bomen en geen gras. De kop moest het hoog opheffen om een stukje blauw van de hemel te zien. Oude knollen zag hij zware wagens slepen. Hij was er niet fier op en ze bekeken mekaar ook niet. Schuin weg had hij medelijdend naar die ingevallen lijven, naar die magere koppen en hun slepende gang gekeken.

Steeds hinnikte hij van tevredenheid als hij de lange weg terug opstapte naar zijn stal.

Lang had de boer voortgesakkerd en hard op de stenen grond gestampt. Waarlijk die grote sterke mens kon zo hard stampen als hij en zijn benagelde laarzen kletterden evengoed als zijn eigen hoefslagen. Dan werd het paard onrustig en zijn poten hield hij stram om niet te doen als de boer en wild te steigeren en op te springen. ‘Laat ze gaan boer en breek er uw kop niet mee. 't Is toch maar een vrouw en van vrouwen houd ik niet’.

Het paard beziet het jonge forse mens. Hij zou willen dat hij zijn hand in zijn nek legt en hem in 't oor fluistert dat hij een beste paard is. Hij is niet als de boer, hij gelijkt eer een meisje. Zo een fijn mens op zijn rug dragen en lopen. Wie zou hem de baas kunnen, zijn broer niet en geen van allen die hier stonden.

De fijn gesneden kop gooit hij in de hoogte en ver kijkt hij voor zich uit naar de blauwe lucht. Snuivend gaan de neusvleugels open. Zou hij er van onder trekken, zo op zijn eentje, door veld en wei en lopen opdat dit mens zou zien wat hij kan. Hij mocht niet en hij wist het. Als er een mens bij hem was moest hij luisteren en naar de klank van hun scheurende geluiden gehoorzamen. De dorpsklok sloeg 3 uur. Nu weet hij het. Die mens doet de klokken in de stad bewegen. Was het daarom dat de boer van hem niet houden kan omdat hij geen mens was van de hoeve. De boer had honderden keren op de keien gestampt en gevloekt. ‘Wat, een beiaardier zou met zijn enige dochter gaan lopen, een die met de

[p. 365]

klokken speelt’. En het paard had geluisterd en dikwijls toen hij later in de heldere lucht de verre klanken hoorde, wenste hij die enige man te zien die deze geluiden over de wereld zond. Soms gebeurde het, dat hij dan plots stokstijf bleef staan, getroffen door het aanlokkelijke van die verre klanken die om hem heen trilden.

Dan gaf hij om geen zweepslag en zijn boer gebruikte dan zijn gelaarsde poten om hem in lijn te houden. Hij kende de stonden wanneer het trillend geluid aanzwellen kwam over het land. Hij had het gefluisterd aan de andere paarden en aan het veulen. De koeien hadden dwaas gegeeuwd en wit schuim uit hun muil laten glijden. Wisten de paarden dan niet dat ze dit geluid al meer dan duizend jaar kenden, en hun ieder jaar het grote nieuws van de geboorte verkondigden. In hun stallen bengelden dan honderd klokken. Hadden de paarden dit nooit gehoord. Beschaamd boog het fiere paard dan de kop en verder vragen durfde hij niet. Hij zou niet meer zo onverschillig naar de koeien kijken.

‘Opgepast, de heren zijn daar’. ‘En de boer is hier niet’, riep de knecht verschrikt. ‘Wie zal het beste paard berijden’? En angstig reikhalst hij over de omstanders. ‘Komt de boer niet’? Hij zag grinnikende gezichten. Als de boer zelf zijn paard niet besteeg kregen ze een eerste kans. Zal men in de vuist lachen als Barremaker het kind van de rekening wordt. Zijn kop zal wel zakken en zijn pochen over het beste paard zou wel in zijn keel blijven steken.

‘Hallo, de paarden aan de start en op één rij’. De namen werden opgetekend. ‘En wie berijdt het paard’, riep de knecht? Het zweet barstte hem uit het rode gezicht. ‘Doet gij het maar, zei een jonge boer, als ge er niet afgegooid wordt hebt ge kans. En uw rood haar steken we vol rozen als ge de eerste over de streep komt’.

