De Vlaamse Gids. Jaargang 32

[p. 85]

Kaarten op tafel

HET toeval had hen dien avond samengebracht. Vier vreemdelingen. Vier onbekenden in dezelfde groote stad. Gansch verschillend en toch, buiten hun weten, met elkaar in nauw verband.

Ze waren kort na elkaar de bar binnengekomon en daar er nog maar vier plaatsen onbezet waren had de gerokte ober hen een na een naar hetzelfde tafeltje in den achtergrond geleid.

De slanke jongeman die het eerst was gekomen had een intelligenten kop en een vluggen, vorschenden blik. Nadat hij een sigaret had opgestoken had hij door den rook heen ongegeneerd zitten kijken naar de aardige blonde chansonnière op het verhoogje naast den dansvloer.

Midden in haar lied was een korte, dikke veertiger komen opdagen, rood en een weinig nerveus van het dringen. Eventjes hadden hun blikken elkaar gekruist met een vriendelijke flikkering maar zonder een spoor van herkenning.

Na het zangnummer, terwijl het orkestje een langzame wals speelde, was nummer drie verschenen. Zijn haar was zwart en lang naar artistenmode en hij had een bleek, verrassend mager gezicht. Met een vluchtig knikje had hij de anderen gegroet en was daarop zwijgend gaan zitten.

De laatste tafelgebuur was hem op den voet gevolgd. Hij had een nietszeggend figuur zooals lui die men dikwijls ziet maar die men zich nauwelijks herinnert. Alleen zijn oogen waren opvallend. Toen bij zijn komst de anderen verrast hadden opgekeken had hij ze vlug neergeslagen, maar niet zoo vlug of de jongeman met den onderzoekenden blik had een glimp gezien van hun vreemden, somberen gloed.

Terwijl de kellner de bestellingen bracht zette het orkestje een fox-trot in. De saxophoon, beurtelings snikkend en gillend, wierp slierten verscheurde muziek door de bar en op den gladden vloer schoven de dansparen in rhythmisch deinen dooreen.

De slanke jongeman was de eerste die een poging waagde om het ijs te breken. In werkelijkheid was hij niet erg in zijn schik met zijn derde-rangs plaats en nog minder met zijn zwijgzame tafelgenooten. Maar hij was een zeer levendige jonge kerel en niet gemakkelijk geïntimideerd. Hij hield van een praatje en van een beetje gezelligheid en was na een dag van drukke bezigheden naar de bar gekomen om een verzetje.

- ‘Excuseer me, wat zegt u?’ zei hij plots tot het verbauwereerde dikke heerschap tegenover hem. En in zijn stem lag zulk een argelooze onschuld dat de ander zich afvroeg of hij inderdaad iets had gezegd.

- ‘Doe maar geen moeite,’ ging de wonderlijke jongeman voort, ‘ik moest iets zeggen, ziet u, 't eerste dat me voor den mond kwam, noodgeval. - Ik gevoel me zoowat als een radio zonder luidspreker.’

- ‘U hebt gelijk,’ lachte de dikkerd begrijpend, ‘we zijn niet in de kerk,

[p. 86]

ah, ah. En nu we toch hier met zijn vieren tezamen zitten kunnen wij het ons net zoo goed wat gezellig maken, wat zegt u? - Kellner! Aannemen!’

Spoedig waren ze in een geanimeerd gesprek gewikkeld. Het was verbazend hoe ze na die eerder zonderlinge inleiding met elkaar konden opschieten. De oudere heer en de praatzuchtige jongeman voerden het hooge woord maar ook de artist deed flink zijn duit in 't zakje. Alleen de laatstgekomene hield zich zooveel mogelijk afzijdig alsof hij vastbesloten was de rest van den avond met zijn eigen gedachten door te brengen.

In 't eerst ergerde hen zijn optreden en spaarden zij geen moeite om hem tot hun vroolijke alliantie over te halen. Maar toen de wijn begon te werken en hen vertrouwelijk en uitgelaten maakte, sloegen ze geen acht meer op hem.

De jongeman die op een verzetje uit was, vermaakte zich uitstekend. Hij dacht, dit is een kans uit duizend om mijn praatzucht eens bot te vieren en ik ben net in zoo'n stemming vanavond om mezelf eens binnenste buiten te praten. Van dansen kwam heelemaal niets hoewel hij er dol op was. Er was iets dat hem weerhield van weg te loopen en een partner te zoeken. Het gevoelen van bij de anderen te hooren alsof zij oude vrienden waren die hij in jaren niet meer had gezien. Instinctief voelde hij - of was het zijn benevelde fantasie die hem parten speelde? - dat zelfs zijn buurman met de vlammende oogen deel uitmaakte van hun kleine gemeenschap. Hij ging er prat op een goed menschenkenner te zijn, een eigenschap die hem in zijn korte schrijversloopbaan goede diensten had bewezen. De beide anderen had hij bij hun komst zonder moeite gecatalogeerd en de verdere kennismaking staafde zijn vermoedens. Maar de zwijgzame zonderling had iets over zich dat zijn nieuwsgierigheid prikkelde.

- ‘Wel, waar zit jij over te piekeren? riep plots het gedrongen heertje.

Ze kenden elkaar nog steeds niet bij naam en toch had het familiaire jij heel natuurlijk geklonken.

- ‘Ben je vanzins buurman Zwijger de loef af te steken? Komaan, kerel, drink uit, en laat die vent met zijn gebroken hart maar zitten kniezen.’

- ‘Wat weet jij van gebroken harten?’ lalde de artist, ‘heb je soms de verkeerde getrouwd, ouwetje?’

- ‘Getrouwd of niet, ik denk dat wij allen op zijn tijd onze ontgoochelingen hebben gekend en er aardig wat over hebben gekniesd ook. Het is maar goed dat een mensch vergeet. - Och, kom, nu word ik waarachtig nog sentimenteel. Hallo, jongeman, kikker me een beetje op!’

Er lag in zijn luchtige woorden een verborgen beteekenis die den schrijver een vorschenden blik ontlokte. Lieve hemel, hoe heb ik me in dezen man vergist, dacht hij wrevelig. Een fijne psycholoog ben ik! God weet wat een tragiek er in hem is. En ik die niets merkte! Plots werd het hem duidelijk. Plots begreep hij wat hem doen blijven had. Er hing sensatie in de lucht, voelbaar, zij zaten er midden in. Voor een oogenblik voelde hij zich onbehaaglijk, maar wist zich spoedig te vermannen. Zooals het was, was het. Maar wat of wie er achter stak wist hij

[p. 87]

niet. Misschien de dikke, maar het kon net zoo goed de magere of de sombere man zijn. Hij wist het niet meer, hij wist niets meer. Alles wel beschouwd kon het net zoo goed hij zelf zijn. Hij moest het weten. Op de een of andere manier moest hij hen aan 't praten zien te krijgen, hen dwingen de kaarten op tafel te leggen...

- ‘Nu jullie het toch over ontgoochelingen hebben,’ zei hij kalm, ‘kunnen wij best bij dat onderwerp blijven. Indien je er aan houdt zal ik vertellen wat een vriend van mij is overkomen. 'n Banaal geschiedenisje trouwens...’

- ‘Voor den dag ermee!’ riep de heer met het roode gezicht.

En de slanke jongeman vertelde hun zijn eigen liefdesgeschiedenis.

- ‘Mijn vriend is een nogal excentrieke jonge schrijver,’ begon hij, ‘altijd uit op een pretje en niet bijzonder kieskeurig in zijn omgang met het zwakke geslacht. Zijn beroep bezorgt hem heel wat afwisseling en zoo gebeurde het dat hij op zekeren dag een uitnoodiging ontving voor een receptie bij een of ander grand-seigneur. Het was een bont, interessant gezelschap, er werd een stevige borrel gedronken en daarna begon men te dansen. Mijn vriend, die erg veel van dansen houdt, had al spoedig een partner opgepikt en het duurde niet lang of die twee werden beste maatjes. Ze was jong en mooi en een tikje frivool, van het slag dat er tuk op is een man zijn hoofd op hol te brengen. Ze danste verrukkelijk. Het was als een hemeltje met haar te zijn. Voor hij er zich rekenschap van gaf was hij tot over de ooren verliefd. En zij hield niet op hem met speelsche, veelzeggende toegevinkjes aan te moedigen, want het streelde haar ijdelheid zich begeerd te weten. Ten laatste kwamen zij aan de grens van wat geoorloofd was in dien deftigen kring. Maar zij wilden meer. Zij wilden alleen zijn om elkaar vrijuit te kunnen liefkoozen. Kort daarop verlieten ze onopgemerkt het gezelschap en liepen arm in arm door de verlaten straten. Het was een heerlijke nacht met maneschijn. Ergens in een donker hoekje stond een bank en toen zij zaten trok hij haar wild naar zich toe en begon haar te kussen. Zijn onstuimigheid deed haar schrikken en ze schoof wat van hem weg. Dat gebaar volstond om hen beiden terug te brengen tot de werkelijkheid. Van dat oogenblik af was de betoovering geweken. - Toen zij een weinig later afscheid namen verzuimden zij met opzet een afspraak te maken voor den volgenden dag. - Pas twee jaar later zag hij haar terug..’

Hier hield de jongeman even op als om het effect van zijn laatsten zin tot volle uitwerking te laten komen. De gezichten van zijn toehoorders ontspanden zich in merkbare teleurstelling.