Er werd luid gelachen. Zo, dacht het paard, nog nooit heb ik bemerkt dat de knecht rood haar had. Ineens kreeg hij een rilling dwars door het lijf. Als die knecht hem durfde bestijgen gooide hij hem in de gracht of vertrappelde hem.

De jonge man naast hem fluisterde in het oor van de knecht. ‘Ik berij het paard’. De knecht greep vaster de teugels. Wilde men gebruik maken van de afwezigheid van de boer om hem een poets te bakken. Liever liep hij niet mee en keerde maar weer naar huis. ‘Ik bestijg het paard’, herhaalde de beiaardier. Wantrouwend beloerden de jonge boeren de vreemde man. ‘Ge kent me toch’, zei hij en duwde een briefje van 100 fr. in de handen van de knecht. Aarzelend liet hij zich de teugels ontnemen. Verrast bezagen de boeren hun nieuwe tegenstrever. Ze kenden hem niet en wisten niet wat hij waard was.

Een kort gefluit en de paarden stoven de zandweg op. Drie toeren van 500 meter moesten ze afleggen. Het volk brulde en joeg de paarden op. De boerinnen schudden hun dikke buik en opgewonden schreeuwden ze naar hun boer. Een jongen smeet zijn muts vlak voor het aanstormende paard van de beiaardier. Het bleef stokstijf staan, zich remmend met de achterpoten. Een ogenblik keek het met verschrikte opengesperde ogen naar de brullende menigte die hem voortjoeg. De andere paarden stormden het voorbij. Een plotse ruk op zij en weer

[p. 366]

draafde het achter de anderen. Het voelde een paar nijdige stampen in de flanken. Dat jonge mens op zijn rug wist wat hij doen moest om hem aan te vuren. Hoog richtte hij de kop op. Een paar forse sprongen en weer was hij bij de kleurige bent. ‘Hop, hop’, brulde de jonge man. Joelend en schreeuwend weken de mensen naar de graskant. ‘Laat me door’, dacht het en langs het wegdrummende volk stoof het beste paard de anderen weer voorbij. De hete zon stak op zijn kop en op zijn flanken. 't Zweet perst uit zijn lijf en de vele bloemen hinderden zijn gezicht. Ginder was een witte streep, het einde. Hij wist dat hij niet verder lopen moest. Maar plots sperde het de ogen wijd open. Juist achter de streep stond zijn mens, de boer, de benen wijd open, de zweep in de vuist.

Het paard wist wat hem te wachten stond. De boer was opgehouden geweest omdat een koe een poot gebroken had. Hij had de knecht gezonden en vloekend gezegd dat hij wel aan de start zou zijn. Anders moest hij zelf het paard berijden en zien dat hij de nek niet brak en de eerste toekwam. Wat hij nu zag deed hem het bloed koken. De gehate beiaardier, de man die het hoofd van zijn dochter op hol gebracht had, bereed zijn eigen beste paard. Dat moest er nog bijkomen. Even keek de boer achter zich. Kwam zijn dochter daar niet aangestapt. In hevige woede knalde hij de zweep in de lucht. Wacht, 't zou volop kermis worden.

Het paard remde plots met volle kracht, 3 meter voor de witte lijn. Instinktmatig boog het de kop. Als een losgeschoten kogel vloog de beiaardier over de streep in het mulle zand. Het schuwe dier keerde zich om en rende uit volle kracht de grote weg op recht naar het dorp, niets gevend om het wild verschrikt geroep van het uiteenstuivende volk.

Onthutst bekeek de boer de voor zich in 't zand spartelende beiaardier. Een hysterische lach greep hem aan, maar plots rende een hevige woede naar zijn kop. Van het hele spel was hij de dupe. Zijn paard had niet gewonnen en die fameuze beiaardier had hem belachelijk gemaakt. Hoog in de lucht kletste de zweep, maar de mensen schreeuwden, maak je weg, Barremaker, maak je weg, de anderen zijn daar.

Staf VLIEGERS