- ‘Heb ik niet gezegd dat dit een verhaaltje van niks ging zijn?’ zei hij verontschuldigend. ‘Ieder ander had zich vast niet zoo laten doen, maar mijn vriend was nu eenmaal zoo. Hij liep niet rond met een gebroken hart. Hij werkte wat harder en probeerde te vergeten. - Tot hij haar opnieuw ontmoette, 't Was in een gelegenheid als deze en terwijl hij uitzag naar een meisje om mee te dansen zag hij haar zitten aan een afgelegen tafeltje. Ze zag er nog even jong en aantrekkelijk uit als vroeger, alleen een ietsje ernstiger. Zij zat alleen en zonder

[p. 88]

zich te bezinnen baande hij zich een weg naar haar. Misschien smeulde in zijn binnenste nog een vonkje van zijn eerste liefde? - Maar toen hij haar heel dicht was genaderd zag hij den ring aan haar vinger en begreep. Eenigszins wankelend keerde hij terug naar het buffet en dronk er enkele glazen. - Later sprak hij over haar met een vriend die haar toevallig kende en die wist te vertellen dat zij een tijdje geleden een rijken, maar veel ouderen diamanthandelaar had gehuwd...’

Plotseling gedroeg het gedrongen heertje zich erg vreemd. Hij uitte een serie verwarde geluidjes alsof hij naar lucht hapte en zijn rood gezicht verloor alle kleur.

- ‘Om 's hemels wil, houd op!’ snauwde hij. ‘Houd op, vervloekte dwaas!’

De jongeman was een toonbeeld van kalmte. Nu komt het, dacht hij. Dit is het spannendste kaartspel dat ik ooit heb gespeeld. Wat een stof voor mijn boeken! Hij zei: ‘Maak je niet dik mijn beste. Mijn verhaal is uit. Wat er verder van die Eva hoe-heet-ze-ook-weer is geworden weet ik niet.’

- ‘Eva, Eva... Lieve hemel het was dan toch Eva!’ mompelde de ander verslagen. ‘Eva, mijn vrouw. Jij waart verliefd op mijn vrouw. - Nee, zeg niets, jij bent die schrijver. Ik wist dat je huichelde. Ik voelde je hartstocht en haat onder dien dekmantel van onverschilligheid. Je wist dat ik haar man ben en je koos de veiligste manier om me zoo hard mogelijk te treffen. - Jij hartelooze, jaloersche duivel!’

Hij maakte een korte pauze om op adem te komen, ging toen kalmer verder alsof de uitbarsting hem had opgelucht: ‘Het spijt me. Ik praat als een gek, ik praat er maar op los. Hoe kon je weten dat ik het was? Wij kennen elkaar niet eens. Maar ik kan het niet helpen. Ik kan het niet helpen zoo'n vervloekte, jaloersche dwaas te zijn. Alles door die vrouw! - Jij waart de eerste die bedrogen werd, toen kwam ik aan de beurt. Als een schooljongen liet ik me om den tuin leiden. Zij was zoo mooi en lief en onschuldig. In werkelijkheid was het haar enkel om mijn geld te doen. Spoedig had ze genoeg van me en verdween op een schoonen dag met een of ander verwaaid schilder...’

Toen wendde zich plotseling de jongeman met het artistenhaar tot den diamanthandelaar en sprak: ‘Ik moet je iets bekennen. 't Spijt me verschrikkelijk, maar ik ben die schilder. Ik wist niet dat ze getrouwd was. Ik ontmoette haar het eerst op een gemaskerd bal en getroffen door haar schoonheid vroeg ik haar om voor me te poseeren. Zoo begon het. Ik schilderde haar enkele keeren (de doeken staan nog op mijn atelier) en werd hartstochtelijk op haar verliefd. Maar ik was arm dien tijd, ik verkocht niet, men beweerde dat mijn kunst verouderd en zonder bezieling was. Onze liefde duurde niet lang. Spoedig begon ik haar te vervelen. Ze zocht twist en trok er uit...’

- ‘Ik herinner me niet je ooit te hebben ontmoet,’ zei de diamanthandelaar zonder kwaadheid, ‘en toch heb ik gansch den tijd het gevoelen gehad dat jij die schilder waart. - Wat is het toch dat ons heeft hier gebracht?’

[p. 89]

- ‘Toeval,’ opperde de schrijver, ‘louter toeval, zooals je in de boeken vindt. - Maar wat is er van Eva geworden?’

- ‘Dood,’ antwoordde de schilder met een snik. ‘Vanmorgen vond de politie haar in een flat. Vermoord. Een schot dwars door het hart.’

Het nieuws sloeg in als een donderslag. Een oogenblik was het benauwend stil. Toen, als bij instinct, keken drie paar verbijsterde oogen in de richting van den man met het nietszeggende uiterlijk.

Zijn stoel was leeg...

A. DEVOLDER